یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال گذشتۀ دانشکده، برگزاری رویداد «ایپکودی» در ششم دی بود. شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو (ایپکو) با همکاری انجمن علمی دانشکدۀ مهندسی مکانیک (محور) دانشگاه صنعتی شریف، تصمیم گرفتند تا یک رویداد متفاوت در دانشکدۀ مهندسی مکانیک برگزار کنند. رویدادی با طعم و مزه‌های مختلف. از درس‌های گذشته تا نگاهی به آینده. اما در این رویداد، بر خلاف باقی رویدادها، دانشجوها صرفاً یادگیرنده نبودند؛ بلکه در قامت برگزارکننده و همه‌کاره ایستاده بودند. هدف ایپکو از حضور در دانشکدۀ ما در شعار این رویداد، یعنی «یادگیرنده، یاددهنده» آشکار بود؛ یادگیری از دانشجویان شایستۀ دانشگاه در کنار آموزش نکات مهم در ایستگاه‌های مختلف.
رویداد از ساعت 9 صبح در آمفی‌تئاتر با معرفی ایستگاه‌ها و مسئولین آن‌ها آغاز شد. نکتۀ جالب معارفۀ این رویداد آن بود که متوجه می‌شدید تمام مسئولین ایستگاه‌ها، از دوستان قدیمی و جدید خودتان در شریف بوده‌اند. در این روز نه تنها در عالم دانش گشت‌وگذار کردیم بلکه دورهمی‌ای شریفی از ورودی‌های 1372 تا 1402 داشتیم. در ادامه به معرفی ایستگاه‌ها و آنچه در آن‌ها گذشت می‌پردازیم.
پرچالش! از وقتی اولین موتورهای احتراقی توسعه داده شدند تا به امروز، مسیر پر پیچ و خمی در این زمینه طی شده و در این راه، فناوری‌های متعددی ظهور کردند، پس از مدتی بهینه شدند و برخی از چرخۀ تولید بیرون رفتند. در ایپکودی شریف با جدیدترین و متنوع‌ترین مسائل احتراقی آشنا شدیم و به لذت نوشیدن چای در یک روز سرد به حل آن‌ها پرداختیم.
در کافه احتراق، به بحث و گفت‌وگو دربارۀ مسیر توسعۀ احتراقی موتور پرداختیم. فیزیک حاکم و روش‌های حل مسائل آن رو مرور کردیم و مهم‌تر از همه به تأثیر پارامترهای مختلف، چالش‌های ایجادشده توسط آن‌ها و راه‌حل‌های موجود پرداختیم. به مبحث کیفیت سوخت (این خوراک پر دردسر موتور) و صدای دلخراشِ ناک پرداختیم تا به موضوع مهم و داغ موتورهای تزریق مستقیم سوخت برسیم. همچنین در این ایستگاه به نحوۀ کار، خوبی‌ها و بدی‌های موتور استرلینگ پرداختیم.
همان‌طور که اگر قلب انسان لحظه‌ای مطابق عملکرد معمول خود عمل نکند، صدها اتفاق ناگوار رخ می‌دهد؛ موتور (قلب تپندۀ آهنین) خودرو نیز همین نقش رو دارد. یک خودروی زیبا بدون موتور مناسب، همان مَثَل معروف زنبور بی عسل است! اما در پسِ این قلب آهنین که از صدها قطعه تشکیل شده است، چه می‌گذرد؟ اگر بخواهیم روزی، موتوری توسعه دهیم، چه مسیری را باید طی کنیم؟ اصلاً موتور خوب، چه موتوری است؟
در این کارگاه، از طراحی مفهومی موتور مسیرمان را آغاز کردیم و با توسعۀ عملکرد موتور و پیشرفت در موضوع، به توسعۀ محصول رسیدیم. همچنین در کنار خودمان، موتور و قطعاتش را داشتیم، با مشارکت خوب دانشجویان آن‌ها را باز و بست کردیم و راجع به کارکرد و چالش‌های طراحی هر کدام، بحث کردیم. دربارۀ محدودیت‌ها و شرایط مرزی، روند مدل‌سازی، تلرانس‌ها و مدارک و هر چیزی که مربوط به روند طراحی و توسعۀ موتور می‌شد به صورت عملی و تئوری، گفت‌وگو کردیم. این ایستگاه جزو شلوغ‌ترین ایستگاه‌های روز ایپکویی شریف بود و تمامی دانشجویان با دست‌های روغنی به باز کردن قطعات این قلب پیچیده که در آن بیش از صد اسب بخار تولید می‌شود، مشغول بودند.
هر بار که پایمان رو روی پدال گاز فشار می‌دهیم، چشممان ناخودآگاه بالا و پایین شدن عقربۀ دور موتور رو دنبال می‌کند. اما چه اتفاقی در درون موتور منجر به این رفتار می‌شود؟ چگونه موتور می‌داند که در هر لحظه و هر فشار چه کارکردی از خود را نشان دهد؟ در روز رویداد ایپکودی، نه تنها فرمان خودرو بلکه تنظیم موتور آن هم در دست دانشجویان بود.
