در دهه گذشته، فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال (کریپتوکارنسی‌ها) به طور چشمگیری جهان مالی را متحول کرده‌اند. با ورود این فناوری‌ها به بازار، صرافی‌های غیرمتمرکز نقش مهمی در فرآیند تبدیل دارایی‌های دیجیتالی به یکدیگر و همچنین به ارزهای معمولی ایفا می‌کنند. در این مقاله، به معرفی صرافی‌های غیرمتمرکز و اولین صرافی غیرمتمرکز ایرانی و اهمیت آنها در جهان امروزی می‌پردازیم.
صرافی غیرمتمرکز، پلتفرم‌هایی هستند که اجازه می‌دهند دارایی‌ها توسط کاربران بدون واسطه مستقیماً تبادل شوند. در این صرافی‌ها، کاربران از کیف‌پول‌های خود استفاده می‌کنند و تمام معاملات با استفاده از قراردادهای هوشمند و در برخی از صرافی ها با هوش مصنوعی انجام می‌شوند. به عبارت دیگر، صرافی‌های غیرمتمرکز دارای مزیت‌هایی همچون کنترل بیشتر بر دارایی‌ها، حفظ حریم خصوصی بیشتر کاربران و کاهش ریسک‌های امنیتی هستند.
در واقع صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) نوعی از صرافی ارز دیجیتال است که توسط نهاد یا سازمانی کنترل نمی‌شود و تمام فرآیندها در آن بر بستر بلاکچین انجام می‌شود. در صرافی غیرمتمرکز امکان مبادله بین ارز فیات و ارز دیجیتال وجود ندارد و به همین علت نیازی به ارائه اطلاعات هویتی در آن نیست. امنیت بالا و حفظ حریم خصوصی کاربر از مهم‌ترین ویژگی‌های صرافی غیرمتمرکز است.
صرافی دیفای دکس به‌عنوان اولین صرافی غیرمتمرکز ایرانی باتوجه‌به خلاء وجود یک صرافی غیرمتمرکز غیرامانی در کشور، با نوآوری خود توانسته اولین پلتفرم غیرمتمرکز و غیرامانی را برای تبادل رمزارزها در ایران راه‌اندازی کند.
باتوجه به مشکلاتی که به دلیل تحریم‌ها برای کاربران ایرانی به وجود آمده است، صرافی‌های غیرمتمرکز نیز از این موضوع مستثنا نیستند و کاربران ایرانی را مسدود کردند. در بسیاری از موارد حتی اگر کاربر از لوکیشن ایران به صرافی‌های غیرمتمرکز خارجی وارد شود، احتمال بن‌شدن و از دست دادن دارایی شخص را دارد و همین موضوع ریسک حضور کاربران ایرانی را در پلتفرم‌های خارجی بالا برده است.
فعالیت با صرافی‌های متمرکز نیز ریسک‌های خاص خود را دارد. مشکلاتی از جمله کلاهبرداری، ورشکستگی و هک در برخی صرافی‌های بزرگ دنیا و متضرر شدن کاربران آنها باعث شده تا گرایش افراد به سمت استفاده از خدمات غیرمتمرکز و غیرامانی بیشتر از قبل شود. علاوه بر مواردی که ذکر شد، فرآیندهای پیچیده ثبت‌نام و احراز هویت، خطر فریزشدن دارایی کاربران در کیف پول‌های صرافی و تنوع محدود در ارائه ارزها و محدودیت‌هایی که در مبادلات دارند، نیاز به وجود صرافی غیرمتمرکز را بیش از پیش کرده است.
باتوجه‌به وجود چنین مشکلات و موانعی، گروهی از بهترین برنامه‌نویسان و متخصصان بلاکچین در داخل کشور تصمیم به ارائه راه‌حل گرفتند و این‌گونه دیفای دکس به‌عنوان اولین صرافی غیرمتمرکز ایرانی متولد شد.
