خواندن مجلات مهندسی یکی از بهترین راه‌های موجود برای به‌روز‌ماندن در دنیای فناوری است. آگاهی مهندسان از ساخته‌های یکدیگر در جای‌جای دنیا روی خلاقانه‌بودن طرح‌ها و کاربردی‌بودن پروسه‌هایشان تأثیر مستقیم دارد. می‌توان تصور کرد که اگر در گذشته چنین فرصتی در دسترس می‌بود، شاید اروپا دیگر نیاز نمی‌داشت ششصد سال پس از اختراع نخستین سامانۀ حروف چاپی متحرک در چین به‌دست «بی شنگ»، به این فناوری برسد و تنها روی گسترش آن و رسیدن به دستگاه چاپ گوتنبرگی تمرکز می‌کرد[1]. ولی گذشتگان ما، از نعمت زندگی در عصر ارتباطات بی‌بهره بودند.
شاید با وجود دامنۀ گستردۀ اطلاعاتی‌ای که فضای مجازی روزانه در اختیار ما می‌گذارد، جای پیشرفت و اثرگذاری یک مشت کاغذهای فراموش‌شده چندان به چشم نیاید؛ اما مجله‌ها همچنان از نظر پیوستگی و جامعیت، به نظر نویسنده، از همتایان دیگر خود برتر هستند.
«Tech Briefs»
سیاست کاری ناسا این آژانس را موظف کرده تا به‌صورت مرتب دربارۀ فناوری‌های نو و شایان توجهی گزارش دهد که دپارتمان آرانددی‌اش (Research And Development) به آن‌ها دست پیدا کرده است. ناسا این گزارش‌ها را از حوالی سال ۱۳۴۰ شمسی در قالب مجله‌ای ماهانه به نام «Tech Briefs» یا «خلاصه‌هایی از فناوری» منتشر می‌کند.
این مجله ستونی ثابت تحت عنوان «محصولات فردا» دارد که در آن به فناوری‌هایی می‌پردازد که در زمینه‌های تجاری می‌توانند کاربردی باشند و پتانسیل انقلاب و پی‌ریزی آیندۀ فناوری را دارند. تعدادی از این فناوری‌های یادشده در نسخۀ فوریۀ امسال را با هم می‌خوانیم.
· ژل‌ربات، الهام‌گرفته‌شده از کرم اینچ
ربات ژلاتینی نوینی که می‌خزد؛ پیش‌برنده‌اش جز تغییر دما و طراحی هوشمندانه نیست و گونه‌ای از زیرکی را وارد زمینۀ رباتیک نرم[2] می‌کند. ژل‌های برپایۀ آب از نویددهنده‌ترین مواد در زمینۀ رباتیک نرم هستند. پژوهشگرها پیش‌تر اثبات کرده‌اند که می‌توان ژل‌هایی را که در پاسخ به تغییر دما ورم می‌کنند یا آب می‌روند، به‌گونه‌ای دستکاری کرد که ربات‌ها را روی سطح‌های صاف پس و پیش ببرند یا حتی در مسیرهای مشخص، موج‌مانند بخزانند. تولید انبوه ژل‌ربات‌های ساخته‌شده در پرینتر سه‌بعدی نیز آسان است. کاربردهای آینده شامل «تحویل‌های هدفمند دارویی در بدن انسان» و «ربات‌های دریانورد گشت‌زن و دیده‌بان سطح اقیانوس» می‌شوند.
· سلول خورشیدی کاغذی!
