از چالش‌های اساسی بخش‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی کشور، دلالی و واسطه‌گری است. دراین خصوص در بحث واردات و توزیع نهاده‌های دامی، دلالان حضور ویژه‌ای دارند و سود اصلی را از تولیدکنندگان سلب می‌کنند. این موضوع طی سال‌های اخیر از عوامل مؤثر بر بازار نهاده‌ها و نوسانات قیمتی در این بخش بوده است. با توجه به روند موجود در بازار باید از فعالیت واسطه‌گران جلوگیری کرد و زمینه بهره‌مندی تولیدکنندگان اصلی را از تولیدات خود فراهم آورد.
مهندس مهرشاد ملکی از فعالان صنعت غلات و خوراک دام و طیور ضمن بیان مقدمه بالا اظهار کرد: یکی دیگر از مشکلات در زمینه تأمین نهاده‌های دامی به‌خصوص کنجاله سویا و جو دامی، واردات این نهاده‌ها به‌صورت انحصاری از سوی چند شرکت است. در این وضعیت، مرغداران برای تأمین نیاز، مجبور به تهیه نهاده‌های موردنیاز با قیمت و شرایط یک‌طرفه و نامناسب هستند. این شرکت‌ها و افراد واردکننده، در صورت ایجاد وقفه در واردات نهاده‌ها، امنیت غذایی کشور را با چالش جدی مواجه می‌کنند.
وی درباره مقوله پیشنهاد جایگزینی دانه سویا با کنجاله سویا در فهرست تهاتر نفت گفت: جایگزینی واردات دانه سویا از پیشنهادهای مؤثر انجمن غلات ایران بوده است، زیرا علاوه بر حمایت از کارخانه‌های روغن‌کشی و تولید داخل، سبب افزایش اشتغال و رشد این صنعت می‌شود.
از سوی دیگر، در سال‌های گذشته تخصیص‌نیافتن به‌موقع ارز به دانه‌های روغنی به‌عنوان ماده اولیه کارخانه‌های روغن‌کشی و همچنین حذف تعرفه‌های دولتی برای تولیدات این کارخانه‌ها جهت واردات روغن، موجب شد تولید کنجاله سویا برای مصارف دام و طیور با مشکل مواجه شود و قیمت این کالا به‌مراتب بالا رود و تأثیر مستقیم روی محصولات تولیدی مانند گوشت، مرغ و تخم‌مرغ بگذارد.
قابل‌توجه رئیس‌جمهور جدید؛ سهم دولتی‌ها را از واردات نهاده‌ها کاهش دهید
این فعال صنعت و دام و طیور درباره مهم‌ترین مطالبات و انتظارات فعالان حوزه واردات نهاده‌های دامی از رئیس‌جمهور جدید گفت: صنعت دام و طیور از مهم‌ترین صنایع داخل کشور محسوب می‌شود که در تأمین غذایی مردم، سهم بسزایی دارد، ازاین‌رو توجه به رفع موانع واردات این صنعت، کمک شایانی به امنیت غذایی کشور می‌کند. توجه ویژه به این صنف، از تورم حاصل در کالاهای نهایی مانند مرغ و گوشت و فراورده‌های آن جلوگیری خواهد کرد. همچنین افزایش سهم دولتی‌ها از واردات نهاده‌های دام و طیور باعث شده است شرکت‌های خصوصی نتوانند طبق توانایی‌ها و منابع خود واردات انجام دهند و به گردش این صنف کمک کنند؛ بنابراین دولت جدید باید فضای کار بیشتری به شرکت‌های کوچک‌تر جهت واردات نهاده‌های دامی دهد تا کمبود عرضه، افزایش قیمت کالاهایی نظیر کنجاله سویا را رقم نزند.
فرآیند تخصیص ارز باید 40 روزه باشد نه 150 روزه!
ملکی در ادامه درباره وضعیت تخصیص ارز برای واردات نهاده‌های دامی اظهار کرد: دولت باید با تخصیص به‌موقع ارز جهت واردات این نهاده‌ها و نیز ایجاد هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌های مختلف ازجمله وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و بانک مرکزی، نیاز داخلی را در اسرع وقت تأمین نماید. مهم‌ترین مشکل در واردات نهاده‌های دامی، عدم تأمین ارز به‌موقع است. پروسه تخصیص باید ظرف 40 روز صورت پذیرد ولی متأسفانه شاهد انتظار چندماهه شرکت‌ها هستیم. علاوه بر این، بانک مرکزی به منظور انجام این فرآیند، زمان خاصی را مشخص نمی‌کند.
ایرادات سامانه بازارگاه زیر ذره‌بین
وی در پاسخ به این پرسش که آیا عملکرد سامانه بازارگاه مثبت است، گفت: سامانه بازارگاه نیز مانند بقیه سامانه‌های دولتی کم‌وکاستی‌هایی دارد. روز اول که این سامانه افتتاح شد، نگاه من بسیار مثبت بود؛ زیرا تمام مراحل به‌صورت سیستمی انجام می‌شد و انتظار می‌رفت همواره روی نظم خاصی پیش برود؛ اما متأسفانه با گذشت 5 سال از افتتاح این سامانه هنوز مشکلاتی وجود دارد که در فرآیند خرید و تحویل محموله‌ها تعریف نشده است. ازجمله چالش‌های اخیر واردکنندگان و توزیع‌کنندگان این است که به‌طور مثال مصرف‌کننده نهایی 100 تن سفارش کالای ذرت دامی ثبت می‌کند، اما با توجه به روزهای پایانی برداشت ذرت روسیه، محموله‌ها با کیفیت بالایی به دست مصرف‌کنندگان نمی‌رسد و گاه با دریافت یک تریلی، از دریافت مابقی سفارش ممانعت می‌کنند؛ این در حالی است که پشتیبانی سامانه بازارگاه می‌گوید یا باید همه‌ی بار را تحویل بگیرید یا کل سفارش را کنسل نمایید.
همچنین یکی دیگر از مشکلات سامانه این است که چنانچه نسبت به تناژ خرید، محموله کمتر یا بیشتر از 10 درصد بارگیری شود، جهت بستن حساب به مشکل می‌خوریم و باید با کلی نامه‌نگاری، لحظاتی سامانه را برای پرداخت سرک یا کسری باز بگذارند تا بتوانیم خرید را ببندیم. از سوی دیگر باوجود تأکید بر سیستمی کردن تخصیص نهاده‌ها و با توجه به نحوه عملکرد واحدها همچنان در برخی موارد با دست‌کاری در این سامانه‌ها و ارائه آمار غیرواقعی نسبت به عملکرد، میزان نهاده دامی بیشتری در برخی از واحدها دریافت شده است. رفع این معضل، نیازمند گسترش سازوکارهای نظارت میدانی و اصلاح روند برخورد با جرایم است؛ چراکه در حوزه توزیع نهاده‌های دامی مستقیماً بر قیمت نهاده‌ها تأثیر گذاشته است.
منتشر شده در مجله نگاشته درج شده در مجله نگاشته ، مجله ای اختصاصی در حوزه کشاورزی ، غلات و صنایع وابسته ، شماره ۹۵ تیر ماه ۱۴۰۳