دیفای دکس به‌عنوان یک پلتفرم دانش‌بنیان و حرفه‌ای با حفظ حریم خصوصی کاربران، نقدینگی بالا در انجام تبادلات و سرعت عمل در لیست‌کردن رمزارزهای جدید توانسته خلأ وجود یک صرافی غیرمتمرکز غیرامانی را در کشور پر کند. باتوجه‌به ماهیت غیرمتمرکز و غیرامانی صرافی دیفای دکس، اکثر فرآیندها در این پلتفرم به‌صورت غیرمتمرکز، بدون واسطه و بر بستر بلاکچین انجام می‌شود.
دیفای دکس ارزهای دیجیتال مختلفی را شامل بیت کوین، اتریوم، ریپل، لایت کوین و بیش از 1,000 رمز ارز دیگر نیز پشتیبانی می‌کند. این صرافی، در زمینه امنیت نیز تلاش می‌کند تا کاربران را در برابر تهدیدات امنیتی مختلف، مانند هک و سرقت، محافظت کند. برای این منظور، دیفای دکس از سیستم‌های امنیتی پیشرفته و استانداردهای رمزنگاری قوی استفاده می‌کند. علاوه بر امنیت، دیفای دکس تلاش می‌کند تا خدماتی را برای کاربران خود ارائه دهد که تجربه تراکنش‌های آسان و سریع را برای آنها فراهم کند. این صرافی، امکاناتی مانند پشتیبانی ۲۴ ساعته، و تبادل سریع بین ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهد.
باتوجه‌به غیرمتمرکز بودن عمده فرآیندها در دیفای دکس، اکثر تراکنش‌ها توسط قراردادهای هوشمند انجام شده و کاربران دارایی خود را در اختیار صرافی قرار نمی‌دهد و صرفاً تبادل بین کیف پول کاربران انجام می‌شود که این خود امنیت بسیاری برای فعالیت کاربران ایجاد می‌کند.
در دیفای دکس اطلاعات و دیتابیسی از کاربر ذخیره نمی‌شود، همچنین تمام آزمون‌های امنیتی وب‌سایت توسط یک تیم متخصص امنیت انجام شده و موفقیت‌آمیز بوده است.
همچنین صرافی‌های غیرمتمرکز به دلایل گوناگون، امنیت بالاتری را نسبت به صرافی‌های متمرکز دارا هستند. این امنیت بر اساس ویژگی‌ها و مشخصاتی که در طراحی و عملکرد این نوع صرافی‌ها تعبیه شده، به وجود می‌آید:
1. کنترل کلید خصوصی: در صرافی‌های غیرمتمرکز، کاربران کامل‌ترین کنترل بر کلیدهای خصوصی خود دارند. این به این معناست که کلیدهای خصوصی تنها در اختیار کاربران قرار دارند و به هیچ وجه در دسترس افراد یا سرورهای صرافی نیستند. این موضوع باعث می‌شود که احتمال نقض امنیت به علت دسترسی ناپسند به کلیدهای خصوصی به طور قابل توجهی کاهش یابد.
2. عدم تمرکز: یکی از عوامل اصلی کاهش ریسک‌های امنیتی در صرافی‌های غیرمتمرکز، عدم تمرکز آنها است. در صرافی‌های متمرکز، تمام دارایی‌ها در یک مکان ذخیره و مدیریت می‌شوند، که این ممکن است در مواجهه با حملات و نقض امنیتی منجر به اتلاف دارایی‌های کاربران شود. در حالی که در صرافی‌های غیرمتمرکز، دارایی‌ها در کیف‌پول‌های کاربران نگهداری می‌شوند و هیچ مرکزی برای حفظ این دارایی‌ها وجود ندارد.
3. امکانات رمزنگاری: اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز از امکانات رمزنگاری برای ایمنی اطلاعات کاربران استفاده می‌کنند. این رمزنگاری‌ها به کاربران امکان می‌دهند تا اطلاعات حساس خود را به صورت امن ارسال و دریافت کنند، که این امر به تقویت امنیت کمک می‌کند.
