مبینا ایزدپناه، ورودی 97 مهندسی مکانیک
در این جلسه در خدمت مهندس پرهام نوروزی، کارآفرین در زمینه‌ی مهندسی دریا بودیم. ایشان دانش‌آموخته‌ی دانشگاه شریف هستند و در زمینه‌ی قفس‌های پرورش ماهی فعالیت می‌کنند.
خلاصه‌ای از سخنان ایشان را در ادامه از زبان خودشان می‌خوانیم:
یکی از مهم‌ترین نکات در کارآفرینی انگیزه‌ی افراد است. انگیزه می‌تواند تمایل به گسترش دانش، کمک به هم‌نوع و یا اشتغال‌زایی باشد. هدف بنده از ورود به حوزه‌ی کارآفرینی، توسعه‌ی کشور و تلاش برای ارتقای وضعیت اقتصادی بود. من در دوران کارشناسی در دانشگاه شریف، با علاقه‌ی بسیار از مهندسی برق به مهندسی مکانیک تغییرِ رشته دادم و پس از گذراندن دروس سیالات با استاد گرانقدر، جناب دکتر سیف، به گرایش دریا علاقه‌مند شدم. مبحث پرورش ماهی در قفس، یکی از اهداف مهمی بود که در کشور تعریف شده بود و تِز کارشناسی من به آن اختصاص داشت. این زمینه‌ی کاری، بسیار با روحیه‌ام سازگار بود و به همین علت در همین حوزه مشغول به کار شدم.
در ادامه دوستان سوالات خود را از مهندس نوروزی پرسیدند:
1. قبل از شروع کار در زمینه‌ی قفس‌های پرورش ماهی، از چه شخص یا مجموعه‌ای الگو گرفتید؟
بسیاری از پروژه‌های پرورش ماهی در قفس، بومی‌سازی نشده بودند و در اختیار شرکت‌های خارجی بودند. ما بسیاری از فعالیت‌های جهانی را در این حوزه بررسی کردیم و بعضی از این پروژه‌ها الگوی خوبی برای ما بودند. در زمینه‌ی مدیریتی اشخاص بسیار توانمندی در کشور بودند که بسیار دلسوزانه تجربه‌های خود را در اختیار ما قرار می‌دادند؛ نظیر مهندس ربیع‌زاده در مجموعه‌ی جهاد نصر. در زندگی شخصی نیز پدرم و جناب دکتر یوسفی، کارآفرین حوزه‌ی پزشکی، الگوهای من هستند.
2. چه مهارت‌هایی برای ورود به بازار کار لازم است؟
فاصله‌ی زیادی بین مهارت‌هایی که در محیط دانشگاه می‌آموزیم و مهارت‌های لازم برای بازار کار وجود دارد. دانشجویان رشته‌های مهندسی نیاز به مطالعه‌ی سیاست‌های کلان کشور، آشنایی با شرایط فعلی کشور، پیش‌بینی نیازهای آینده‌ی ایران و جهان، اطلاع از قوانین شرکت‌داری و آشنایی با مبانی تأمین مالی دارند تا بتوانند از شکست‌های احتمالی در بازار کار جلوگیری کنند. من استفاده از خدمات معاونت علمی و فناوری را بسیار توصیه می‌کنم؛ زیرا که مشاوره‌ها و حمایت‌های متعددی را به افراد تازه‌کار ارائه می‌دهند.
3. مزیت‌های گرایش مهندسی دریا بر سایر گرایش‌های مهندسی مکانیک چیست؟
مهم‌ترین مزیت در تحصیل، علاقه است و من هم به دلیل علاقه این رشته را انتخاب کردم. صنایع دریایی در کشور ما بکر هستند و زمینه‌های بسیاری برای فعالیت دارند. علاوه بر این، مهندسی دریا یک گرایش بین‌رشته‌ای است و جهان امروزه به این گونه گرایش‌ها نیاز زیادی دارد.
4. برای دانشجویانی که قصد ورود به فضای کارآفرینی دارند، چه پیشنهادی دارید؟
نمی‌توان برای همه یک نسخه‌ی یکسان پیچید و اگر سرگذشت کارآفرین‌های بزرگ را مطالعه کنیم، متوجه می‌شویم که آن‌ها مسیرهای متفاوتی را طی کرده‌اند؛ اما ویژگی‌های مشابهی داشته‌اند. هدفمندی، علاقه، سخت‌کوشی، بلندپروازی و امید از خصوصیات مشترک کارآفرینان موفق هستند. ناامیدی سمی است که با توجه به شرایط پیچیده‌ی کشور، بیش از حد در جامعه همه‌گیر شده است.
