امروزه مسئولیت اجتماعی به دلیل مزایای فراوان و همچنین معایبی که برای کسب‌وکارها به همراه دارد، به یکی از موضوعات پرچالش و بحث‌برانگیز کسب‌وکارها تبدیل شده است.
شرکت های ایرانی با وجود فعالیت های قابل توجه در عرصه مسئولیت اجتماعی شرکتی که ناشی از فرهنگ کار خیر و نوع دوستی ایرانیان است، فاصله قابل توجه‌ای با استانداردهای جهانی این حوزه دارند.
استانداردهای جهانی سعی دارند با ایجاد شراکت هوشمندانه میان سرمایه‌های اجتماعی و سرمایه‌های اقتصادی، منجر به خلق ارزش مشترک در ابعاد مختلف شوند و فعالیت های خیرخواهانه و مقطعی را به اقدامات بلندمدت، پایدار و همراه با اثرگذاری اجتماعی کنند بگونه ای که منجر به سرمایه گذاری و کسب سود شود.
با نگاه به پروژه‌های مسئولیت اجتماعی شرکت ها می‌توان یک طیف از انواع مدل‌های CSR در ایران تعریف کرد.
CSRبمثابه جبران آسیب
این مدل در شرکت‌های فعال در صنعت نفت، صنعت دخانیت و صنعت مد بسیار رایج است، زیرا این صنایع جزو آلوده کننده‌ترین صنایع هستند و سعی دارند با انجام فعالیت‌های شهروند شرکتی، آسیب‌های وارده از صنعت خود را با این فعالیت‌ها و تا حدودی جبران کنند و اغلب به پروژه‌های زیست محیطی توجه می‌کنند.
CSR بمثابه بازاریابی و برندینگ
یکی دیگر از مدل‌های رایج فعالیت‌های CSR در برخی شرکت‌ها، توجه به المان‌های اثربخشی اجتماعی و زیست‌محیطی با هدف بازاریابی و برندینگ است.
CSR بمثابه کار خیر سنتی
در برخی کسب‌وکارها بویژه سُنتی ترها مشاهده می‌کنیم که فعالیت‌های CSR بواسطه پیشینه فرهنگی و مذهبی با همان رویکرد بخشش و انجام کارهای خیر مثل اهدای پک ارزاق، آزادی زندانیان و امثال آن اجرا می‌شود.
CSR بمثابه فرایندهای کسب و کار
یکی از انواع CSR که بنوعی خلاقانه است، بازتعریف فرآیندهای کسب‌وکار با نگاهی مسئولانه با هدف کاهش اثرات منفی کسب‌وکار و افزایش اثرات مثبت کسب‌وکار است بطور مثال دیجی‌کالا با بررسی منابع تامین کارتن مورد نیاز برای بسته‌بندی، چند پروژه بین پکینگ، کارتن شردر، کارتن ریسایکلینگ و بهینه سازی استفاده کارتن برای بسته‌بندی تعریف نمود و در گزارشی سالانه اعلام نمود بیش از 500 تن کمتر کارتن مصرف کرده است.
CSR بمثابه حل مسئله اجتماعی
تجمیع منابع ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کسب‌وکار برای حل یک مسئله اجتماعی از انواع مدل‌های CSR در سازمان‌های با سطح بلوغ بالا دیده می‌شود بعنوان مثال نستله، طرح مدیریت بهینه سفره آبی دشت قزوین را بعهده گرفت و متعهد شد کسب‌وکار خود را بگونه‌ای توسعه دهد که مدیریت مصرف آب در استان را تسهیل کند و در گزارشی 50درصد بهبود اثربخشی منابع آبی را اعلام نمود.
CSR بمثابه ماموریت کسب و کار
در این مدل سود کسب‌وکار از منفعت جامعه می‌گذرد و انجام CSR در این سطح را با عنوان CSV می‌شناسند. CSV یا خلق ارزش مشترک را به عنوان روشی برای ایجاد ارزش اقتصادی تعریف کردند که به جامعه نیز ارزش افزوده می‌دهد بعنوان مثال ایرانسل 15 سال پیش با رویکرد خلق ارزش مشترک، امکان بهره‌مندی عموم بویژه قشر محروم را از خدمات ارتباطی جدید فراهم کرد.
در جمع‌بندی، رویکرد اصولی و استاندارد برای تعیین حوزه فعالیت یک سازمان، انتخاب حوزه فعالیتی در راستای ماموریت شرکت است، در واقع سازمان تصمیم می‌گیرد بخشی از ثروت خود را در جامعه و مسیر آنچه که به آن اعتقاد دارد سرمایه‌گذاری کند تا تغییراتی مطابق آن به ارمغان بیاید؛ سرمایه‌گذاری زمان و دانش خود که فراتر از حمایت‌های مالی است.
همچنین در تعریف اقدامات مسئولانه، پایداری اقتصادی و سودآوری در بلندمدت توصیه می‌شود، چرا که اگر هر اقدامی از منظر اقتصادی پایدار نباشد، از منظر اثرگذاری نیز پایدار نخواهد بود.
منبع: گزارش مسئولیت اجتماعی شرکت ایلیا