4. عدم وابستگی به واسطه: در صرافی‌های متمرکز، کاربران برای انجام معاملات به واسطه‌ها و سرورهای صرافی وابسته‌اند. این موضوع می‌تواند به افشای اطلاعات شخصی و کلیدهای خصوصی منجر شود. در صرافی‌های غیرمتمرکز، این وابستگی به حداقل کاهش می‌یابد و کاربران مستقیماً با یکدیگر تعامل دارند.
در کل، امنیت بالای صرافی‌های غیرمتمرکز از نتیجه ترکیبی از عواملی مانند کنترل کامل کاربران بر کلیدهای خصوصی، عدم تمرکز دارایی‌ها، امکانات رمزنگاری و کاهش وابستگی به واسطه‌ها است که به تضمین امنیت در معاملات دارایی‌های دیجیتالی کمک می‌کند.
دیگر توضیحات در مورد صرافی های غیرمتمرکز
همانطور که گفته شد صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال بر بستر بلاکچین فعال است و تراکنش‌ها در این پلتفرم بر اساس قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. این سیستم از ویژگی‌های بلاکچین بهره برده و به‌صورت غیرمتمرکز و بدون حضور سرور و کنترل کننده‌ی مرکزی فعالیت می‌کند.
قرارداد هوشمند دستوراتی کدنویسی شده در بستر بلاکچین است که در صورت فراهم شدن شرایط آن، به‌طور خودکار اجرا شده و قابل بازگشت و توقف نیست.
در این پلتفرم‌ها کاربر پس از اتصال کیف پول خود به صرافی، یک سفارش خرید یا فروش ثبت می‌کند. سپس در صورت ثبت سفارشی مطابق با او از سوی کاربر دیگر؛ تراکنش مربوطه توسط یک قرارداد هوشمند (بدون نیاز به واسطه) انجام می‌شود.
بازارساز خودکار: دکس‌هایی که مبتنی‌بر بازارساز خودکار (Automated Market Makers) هستند، نقدینگی خود را از محل وجوه کاربران تامین می‌کنند. در این نوع از صرافی‌های غیرمتمرکز، استخرهای نقدینگی وجود دارد و کاربران با سپرده‌گذاری در آنها سرمایه لازم برای انجام سواپ و مبادلات دکس را مهیا می‌کنند.
دفتر سفارش: برخی از دکس‌ها از دفتر سفارش (Order Book) برای انجام معاملات استفاده می‌کنند. این دفاتر می‌تواند به‌صورت آنچین یا آفچین نگهداری شوند. استفاده از دفتر سفارش این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند که از معاملات لوریج‌دار بهره‌مند شوند.
تجمیع‌کننده نقدینگی: برخی از دکس‌ها تجمیع‌کننده هستند؛ یعنی نقدینگی را از چندین صرافی غیرمتمرکز جمع‌آوری می‌کنند و سفارش افراد را انجام می‌دهند. هدف از این کار بهینه کردن میزان اسلیپیج و دستیابی کاربران به قیمت مناسب‌تر است. در برخی مواقع ممکن است تجمیع‌کنندگان یا دکس اگریگیتورها (Dex Aggregator) به صرافی‌های متمرکز متصل شوند و از آنها سفارش افراد را تامین کنند.
در نتیجه، صرافی‌های غیرمتمرکز به عنوان پلتفرم‌هایی نوآورانه در جهت نقل و انتقال دارایی‌های دیجیتالی در دنیای امروز به عنوان یک انقلاب امنیتی و حریم خصوصی معرفی می‌شوند. با استفاده از تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوش مصنوعی، این صرافی‌ها امکان انجام معاملات بدون واسطه را فراهم می‌کنند و در عین حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران، از دسترسی جهانی به دارایی‌ها نیز بهره‌برداری می‌کنند. با این حال، چالش‌هایی همچون تطابق با قوانین مختلف کشورها و بهبود فناوری‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرند. به طور کلی، صرافی‌های غیرمتمرکز با ارتقاء امنیت، افزایش حریم خصوصی و ایجاد امکاناتی نوین در جهت نقل و انتقال دارایی‌ها، در مسیری به سوی آینده‌ای دیجیتالی و مطمئن تر راه می‌پیمایند.
