شاید اولین تصور هر‌کس از رشتۀ مهندسی مکانیک، چالۀ تاریک مکانیکی و دستان سیاه‌شده از روغن باشد. این تصور شاید آن‌قدر‌ها هم از واقعیت دور نیست؛ اما تمام حیطۀ این رشته را شامل نمی‌شود. مهندسی مکانیک حتی صرفاً به حرکت‌شناسی نیز ختم نمی‌شود. مکانیک مثل مغازه‌ای است که از شیر مرغ تا جان آدمی‌زاد در آن پیدا می‌شود! اگر بخواهم مثال واضح‌تر و ملموس‌تری بزنم، مهندسی مکانیک مثل شعبه‌ای از یک فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ است که می‌توانید به‌راحتی در آن قدم بزنید و از میان کالا‌های متعدد و متنوع آن، آنچه را که به آن نیاز و علاقه دارید، انتخاب کنید. همچنین مهندسی مکانیک می‌تواند مانند بازاری قدیمی، سنتی و در عین حال دارای کالا‌های به‌روز باشد؛ چون رشته‌ای است که از قدیم تا الآن مورد استفاده بوده است.
همان‌طور که اشاره شد، مهندسی مکانیک کاربرد گسترده‌ای دارد. اگر به اطراف خودتان نگاه کنید، می‌توان گفت در هر وسیله‌ای رد‌پایی از علم مکانیک می‌بینید؛ از قلمی که با آن می‌نویسید گرفته تا تلفن همراهی که در دست دارید. پس مکانیک علم طراحی است و مهندس مکانیک یک طراح است که به کمک مجموعه‌ای از خلاقیت و هنر و دید مهندسی، از استنت قلب تا بدنۀ یک خودرو را طراحی می‌کند؛ طراحی که طرحش را با علم به مواد و خاصیتشان می‌سازد و نتیجه‌اش را در دنیای واقعی می‌بیند.
یک دانشجوی مهندسی مکانیک به بررسی یک سیستم از نظر نیرو‌ها، گشتاور‌ها، حرارت و همچنین تحلیل و بررسی تغییر شکل آن‌ها تحت اثر این نیرو‌ها می‌پردازد، در‌مورد انرژی مطالعه کرده و با طراحی ابزار‌ها و به کمک نوآوری و خلاقیت، به‌دنبال بهترین روش برای استفادۀ حداکثری از این انرژی می‌گردد؛ به‌گونه‌ای که کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود. او با توجه به خاصیت و کاربرد مواد و همچنین تقاضا و نیاز مردم، با در‌نظر‌گرفتن مقولۀ هزینه، یک ابزار یا یک ماشین را طراحی می‌کند.
شاید تا به حال شنیده باشید که رشتۀ مهندسی مکانیک یک رشتۀ مادر است. یک مهندس مکانیک می‌تواند همه‌کاره و در عین حال هیچ‌کاره باشد. به‌طور دقیق‌تر یک مهندس مکانیک یا در کل یک مهندس، اگر بخواهد، می‌تواند نسبت به علوم بسیاری آگاهی پیدا کند و به کسب تجربه بپردازد. طراحی مکانیزم‌ها و وادارکردن سیستم‌ها به انجام آنچه مطلوب است، از هنر‌های یک مهندس مکانیک است. مهندسان مکانیک در استخراج انرژی که ما روزانه از آن استفاده می‌کنیم، دست دارند. یک مهندس مکانیک می‌تواند در ساختار کلی نیروگاه‌ها، چه بزرگ و چه کوچک، ساخت و تعمیر تجهیزات مورد استفاده در آن‌ها و یا سیستم‌های کنترلی آن‌ها، فعالیت کند. مطمئناً کلمۀ توربین به گوشتان خورده است؛ مهندسان مکانیک در ساخت آن نیز مشارکت دارند. علاوه بر نیروگاه‌ها، انرژی‌های تجدید‌پذیر، سیستم‌های انتقال آب، مبدل‌های حرارتی، توربوماشین‌ها، زیست‌فناوری و باتری‌ها از جمله مواردی هستند که می‌توان رد پای مهندسی مکانیک را در آن‌ها دید.
شاید شما هم عبارت «حس شیرین نجات یک زندگی» را از زبان یک پزشک شنیده باشید. یک مهندس مکانیک می‌تواند ادعا کند که در این حس شریک است؛ زیرا تجهیزات پزشکی از جمله وسایلی هستند که با کمک علم مهندسی ساخته می‌شوند؛ برای مثال ابزار‌ها و تجهیزات درمانی، طراحی اندام‌های مصنوعی و یا به‌طور دقیق‌تر حوزه‌های قلب و عروق، بیومکانیک بافت، آنالیز حرکت، بیومکانیک شغلی (انواع رفتار‌های انسان)، بیومکانیک ورزش، توانبخشی، ارتوپدی و جراحی رباتیک از جمله مواردی هستند که یک مهندس مکانیک می‌تواند در آن‌ها فعالیت داشته باشد.
رباتیک علاوه بر علم پزشکی، در زمینه‌های دیگر نیز کاربرد دارد؛ ربات‌های صنعتی مثل بازو‌های رباتیکی، ربات‌های پرنده، ربات‌های امدادگر، ربات‌های آتش‌نشان، ربات‌های نظامی، ربات‌های نظافت‌چی، رباتیک اجتماعی، میکرو‌ربات‌ها و نانو‌ربات‌ها؛ درست است! بخشی از این رشته می‌تواند در ابعاد کوچک نانو مورد استفاده قرار گیرد.
مهندسی مکانیک هنوز هم در زمینه‌های بسیاری کاربرد و در حوزه‌های جدید جایگاه ویژه‌ای دارد؛ بنابراین با خلاقیت و نوآوری شما به‌عنوان یک مهندس، در آینده شاید بتوان این رشته را در زمینه‌های جدید دیگری نیز وارد کرد!
