خط نستعلیق، که اغلب محققان بر این باورند این خط از درآمیختن دو خط نسخ و تعلیق به‌وجود آمده و «نسخ تعلیق» نامیده شد. نستعلیق یکی از شیوه‌های نگارش خط در خوشنویسی فارسی است. این خط در ایران شکل گرفت و خوشنویسان ایرانی بیشتر با این خط به هنرنمایی می‌پردازند. خط نستعلیق معرف روح و فرهنگ ایرانی است و از آن در نوشتن متن‌های ادبی و غیرمذهبی فارسی، اردو، پشتو و به ندرت عربی استفاده می‌شود.
خانم آنه مارس شیمل اسلام‌پژوه، خاورشناس و مولوی‌شناس سرشناس آلمانی در خصوص خط نستعلیق می گوید:
خط نستعلیق نشانه‌ای بارز از طبع و سلیقه زیبایی شناختی ایرانیان است و بی‌شک زیباترین و ظریف‌ترین خط در میان خطوط اسلامی است تا جایی که آن را به‌حق «عروس خطوط اسلامی» لقب داده‌اند
در نستعلیق، زیبایی و تناسب، هماهنگی و استواری در حد کمال به هم آمیخته‌است. دوایر این خط بسیار زیاد است و عمده حرکات حروف و اجزاء آن بر اساس منحنی‌ها استوار است تا جایی که خطوط مستقیم و صاف بسیار نادر و تقریباً هیچ است. این شیوه از خوشنویسی، فاقد علایم زیر و زبر و پیش است، هرچند در هنگام ضرورت می‌توان از علائم کوچکی بهره برد. نستعلیق برای نگارش حروف ویژه الفبای فارسی مانند «پ»، «چ»، «گ» و «ژ» تناسب کامل دارد و به‌خوبی سه نقطه این حروف در ترکیب‌بندی آن جا می‌افتد.
خط نستعلیق دومین خط خاص ایرانیان می‌باشد که پس از خط تعلیق در اواخر سده هشتم و اوایل سده نهم هجری یعنی در عهد تیموری پا به عرصه وجود گذاشت. ابداع خط نستعلیق را به میر علی تبریزی (درگذشت ۸۰۳ ه. ق) نسبت داده‌اند. در رساله‌های قدیمی خوشنویسی داستانی نقل شده که میرعلی شبی در خواب پرواز غازهای وحشی را دید و حرکات سیال نستعلیق را از حرکات نرم بدن این پرندگان هنگام پرواز الهام گرفت.
نقش میرعلی تبریزی در تدوین نستعلیق آنچنان مهم و اساسی بوده است که استادان بعدی از وی به عنوان ابداع‌کننده نام برده‌اند.
پس از وضع خط نستعلیق تقریباً بیشتر کتاب‌های فارسی با آن نگارش می‌یافت. به فرمان شاهزاده بایسنقر میرزا که خود خوشنویسی صاحب‌نام بود در سال ۸۳۳ ، بعد از گذشت ۳۰ سال از درگذشت میرعلی تبریزی شاهنامه بایسنقری به خط نستعلیق توسط جعفر تبریزی کتابت شد که هم‌اکنون در کتابخانهٔ کاخ موزه گلستان موجود است.
با این اتفاق، نستعلیق به‌عنوان خطی رسمی و در ردیف خطوط ششگانه مطرح شد.
خطوط ششگانه:
خطوط ششگانه یا اقلام سته که از آن‌ها به‌عنوان خطوط اصول هم نام برده می‌شود، شش خط اصلی در خوشنویسی اسلامی هستند که در تمامی کشورهای اسلامی ازجمله ایران رواج داشته‌اند و هنوز هم اغلب آن‌ها مورد استفاده خوشنویسان هستند. هر یک از این خطوط یا قلم‌ها دارای قواعد و نظم معینی می‌باشند. ابداع این خطوط را به ابن مقله وزیر نسبت داده‌اند.
خطوط ششگانه عبارتند از:
وجه تمایز این شش قلم، اختلاف در شکل حروف و کلمات و نسبت سطح و دور (حرکت‌های مستقیم یا منحنی) نسبت به یکدیگر می‌باشد.
در سده دهم هجری میر عماد مشهورترین خوشنویس ایرانی، نستعلیق را به تکامل رساند و در اوج ظرافت و زیبایی قطعاتی ماندگار نوشت.
در روند تاریخی خط نستعلیق به دربار گورکانیان هند و کاتبان امپراتوری عثمانی نیز راه یافت که به ویژه در هندوستان آثار ارزنده‌ای از این خط پدید آمد.
خط نستعلیق در اوایل دوران قاجار جان تازه‌ای یافت و در اواخر این دوران تحت تأثیر صنعت نوظهور چاپ سنگی تحولی جدید را تجربه کرد. هم‌اکنون خط نستعلیق توسط استادان قابلی همچون استاد میرعماد ظاهری و مهرشاد عیوضی فر با مهارت و هنرمندی تمام نوشته می‌شود و بیش از پیش ارزش هنری یافته‌است. خط نستعلیق همچنان در پکیج فونت برای سیستم‌های کاربری در آفیس شرکت مایکروسافت بکار می‌رود.