5. چگونه می‌توان تیم مناسبی برای همکاری تشکیل داد؟
روش‌های مختلفی برای پیداکردن همکارهای مناسب وجود دارد. البته در تیم ما از گذشته سابقه‌ی دوستی وجود داشته است. من از تز کارشناسی با جناب دکتر شهیدیان همکاری داشتم و در دوران تحصیل با مهندس نوریان، مهندس صادقی و بسیاری از همکاران آشنا شدم. دوران تحصیل، فرصت بسیار مناسبی است تا از گروه‌ها و گعده‌های دانشجویی، تیم‌های خوبی را شکل دهید. بعدها نیز به تبع شرایط، افراد جدیدی وارد گروه می‌شوند.
6. بسیاری از دوستان ممکن است ساخت قفس پرورش ماهی را از طراحی آن دشوارتر بدانند؛ در هر یک از مراحل با چه چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌اید؟
ابتدا عرض کنم که طراحی، مهم‌ترین بخش در تولید قفس‌های پرورش ماهی است. شرکت‌هایی که به این دانش دست یافته‌اند بسیار محدود هستند و در جهان شرکت‌هایی وجود دارند که صرفا کپی‌برداری می‌کنند و نمی‌توانند محصولات خود را با شرایط جدید مطابقت بدهند. پس دانش طراحی مهم‌ترین بخش این صنعت به‌شمار می‌رود و به جرئت می‌توانم بگویم که تعداد شرکت‌هایی که در جهان به این دانش دست یافته‌اند، از تعداد انگشتان دو دست فراتر نمی‌رود. ما به این دانش دست یافته‌ایم و صفر تا صد طراحی و تولید این قفس‌ها را در داخل کشور انجام می‌دهیم. مطالعات محیطی، طراحی، تولید، مونتاژ و نصب در دریا در حوزه‌ی کاری ما قرار دارد. ما در شمال و جنوب کشورمان و کشورهای همسایه قفس‌هایی با ظرفیت 20 تا 150 تن نصب می‌کنیم. البته توانایی تولید ظرفیت‌های بالاتر را هم داریم و ان‌شاالله با گسترش این صنعت، همانند کشور چین یا نروژ به موفقیت‌های چشم‌گیری خواهیم رسید. بیشتر مواد اولیه‌ی مورد نیاز ما در داخل کشور تأمین می‌شوند. این مواد عموماً پایه‌ی پلی‌اتیلن دارند؛ اما با توجه به شرایط محیطیِ محل نصب، پروسه‌ی طراحی و تولید مواد می‌تواند متفاوت باشد.
7. ماهی در ایران عموماً یا در استخرهای پرورش ماهی تولید می‌شود و یا از دریاهای آزاد صید می‌شود. کاری که شما انجام دادید، تلفیق این دو روش بود. به این صورت که ماهی را درون قفسی قرار دادید و قفس را در دریا گذاشتید. فرآیند جذب سرمایه برای آغاز پروژه و جلب توجه مشتری چه بود و با چه چالش‌هایی روبه‌رو شدید؟
سیاست ما تا حدودی پیچیده و پرهزینه بود. ما اولین مزرعه‌ی پرورش ماهی را در قشم و با هزینه‌ی شخصی راه‌اندازی کردیم. اولین مشتری ما، شرکت «شریف‌دریاپویان» بود و برای اطمینان خاطر شرکت از دانش و تجهیزات ما، به قول معروف زیر پلی که ساختیم، ایستادیم. یکی از اقدامات دیگر ما برای فروش، حضور در مجامع صیادی، آبزی‌پروران محلی، شیلات استان‌ها و نمایشگاه‌ها بود؛ تا با اطلاع‌رسانی، بتوانیم پروژه بگیریم. در حال حاضر ما به دنبال بازارهای صادراتی هستیم و با حضور در نمایشگاه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سعی در جذب مشتری‌های خارجی داریم.
8. به محیط دانشگاه برگردیم. شما در صحبت‌های خود درباره‌ی تأثیر کلاس‌های دکتر سیف بر مسیر کاری خود صحبت کردید. از بین تمام دروسی که گذراندید، چه دروسی بیشترین کاربرد را داشته‌اند و چه توصیه‌ای به دانشجویان دارید؟
نقطه‌ی عطف مسیر من، درس سیالات 1 دکتر سیف بود. هم‌چنین افتخار داشتم که برای تز کارشناسی ارشدم در خدمت جناب دکتر عباس‌پور باشم. توصیه‌ی من به دانشجویان، انتخاب درس با اساتیدی است که تجربه‌ی بیشتری در صنعت دارند. متأسفانه برخلاف بسیاری از دانشگاه‌های رقیب که مهندسین اجرایی تربیت می‌کنند، ما تبدیل به گلادیاتورهای حل مسئله می‌شویم. بهتر است با اساتیدی کار کنیم که در کنار کسب دانش روز، به مسائل واقعی صنعت می‌پردازند. در کشور ما حفره‌های فناوری و کاری بسیاری وجود دارد که برای پرکردن آن‌ها نیاز به تجربه‌ی اساتید داریم.
