در هفتههای اخیر، پس از آتش بس میان اسرائیل و ایران، سوالی که زیاد می شنوم این است که آیا در دوران پسا جنگ، در میانه بحران اقتصادی و ناپایداریهای سیاسی، مفاهیم توسعه پایدار معنادار است؟
یا به بیان دیگر:
آیا پروژههای توسعه پایدار در زمان بحران، باید متوقف شوند؟
پاسخ یک "نه" قاطع، محکم و با امید است.
توسعه پایدار نه یک گزینه، بلکه یک ضرورت است، بهویژه در شرایطی که جوامع دچار تنشهای اجتماعی، فروپاشی اقتصادی و آسیبهای زیستمحیطی میشوند.
در این مطلب میخواهم توضیح بدهم چرا توسعه پایدار در دوران پساجنگ و بحران ها، نه تنها متوقف نمیشود، بلکه شتاب میگیرد و چگونه میتوان از این مسیر به عنوان یک راهبرد نجاتدهنده در زمان بحران استفاده کرد.
چرا توسعه پایدار در بحران مهمتر میشود؟
۱. حفاظت از آینده
نسلهای آینده، کلیدیترین ذینفع پروژههای توسعه پایدار هستند. اگر امروز اقدامی نکنیم، فردا هیچچیزی برای حفظ کردن نخواهد ماند.
در زمان بحران، وقتی اقتصاد در حال فروپاشی و محیط زیست در معرض خطر است، اقدامات پایدار، بهترین راه برای حفظ چیزی است که فردا میماند.
۲. راهحلهای فوری برای مشکلات امروز
توسعه پایدار تنها یک سرمایهگذاری بلندمدت نیست. فرآیند آن، زمینهساز راهحلهای فوری برای بحرانهای امروز میشود:
- اشتغالزایی در بخشهایی مثل انرژیهای تجدیدپذیر و کشاورزی پایدار
- توسعه زیرساختهای مقاوم در برابر بحرانهای اقتصادی و محیطی
- تقویت اقتصاد مقاومتی و چرخشی از طریق کارآفرینی اجتماعی
۳. حفظ امید و انگیزه در جامعه
در شرایطی که جامعه در حال سقوط است، پروژههای توسعه پایدار نه تنها آینده را شکل میدهند، بلکه امروز، امید و انگیزه را حفظ میکنند.
این پروژهها به افراد نشان میدهند که فردای بهتری قابل دستیابی است.
فعالیتهای عملی در دوران پساجنگ و بحران
اگر قرار است توسعه پایدار در بحران ادامه پیدا کند، چه کارهایی میتوان انجام داد؟
۱. طراحی و اجرای صندوقهای سرمایهگذاری اثربخش (Impact Investing Fund)
این صندوقها به دنبال تامین مالی پروژههایی هستند که هم سود میدهند و هم اثر اجتماعی/محیطی زیستی مثبتی دارند.
مثال: سرمایهگذاری در استارتاپهای کشاورزی پایدار یا انرژیهای پاک در مناطق محروم
۲. توسعه کارآفرینی اجتماعی و استارتاپهای محلی
کارآفرینان اجتماعی میتوانند در شرایط بحرانی، راهحلهای محلی و مقیاسپذیر ارائه دهند. مثلاً:
- تولید محصولات تجدیدپذیر در مناطق محروم و فقیرنشین
- ایجاد شغل و درآمد از طریق کارگاههای بازیافت یا بهیافت
۳. طراحی سیستمهای مقاوم در مدیریت منابع
در بحران، مدیریت بهینه منابع (مثل آب، انرژی، زمین) بیشتر از همیشه اهمیت پیدا میکند. مانند:
- طراحی سیستمهای آبیاری هوشمند در مناطق خشکسالیزده
- شبکههای انرژی توزیعشده مثل انرژی های خورشیدی و یا ژنراتورهای دیزلی در مناطق دورافتاده بدون برق
۴. تقویت سرمایه اجتماعی و سازمانهای محلی
در بحرانها، روابط انسانی و اعتماد اجتماعی افت میکند. تقویت سازمانهای غیرانتفاعی و جوامع محلی میتواند:
- احساس تعلق و امید را بازسازی کند.
-زمینهساز مشارکتهای اجتماعی شود.
۵. استفاده از تکنولوژی برای کاهش آسیبهای اجتماعی
از طریق ابزارهای دیجیتال میتوان:
- آموزشهای مجازی را به مناطق درگیر جنگ را گسترش داد.
- خدمات بهداشتی از راه دور ارائه داد.
مثالهای واقعی:
-صندوق سرمایهگذاری اثرگذار در افغانستان: این صندوقها به حمایت از زنان کارآفرین و تولید محصولات محلی پایدار میپردازند.
-کارآفرینی اجتماعی در سوریه: پس از جنگ، استارتاپهایی برای تصفیه آب و تولید انرژی خورشیدی راهاندازی شدند.
-استفاده از تکنولوژی در یمن: پلتفرمهای دیجیتال برای آموزش و دریافت کمکهای انسانی به کار گرفته شدند.
📌 جمعبندی
در شرایط بحرانی، توسعه پایدار دو نقش کلیدی دارد:
1. حفاظت از آینده
سرمایهگذاری در راهبردهایی که نسلهای بعدی را از مخاطرات امروز نجات دهد.
2. راهبری امروز
ارائه راهحلهای عملی برای کاهش آسیبهای اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی.
در بحران، توسعه پایدار نه تنها متوقف نمیشود، بلکه شتاب میگیرد. چون همانطور که یکی از فیلسوفان گفته:
"وقتی تمام چیزها در هم میریزد، تنها کسانی میمانند که به ساختن آینده فکر میکنند."
هر تغییر کوچک، یک گام بزرگ به سوی یک آینده پایدار است.
