حتما می‌دانید که در کشورهای مختلف، سازهای متفاوتی نواخته می‌شوند. در کشورهایی نظیر آذربایجان، ارمنستان، افغانستان و تاجیکستان، رد پای تار را به شکلی برجسته و پررنگ در موسیقی کلاسیک آن‌ها می‌بینیم. سه تار را نیز در گذشته سه سیم می‌گفتند و قدیمی‌ترین نوع آن به حدود سال ۱۲۰۰ تعلق دارد.
به لحاظ ظاهری، در پیکره تار دو حباب رویت می‌شود و این در حالی است که سه تار یک حباب واحد دارد.
ساز تار را می‌توان به کدویی مشابه دانست که کاسه آن به واسطه چوب تنه درخت توت ساخته می‌شود و روی کاسه پوستی وجود دارد که در مقابل تغییرات دمایی و هوایی، می‌تواند تغییر آوا دهد. ساز سه تار اما شکلی شبیه به گلابی دارد و کاسه چوبی آن متشکل از ترکه‌های چوب است و با نوسانات دما و هوا تغییری در آوای آن پدید نمی‌آید.
صدای تار در قیاس با آوای سه تار زیرتر و ضعیف‌تر به نظر می‌آید، در حالی که صدای تار پژواکی وسیع‌تر و آوایی قوی‌تر دارد.
در ساختمان ساز تار، شش عدد رشته سیم مشاهده می‌شود در حالی که سه تار چهار تا سیم (از جنس فلز برنز یا فلز فولاد) دارد.
نواختن سه تار اینگونه است که برای به صدا در آمدن تارهایش باید به واسطه ناخن انگشت اشاره و ناخن انگشت وسط سیم‌ها را به ارتعاش درآوریم (دست راست)؛ اما نواختن تار با استفاده از مضراب (قطعه فلزی از جنس برنج که دارای موم است) صورت می‌گیرد.
سه تار برخلاف تار، جعبه گوشی (جهت کوک کردن سیم‌ها) ندارد.
اهالی موسیقی آموزش نواختن تار را دشوارتر از سه تار می‌دانند.
دسته تار پهن‌تر از دسته سه تار و خرک آن نیز بلندتر است.
سه تار به دلیل صدای ضعیف‌ترش بیشتر برای تک‌نوازی مناسب است. در حالی که صدای قوی تار آن را برای نواخته شدن در موسیقی گروهی و ارکستر، محدود نمی‌کند.
----------------------------------------------------------------------------------------
همچنین ببینید: ترجمه مقاله | سایت تخصصی ترجمه مقالات علمی
----------------------------------------------------------------------------------------
پس از بیان تفاوت‌ها، خوب است با شباهت‌های این دو ساز که گاهی ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شوند، آشنا شویم.
هر دو از سازهای مورد استفاده در دستگاه موسیقی اصیل و سنتی ایران هستند.
هر دو جزء دسته سازهای زهی به شمار می‌آیند.
در هر دوی این سازها خرک یا شکم، گردن یا دسته و سری که گوشی‌های کوک کردن در آن تعبیه شده‌اند، دیده می‌شود.
هر دوی این سازها دارای ۲۵ پرده هستند.
خیلی از افراد شباهت و تفاوت تار و سه تار را نمی دانند. بسیاری نیز سبک موسیقی این دو را یکسان فرض می کنند. اما تار و سه تار دارای تفاوت ها و شباهت هایی هستند و تا حد زیادی از هم قابل تفکیک هستند.
به گزارش ایسنا بنابر اعلام گروه موسیقی دلشاد موزیک، به دوستانی که قصد یادگیری یکی از این دو موسیقی را دارند، توصیه می کنیم قبل از شروع کار یا خرید تار یا سه تار، تفاوت و شباهت میان این دو را بخوانید.
تار و سه تار از لحاظ ظاهری، تعداد سیم ها، صدایی که تولید می کنند، تفاوت ها و شباهت هایی دارند. در ادامه این مقاله، به بررسی شباهت و تفاوت ساز تار و ساز سه تار می پردازیم.
شباهت ساز تار و سه تار
معمولا هر دو دارای ۲۵ پرده هستند که به شکل ۳ یا ۴ تایی روی یک دسته بسته شده اند.
پرده بندی در هر دو بر طبق فاصله دستگاه شور یا سل تنظیم می شود.
پرده های اصلی به صورت سه تایی یا چهارتایی بسته می شوند.
هر دو سیم هایی با نام های یکسان «دو-سل-دو دو» دارند.
انگشت گذاری در تار و سه تار یکسان است.
تفاوت تار و سه تار
سه تار دارای ۴ سیم است اما تار دارای ۶ سیم است.
سه تار دارای صدای زیرتری است و صدای کمتر و ضعیف تری و سوزناک تری نسبت به تار دارد.
روی کاسه تار، پوست قرار گرفته که سبب تولید صدای پرطنین و وسیع تری می شود اما روی کاسه سه تار صفحه چوبی قرار دارد.
تغییرات آب و هوا و رطوبت سبب تغییر صدای سه تار نمی شود. اما در تار به دلیل وجود پوست، با تغییرات هوایی، دچار تغییر صدا می شود و صدای آن معمولا بم تر می شود.
کاسه سه تار معمولا ملاقه ای شکل بوده و از ترکه های چوب ساخته می شود. کاسه تار از کنده درخت توت ساخته می شود.
یک مورد دیگر از تفاوت تار و سه تار از لحاظ مضراب است. در سه تار می توان با ناخن مضراب صدا را زد و سیم با حرکت رفت و برگشتی انگشت سبابه به صدا درمی آید. اما مضراب تار از فلز برنج است و در انتهای آن موم قرار گرفته است. حرکت مچ سبب انرژی مضراب تار شده و مضراب با حرکت بالا و پایین مچ دست سبب ضربه به سیم می شود.
تار نسبت به سه تار وزن بیشتری دارد. به همین دلیل معمولا بانوان به یادگیری سه تار گرایش بیشتری دارند.
یادگیری و تدریس سه تار راحت تر و آسان تر از تار است.
از نظر مالی، سه تار ارزان تر از تار است.
بطور کلی، سه تار را به دلیل ظریف و طناز بودن به دختر تشبیه می کنند اما تار به دلیل قوی و چابک بودن به پسر تشبیه می شود.
نمی توان گفت کدام بهتر است. برای یادگیری و خرید تار یا سه تار بهتر است به علاقه خودتان رجوع کنید. اما اگر باوجود بررسی شباهت و تفاوت ساز تار و سه تار باز هم نتوانستید هیچ یک از اینها را انتخاب کنید و مردد هستید، بهتر از سه تار شروع کنید. زیرا هم ارزان تر است (قیمت تار معمولا ۴-۵ برابر سه تار است) و شباهت های زیادی به یکدیگر دارند. بعدا درصورت شناخت بیشتر می توانید به سراغ تار هم بروید.