9. در زمینه‌ی پرورش ماهی چه حفره‌هایی مشاهده کردید که به این کار پرداختید؟
قفس‌ها در دریا نصب می‌شوند و ما بچه‌ماهی را خریداری و وارد قفس‌ها می‌کنیم. تا 20 درصد غذای ماهی‌ها از طریق دریا تأمین می‌شود و 80 درصد دیگر به صورت دستی و توسط پرورش‌دهنده در اختیار ماهی قرار می‌گیرد. این روش مزیت‌های ویژه‌ای دارد. برای مثال دریا اکسیژن‌رسانی و کنترل PHو دما را انجام می‌شود و ماهی‌ها در محیط طبیعی زندگی خود رشد می‌کنند. با کنترل حرکت، چربی گوشت آن‌ها کنترل می‌شود و بسیار خوش‌خوراک‌تر خواهند بود. در نهایت می‌توان با هزینه‌ی کمتر، محصول را در کیفیت و کمیت بالاتری تولید کرد. علاوه‌بر این، در این روش، پروتئین با استفاده‌ی حداقلی و نزدیک به صفر از منابع آب شیرین تولید می‌شود و با توجه به کمبود آب در کشور، به صرفه‌جویی‌هایی از این جنس بسیار نیازمندیم. پس در واقع می‌توان حفره‌های اقتصادی و محیط‌زیستی بسیاری را پر کرد.
10. آیا تا به حال با سنگ‌اندازی نهادهای دولتی مواجه شده‌اید؟
متأسفانه به توان داخلی اطمینانی وجود ندارد و بخشی از تقصیر آن بر گردن کسانی است که در شمایل ما دانشگاهیان و در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان خرابکاری کرده‌اند. این اعتماد ازدست‌رفته، با پشتکار و حضور ما در صحنه برخواهد گشت. البته نباید خیلی به شرایط بدبین بود و در طی مسیر کارآفرینی حامیانی نیز حضور دارند.
11. سرمایه‌ی شروع کار چقدر بوده و از چه زمانی به سوددهی رسیده‌اید؟ آیا از آغاز راه مطمئن بودید به موفقیت می‌رسید؟
می‌گویند که خدا انسان‌های تلاش‌گر را دوست دارد. انتخاب مسیر و سیاست‌های درست لازم است؛ اما بعد از آن به تلاش و ایمان به راه نیاز داریم. فرآیند، بسیار طولانی است و اعداد و ارقام در برابر هزینه‌ی فرصت، اهمیت کمتری دارد. تعدادی از مهندسان که در سطح یک کشور تحصیل کرده‌اند و می‌توانستند در بهترین دانشگاه‌های جهان به صورت فول‌فاند تحصیل کنند و حتی مشغول به کار شوند، در کشور مانده و چهار سال از وقت خود را صرف این پروژه کرده‌اند. هزینه‌ی فرصت بسیار بالاست. از لحاظ مالی خوشبختانه استارت‌آپ‌ها نیازی به هزینه‌های کلان ندارند و ما مجموعا شاید 1 میلیارد تومان هم هزینه نکرده باشیم؛ البته در زمانی که دلار، سی‌هزار تومان نبود! در مورد سود هم منتظر ترازنامه‌ی پایان سال هستیم.
12. به قیمت دلار اشاره کردید. آیا ارز 4200 تومانی در اختیار شما قرار می‌گیرد؟ تأثیر قیمت ارز را بر صادرات و واردات چه می‌دانید؟
ما عموماً در این پروژه نیازی به واردات نداریم و با تلاش بسیار توانستیم توانایی‌های داخلی را شناسایی کنیم و اصلاحات لازم را انجام دهیم. چیزی به نام ارز دولتی هم به ما تعلق نگرفته است. می‌توان این قیمت ارز را موهبتی برای کارآفرینان و تولیدکنندگان دانست. اگر کسی بومی‌ساز است، با این قیمت ارز هم رقبای خارجی‌اش از میدان خارج شده‌اند و هم مزایای صادرات محصولاتش بالا رفته است. البته کسی طرفدار این بی‌ثباتی و فشاری که بر مردم وارد می‌شود، نیست، اما به یاد داشته باشید که مشکلات لاینحل نیستند و باید با اطمینان به توان داخل، به جست‌وجوی پاسخ بپردازیم و کشور را از این بحران اقتصادی خارج کنیم.
