علیرضا کرامتی، ورودی ۹۶ مهندسی مکانیک
حالا که دانشجو شدید، در بَدو ورود به این محیط جدید و کعبه‌ی آمالِ قبل از کنکورتان لازم است که با قوانین آموزشی دانشگاه آشنا شوید. مثل هر مکان دیگری، در دانشگاه هم بعضی جاها یک‌طرفه است، بعضی جاها ورود ممنوع شده، بعضی جاها هم بوق‌زدن ممنوع! خلاصه اینجا هم برای خودش حساب‌وکتابی دارد و مثل سابق فقط با یک مدیر و معاون طرف نیستید؛ بلکه برای هر کاری، یک سلسله مراتب روبه‌روی شماست و برای سردرگم‌نشدن در آن، بهتر است که همین ابتدای کار، آستین‌ها را بالا بزنید که در این مورد درس ما در دفتر می‌آید و آن هم پُروپیمان!
امیدوارم که با خواندن این متن بتوانید در ادامه‌ی راه، هم مدیریت بهتری روی شرایط تحصیلی خود داشته باشید و هم با توجه به شرایط موجود، برای آینده خودتان تصمیم بگیرید؛ البته اینجا قوانینی مطرح می‌شود که معمولاً دسترسی به آنها دشوارتر است.
حذف یا ادامه؟
بعضاً پیش می‌آید که در سال اول دانشگاه به‌خاطر تفاوت‌های درس‌خواندن مدرسه و دانشگاه و حال‌و‌هوای آن یا هر شرایط دیگری، اوضاع نمره‌ی یک درس بر وفق مراد پیش نرود و نمره‌ی پایین در انتظارمان باشد یا حتی خطر مردودشدن (افتادن) در کار باشد. در چنین حالتی، می‌توان از حذف (w) برای آن درس استفاده کرد.
معمولاً در انتهای هر ترم و قبل از امتحانات پایانی، بازه‌ای مشخص می‌شود که می‌توان یک درس را در صورتی که تعداد واحدهای باقی‌مانده کمتر از 12 نشود، حذف کرد (غیر از آزمایشگاه‌ها، دروس تربیت‌بدنی و کارگاه‌ها).
البته این گزینه محدودیت‌هایی هم دارد؛ اولاً سنوات مجاز تحصیل، هشت ترم (به صورت رایگان) و حداکثر ده ترم (با پرداخت هزینه و صلاح‌دید کمیسیون موارد خاص) است و قرار نیست تا ابدالدهر در مقطع لیسانس باشید و ثانیاً در طول مدت مجاز تحصیل، درمجموع می‌توانید تا هفت واحد، دروسی را حذف کنید یا بیفتید، به طوری که مشمول پرداخت هزینه نشوید؛ البته این هفت واحد را در صورت حدف‌نکردن یا مردودنشدن می‌توان با واحدهای دلخواه، پرکرد یا اصلاً واحدی اخذ نکرد.
نکته‌ی دیگر در مورد مردودشدن اینکه پیشنیازی را از بین می برد (نکته‌ی مثبت!) و دوم اینکه بعداً که درس را پاس کردید، نمره‌ی مردودی همچنان در کارنامه باقی می‌ماند و در معدل شما حساب می‌شود.
فلان رشته برایم بهتر نبود؟
بعضی اوقات آن چیزی که از یک رشته قبل از دانشگاه در ذهن داشتیم، با واقعیت آن متفاوت از آب درمی‌آید یا به هر دلیل دیگری از انتخاب خود احساس رضایت نمی‌کنیم. با توجه به تجربه‌ی شخصی خودم در این زمینه، بهتر است که ابتدای کار دلایل رضایت و عدم رضایت از هر دو رشته را خصوصاً با کمک‌گرفتن از افراد آگاه در این زمینه‌ها مشخص کنیم و به اطمینان برسیم که چه موضوعی را برای ادامه‌ی راه تحصیل ترجیح می دهیم.
تغییر رشته
هرچند که فرم و شرایط تغییر رشته در سایت دانشگاه قرار دارد؛ اما در این میان قوانینی هستند که بعضاً به‌روشنی به آنها اشاره نشده است و در اینجا قصدمان اشاره به آن‌هاست.
برای مثال دانشجویانی که رتبه‌ی کشوری آنها 1 تا 150 است، فارغ از اینکه چه رشته‌ای را قبول شده‌اند، در هنگام پذیرش و تا حدود دو ماه بعد از شروع ترم، می‌توانند به هر رشته‌ی دیگری در دانشگاه تغییر وضعیت دهند. دیگر اینکه دانشجویان با رتبه‌ی 151 تا 500 کشوری هم در صورت تمایل می‌توانند برای تغییر رشته درخواست دهند تا در صورت قبول درخواست از طرف دانشکده‌ی مقصد، در رشته‌ی مطلوب خود تحصیل کنند.
اگر شما تمایل به تحصیل در رشته‌ی دیگری در دانشگاه فعلی داشته باشید و در کنکور هم رتبه‌ی قبولی آن را کسب کرده باشید، تنها تا پایانِ ترم یک مهلت دارید که از «کارنامه‌ی سبز» کنکور استفاده کنید. این موضوع را هم در نظر بگیرید که انتقال دانشجو بین دانشگاه‌های یک شهر، امکان‌پذیر نیست.