مهندسان ام‌آی‌تی بافتی فراسبک از سلول خورشیدی را گسترش داده‌اند که هر سطحی را سریع و آسان به منبع انرژی بدل می‌کند. این سلول‌های منعطف، با ضخامتی باریک‌تر از موی انسان، به بافتی محکم و سبک چسبانده شده‌اند که قرارگرفتنشان روی هرسطحی را ممکن می‌سازد. این سلول‌ها می‌توانند مانند یک بافت پوششی منبع، در حال حرکت انرژی تولید کنند و یا در موقعیت‌های اورژانسی دور از دسترس، نقش منبعی حمل‌شدنی را ایفا کنند. این سلول‌ها یک‌صدم وزن پنل‌های خورشیدی مرسوم را دارا هستند و هجده برابر بیشتر، تولید انرژی می‌کنند. همچنین در پرینت آن‌ها از جوهر نیمه‌رسانا استفاده شده است و پروسۀ پرینت می‌تواند در آینده برای تولید انبوه دست‌اندرکارتر هم بشود. این سلول‌های خورشیدی، به‌خاطر باریکی و سبکی‌شان، می‌توانند سطوح فراوانی را بپوشانند؛ برای نمونه، می‌توان داخل بادبان‌های یک قایق را با آن‌ها پوشاند که تا زمانی‌که قایق در دریاست، برای آن تولید انرژی کند، یا به چادرهای کارآمد در زمان‌های کنترل بحران چسبانده شوند، یا در بال‌های پهپادها نصب شوند تا طول پروازشان را افزایش دهند.
«Machine Design»
مجلۀ «طراحی ماشین» یک مجله ویژه‌ی مهندسی مکانیک است. این انتشارات آمریکایی به‌طور کلی در محتوای خود بیشتر اخبار پیرامون آی.آی.او.تی[3]، اتوماسیون و رباتیک را پوشش می‌دهد و هر دو ماه یک بار منتشر می‌شود. در ادامه به مرور بخشی از مطالب این مجله نیز می‌پردازیم.
· خانه‌تکانی در فضا
در نسخۀ فوریه و ژانویۀ امسال، از استارتاپی صحبت می‌شود که ربات‌های مداری را برای رسیدگی به زباله‌های فضایی به فضا می‌فرستد. بنیان‌گذار این استارتاپ می‌گوید تا کنون ۲۳۰۰۰ تا ۲۵۰۰ شیء را شناسایی کرده‌اند و این در حالی است که بیشتر اشیا در فضا را نمی‌توانند ببینند. زباله‌های فضایی از دستکش‌های فضانوردی تا بسته‌های آدامس را شامل می‌شوند و به‌طور کلی هرچیزی هستند که به‌خاطر وجود انسان‌ها در فضا شناور مانده است.
وی سپس توضیح می‌دهد که با آمنی‌مگنت‌ها (آهنرباهای الکتریکی همه‌جانبه) می‌توان جلوی سقوط زباله‌های فضایی به زمین را گرفت و حتی حرکت اشیای غیرمغناطیسی در فضا را نیز دستکاری کرد. فناوری آمنی‌مگنت با پدیدآوردن میدان مغناطیسی، مدار را با زبالۀ فضایی مشخص‌شده هماهنگ می‌سازد.
این بنیان‌گذار، تمیزکردن زباله‌های فضایی را آغازی برای استارتاپ خود می‌بیند تا بعدها به یک شرکت خدماتی بین‌سیاره‌ای ارتقا یابد و همه‌چیز از حمل‌ونقل تا تراکنش‌های ارتباطی را پوشش دهد. گویا بالاخره باید از یک جایی شروع کرد!
[1] «بی شنگ» حروف چاپی‌اش را با گل رس پخته ساخت. پس از آن هم دانشمند چینی دیگری به نام «وانگ ژن» حروف چاپی چوبی را به میان آورد. تنها صد و پنجاه سال پس از وی بود که صنعت چاپ در اروپا پدید آمد و گوتنبرگ این بار فلز را به‌کار گرفت. با این توصیف، گوتنبرگ واقعاً مخترع دستگاه چاپ نیست؛ بلکه تنها مخترع ورژن خود از این دستگاه است.
[2] رباتیک نرم: زیرشاخه‌ای ویژه از رباتیک که با ساخت ربات‌هایی از مواد بسیار سازگار، مشابه آنچه در بدن موجودات زنده موجود است، سروکار دارد.
[3] اینترنت اشیای صنعتی «IIOT»: مجموعه‌ای از حسگرها و ابزارها و دستگاه‌های مستقلی که با اینترنت به برنامه‌های صنعتی متصل می‌شوند.