13. شما و تیمتان در مواجهه با شکست‌ها و ناامیدی‌ها چه می‌کردید؟
ضرب‌المثلی هست که می‌گوید :«هرگاه خسته شدی، بدو.» ما هم همین کار را کردیم. الحمدلله هیچ‌گاه دچار شکست جدی نشده‌ایم. مشکلاتی بوده و به بن‌بست‌هایی خورده‌ایم که نامش را شکست نمی‌گذارم. در مسیر دانش شکست وجود ندارد، ممکن است به نتیجه نرسیم؛ اما همین نتیجه‌نگرفتن هم یکی از راه‌های ممکن را کم می‌کند. پس شکست مطلق وجود ندارد. البته ناامیدی‌ها رخ می‌دهند و باید با ایمان به هدف و اعتقاد بر توانمندی‌ها، خود را از آن‌ها برهانیم. خوش‌بین‌بودن و دیدن نیمه‌ی پر لیوان در کارآفرینی بسیار مهم است.
14. ممکن است بسیاری از افراد تصور کنند که برای کارآفرینی نیاز به ایده‌های فضایی دارند؛ اما به نظر می‌آید ایده‌های ساده نیز با مدیریت درست نتیجه‌ی مطلوبی می‌دهند. نظر شما در این مورد چیست؟
اگر به‌طورخاص در مورد ایران صحبت کنیم، ما نیازی به ایده‌های پیچیده نداریم. همان‌طور که گفتم، حفره‌های زیادی در صنعت ما وجود دارند که راه‌حل رفع آن‌ها در جهان موجود است. ما صرفاً نیاز داریم این راه‌حل‌ها را بومی‌سازی کنیم و با تبلیغات و ارائه‌ی مناسب، در خدمت صنعت قرار دهیم. من با شما موافق هستم؛ در کشور ما باید نیازها را درست شناسایی کنیم و با رعایت استانداردها، خدمات مناسب را ارائه دهیم.
15. در رشته‌هایی نظیر مهندسی مکانیک و دریا، همواره این تصور وجود داشته که شرایط کار برای خانم‌ها فراهم نیست. تاثیر جنسیت را در این صنعت چگونه می‌بینید؟
در حوزه‌ی طراحی و ساخت شرایط برابری وجود دارد و من شخصاً خانم‌ها را مسئولیت‌پذیرتر می‌بینم و کارهای خیلی‌خوبی توسط خانم‌ها انجام شده است. البته در فرآیند نصب در دریا و بهره‌برداری، در کشور ما و شاید در جهان شرایط کار برای خانم‌ها فراهم نیست و ممکن است با روحیات آن‌ها سازگاری نداشته باشد.
16. مزایای کارکردن در ایران در مقایسه با سایر کشورها چیست؟
دو مزیت عمده را می‌توان بکربودن صنعت ایران و ارزان‌بودن نهاده‌ها، تجهیزات و نیروی کار دانست. می‌توان نمونه‌های مشابه محصولات خارجی را با کمک نیروهای جوان و متخصص ارتقا داد و با قیمت بسیار معقول به بازار جهانی عرضه کرد. البته من در مورد حوزه‌ی صنعتی صحبت می‌کنم و در مورد حوزه‌ی خدماتی نظری ندارم.
17. آینده‌ی خود را در ده سال بعدی چگونه می‌بینید و انتظار دارید چه حفره‌هایی از صنعت تا آن زمان برطرف شوند؟
درحال‌حاضر، هدف ما این است که در منطقه به عنوان شرکت تولید تجهیزات پرورش ماهی و مشاور مدیریت کشت فعالیت کنیم. هدف نهایی نیز این است که در نروژ یک مزرعه‌ی پرورش ماهی راه‌اندازی کنیم. نروژ مهد این صنعت است و امیدواریم بتوانیم با شرکت‌های قدیمی این حوزه رقابت کنیم.
شاید یکی از حفره‌های فعلی، نبود ربات‌های ارزان‌قیمت برای انجام کارهای موردنیاز پرورش ماهی است. نمونه‌های خارجی با قیمت بالا وجود دارند، اما خرید آن‌ها از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیست. هوشمندسازی قفس‌ها نیز به تازگی توسط دوستان آغاز شده است، اما جای کار زیادی دارد.
18. آیا شرکت شما ارائه‌دهنده‌ی امریه‌ی سربازی است؟
ما به عنوان شرکت دانش‌بنیان می‌توانیم پروژه‌ی جایگزین خدمت را به صاحبان این امتیاز بدهیم. بحث امریه را تاکنون پیگیری نکرده‌ایم.
در پایان این جلسه، مهندس از همه‌ی علاقه‌مندان به این حوزه، دعوت به مشارکت کردند.
برای مشاهده‌ی فیم ارائه، به آدرس زیر مراجعه کنید:
https://www.aparat.com/v/NwiQI