تغییر رشته به صورت مشروط
در صورتی که شرایط بالا را نداشتید، هیچ جای نگرانی نیست؛ فقط تلاش بیشتری می طلبد:
برای این امر باید توجه داشت که باید معدل دروس پایه و تخصصی (یعنی غیر از عمومی‌ها) برابر یا بیشتر از حدنصاب مشخص‌شده از طرف دانشکده‌ی مقصد باشد. (برای مثال این شرط برای دانشکده‌ی مکانیک و کامپیوتر 18 است؛ البته با کمی انعطاف.) هرچند که در فرم تغییر رشته حداقل معدل 16 برای تغییر رشته ذکر شده است؛ اما این میزان صرفاً برای بررسی فرم توسط آموزش کل و ارسال فرم به دانشکده‌ی موردنظر است و نکته‌ی مهم این است که در صورت ثبت درخواست با معدل پایین‌تر از حد دانشکده و بیشتر از 16 درخواست شما رد می‌شود و امکان ثبت درخواست مجدد در زمان دیگر و با معدل بالاتر وجود ندارد. حال اگر شرط دانشکده‌ی مقصد را کسب کردید، اکنون باید به مدت دو ترم، واحدهایی را که برایتان مشخص می‌کنند، با کسب حداقل معدلی که آن را هم تعیین می‌کنند، بگذرانید تا تغییر رشته‌ی شما نهایی شود.
دقت کنید که حداکثر تا قبل از ترم پنج فرصت دارید که برای تغییر رشته اقدام کنید. این امر هم از طریق سامانه‌ي آموزش و هم از طریق مراجعه‌ی حضوری امکان‌پذیر است و لازم است که درخواست خود را 20 روز قبل از شروع ترم جدید ثبت کنید.
ماینور (دوره‌ی فرعی)
در شرایطی که شما علاقه‌مند به گسترش اطلاعات خود در رشته‌های دیگر باشید، می‌توانید با گرفتن دوره‌ی فرعی، 21 تا 25 واحد از رشته‌ی موردنظر خود را که آموزش آن دانشکده برای دوره‌ی فرعی تعیین کرده است، بگذرانید؛ البته رعایت پیشنیازی الزامی است.
شرط گرفتن دوره‌ی فرعی، داشتن حداقل معدل 14 است و با گرفتن دوره‌ی فرعی سنوات مجاز به نه سال افزایش می‌یابد. زمان اقدام برای آن پس از ترم دوم و حداکثر پایان ترم پنجم است. (در صورتی که امکان اتمام واحدهای رشته‌ی اصلی و ماینور، در مدت نه ترم امکان‌پذیر باشد.) و از طریق سامانه‌ی آموزش و کارتابل درخواست می‌توان برای این مهم اقدام کرد.
لازم به ذکر است که ممکن است دانشکده‌ی مقصد یک درس را برای شما مشخص کند تا در صورت کسب نمره‌ی مطلوب در آن، رسماً با درخواست شما موافقت شود.
در حالت کلی، اخذ واحدهای دوره‌ی فرعی مشمول پرداخت شهریه‌ی آن‌هاست؛ مگر اینکه معدل ترم شما حداقل 17 شود. هم‌چنین در نظر داشته باشید که اگر دانشجو تا پایان ترم نه فارغ‌التحصیل نشود، مدرک دوره‌ی فرعی به او تعلق نمی‌گیرد.
لیست دانشکده‌های ارائه‌دهنده‌ی دوره‌ی فرعی و واحدهای این دوره‌ها، به ترتیب در سایت دانشگاه و دانشکده‌های مربوطه موجود است .
دورشته‌ای چطور؟
به نظر چالش‌برانگیزترین موضوع، همین دورشته‌ای‌خواندن است. اولین شرط ورود به آن، معدل کل بالای 17 است که البته این مورد بسته به دانشکده‌ی رشته‌ی دوم متغیر است و دوم اینکه باید برنامه‌ی آموزشی از طرف دانشکده‌ی دوم برای تحصیل در آن رشته به صورت دورشته‌ای با رشته‌ی اصلی شما وجود داشته باشد (برای این مورد باید سایت دانشکده‌ها در قسمت فرم‌ها و آیین‌نامه‌ها را چک کنید). مهلت درخواست برای این موضوع، از پایان ترم سوم تا قبل از ترم هفتم است.
سخن کوتاه باید
در آخر لازم است عرض کنم که در این توضیحات، سعی شده قوانین به صورت خلاصه و مختصر و بیشتر براساس تجربیات شخصی ارائه شوند تا شما عزیزان با کلیت قضایا آشنا شوید و بدانید که در دانشگاه چه می‌گذرد؛ چراکه شرح و تفسیر کامل مقررات از حوصله‌ی این مقاله و هم‌چنین من و شما خارج است. برای اطلاع از ریز این قوانین می‌توانید به سایت sharif.ir قسمت فرم‌ها و آیین‌نامه‌ها و هم‌چنین سایت دانشکده‌ها در همان قسمت نام‌برده مراجعه کنید؛ البته پرسش از مسئولین محترم اداره‌ی خدمات آموزشی و هم‌چنین آموزش دانشکده به صورت حضوری و غیرحضوری (تلفن و ایمیل) امکان‌پذیر است.