در روز ایپکو، دو خودروی «دنا جوانان» را برای تجربۀ جذاب کالیبراسیون به همراه داشتیم. اما این بار دانشجویان فقط بهره‌بردار کالیبراسیون خودرو نبودند، بلکه می‌توانستند خود، خودرو را کالیبره کنند! در این کارگاه، با تغییر پارامترهایی که ما به شرکت‌کنندگان معرفی کردیم توانستند با توجه به سلیقه، رفتار موتور رو تنظیم کنند. کالیبراسیون دور آرام، پدال مپ، تأخیر دریچه گاز، کنترلر ناک، کنترلر توربوشارژر و ده‌ها ماژول دیگر و ارتباط آن‌ها به هم در این ایستگاه زیر نظر بودند. همچنین در این فرآیند، نرم‌افزار‌های مطرح برای انجام فرآیند کالیبراسیون را بررسی و داده‌های آن‌ها را با یکدیگر تحلیل کردیم.
آلودگی جان‌فرسای این روزهای تهران باعث شده که این روزها نگاه‌ها بیش از پیش به سوی قوای محرکۀ خودروها تغییر کند؛ تا جایی که حتی برخی خودروهای برقی و هیبریدی را راه رهایی از هوای همواره خاکستری تهران می‌دانند. اما در واقعیت و از منظر علمی، خودروهای برقی و هیبریدی این امکان را برای ما فراهم می‌کنند؟ بین خودروهای هیبریدی و برقی کدام یک برتری دارند؟ به عنوان یک مهندس، چطور می‌توانیم سهمی از این بازار رو به رشد داشته باشیم؟ در کارگاه هیبرید، سفری به ژاپن داشتیم تا جواب این سوالات را با یکدیگر بدهیم.
در این ایستگاه، با اجزای مختلف موتور الکتریکی یک خودرو با همدیگر آشنا شدیم و از طرفی به فناوری‌های مورد نیاز در توسعۀ خودروی هیبریدی پرداختیم. نقاط قوت و ضعف کشور در این حوزه‌ها را بیان کردیم و همچنین بحث‌های فنی مختص این حوزه، که آن را از موتورهای احتراقی جدا می‌کند را پیش بردیم. راجع به انواع هیبریدها، باتری‌ها، موتورها و اینورتورها، قطعات جانبی و VCU هم گپ‌وگفت‌های زیادی داشتیم. در این سفر میان‌رشته‌ای همگی به کمک هم کوشیدیم تا راه‌حلی برای مسائل موجود پیدا کنیم.
« - چخبرته؟ کمتر گاز بده! + ماشین گرفتم که گاز بدم باهاش!» این مکالمه خیلی وقت‌ها بین دو نفر که سوار یک خودرو شده‌اند شنیده می‌شود. یک ماشین، یک مسیر ولی نگرش‌های متفاوت در افراد مختلف! در روز ایپکویی شریف، رانندگی کردیم و لذت بردیم اما یک فرق با رانندگی‌های عادی وجود داشت. در این روز داده‌های رانندگی خود را از استارت تا توقف درون یک جعبه سیاه ذخیره کردیم. شاید بپرسید چرا اینکار را کردیم؟ تا پاسخ بیابیم که چرا بعضی‌ها مصرفشان همیشه بالاست و باید تند تند به پمپ بنزین بروند و برخی از مصرفشان راضی هستند؟ نحوۀ گاز دادن، تعویض دنده، ترمز گرفتن و شروع به حرکت افراد مختلف چه تأثیری بر پارامترهای مختلف موتور دارد؟ اصلاً امکان دارد یک شهروند عادی بتواند با رانندگی خود بر هوای آلودۀ این روزها تاثیری داشته باشد؟
در این آزمایش از 25 دانشجوی گواهینامه به دست، هجده پسر و هفت دختر با خودروی دناپلاس تست گرفته شد. در نهایت این تست میانگین دانشجویان سیزده لیتر در صد کیلومتر بود که مینیمم آن توسط آقای «مصطفی فراهانی» 9.2 لیتر در صد کیلومتر و ماکسیمم آن توسط تلاش بی‌نظیر دو نفر از آقایان، «علیرضا استادی» و «سروش آتشی» 19.1 لیتر در صد کیلومتر ثبت شد. این مقدار با میانگین تست NEDC-Urban که ده لیتر بوده است، سه لیتر تفاوت دارد که به نظر می‌رسد تلاش دوستان برای زدن رکورد بالاترین مصرف در این تفاوت سهمی غیرقابل انکار دارد. نکتۀ جالب دیگری که وجود داشت این بود که میانگین دختران 11.6 لیتر و میانگین پسران 13.6 لیتر بوده است که یا نشان‌دهندۀ رانندگی درست خانم‌ها یا تایید کنندۀ رقابت پسران در زدن رکورد بالاترین مصرف است است.
به عنوان حسن ختام گزارش کلی این تست و گزارش فردی رکورد زنندۀ محترم را به عنوان مثال آورده‌ایم. به اطلاعات گزارش کلی در بالا اشاره شد. در گزارش فردی مشخصه‌های مختلف تست اعم از طول مسیر، مدت زمان، میانگین سرعت و شتاب خودرو، میانگین موقعیت پدال گاز و درصد آیدلینگ (درجا کارکردن موتور) نمایان است.
