فاطمه فرهادی، ورودی ۹۸ مهندسی دریا
کتاب «الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعة الحیل» نوشته‌ی بدیع الزمان جزری - مهندس مکانیک مسلمان - است، که در آن طراحی و طرز کار و ساخت پنجاه دستگاه را که خود آن‌ها را ساخته و به کار برده است، شرح می‌دهد. معنی واژه‌به‌واژه‌ی عنوان این کتاب «تلفیق علم و کار مفید در ساختن ترفند‌ها» است که با عنوان کتاب «مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی» به فارسی ترجمه شده است.
https://m.youtube.com/watch?v=llfXv_i9uMs
تصویر بالا یکی از دستگاه های جالب ساخته شده توسط جزری با عنوان قایق نوازندگان را نشان می‌دهد. روی قایق مجسمه‌هایی از شاه، هم‌نشینان، نوازندگان، ملوانان قرار دارند و بر اثر حرکت جریان آب حرکت کرده و شروع به نواختن موسیقی می‌کنند. بدین ترتیب ساز‌ها به صورت هیدرولیک و با کمک جریان آب برنامه‌ریزی می‌شدند.
این اختراع به عنوان اولین ربات‌های قابل برنامه‌ریزی انسان‌نما به شمار می‌رود و به همین علت از جزری به عنوان پدرعلم رباتیک در جهان یاد می‌شود.
چنین دستگاه‌هایی به دلیل نبوغ به‌کاررفته در آن‌ها باعث سرگرمی ثروتمندان بودند. جزری به دلیل ملازمت با درباریان، نیاز به خیره‌‌کردن اطرافیان ثروتمند خود را درک کرده بود و با نبوغ خود آن افراد عالی‌مقام را متحیر می‌کرد.
البته او به‌عنوان یک صنعتگر از طبقه متوسط، نیاز به اسباب‌هایی مفید برای امور روزمره را می‌شناخت. این کتاب با تفصیل، حداقل پنج دستگاه را شرح داده است که کشیدن آب و آبیاری را در مزرعه و خانه، تسهیل کرده است. از جمله دیگر این دستگاه‌ها ساعت‌های آبی و شمعی، ظرف‌ها و فواره‌های خودکار، موتورهای بخار و موتوربایسیکل‌های درون‌سوز، ابزار خودکار نواختن نی و دیگر وسایل از جمله قفل رمزی و قفل کلون‌دار و ابزار هندسی است.
برای آشنایی بیشتر با چند مکانیزم دیگر، که از جمله مهمترین آن‌ها ساعت فیلی است روی تصاویر کلیک بفرمایید.
https://m.youtube.com/watch?v=LyHGU_mJhqE
