دوره ویکتوریایی به دوره ای خاص پس از انقلاب صنعتی گفته می شود که حدود 60 سال به طول انجامید. این دوران با سلطنت ویکتوریا یکی بوده و برای همین به آن ویکتوریایی می گویند. معماری سبک ویکتوریایی مخصوص طبقه متوسط جامعه انگلستان بود که به لطف انقلاب صنعتی وضعیت مالی خوبی پیدا کرده و توانسته بودند خانه هایی شیک به سبک خانه های اشرافی داشته باشند. این سبک معماری ویژگی های خاصی چون سقف های شیب دار، آجر رنگی، تزئینات فراوان و غیره دارد. هم اکنون ساختمان های معروفی در جهان وجود دارد که از این دوران به جا مانده است. برای آشنایی بیشتر با سبک معماری ویکتوریایی با املاک داران همراه باشید.
معماری ویکتوریایی یا ویکتورین، یکی از سبک های معروف است که در ساختمان های باشکوه و زیبای انگلیسی به کار گرفته می شود. این سبک در واقع به یک دوره زمانی خاص اطلاق می شود که از سال 1837 آغاز و تا سال 1901 ادامه داشت. در این دوره زمانی 60 ساله، ساختمان های اداری، تجاری و مسکونی زیادی با توجه به این سبک ساخته‌شده‌اند. ساختمان های ویکتوریایی ویژگی های مشابهی دارند. آن ها همراه تزئینات بسیار زیاد، تراش های زیبا، رنگ های روشن و نقش های نامتقارن ساخته می شوند. سبک ویکتوریایی به اسم معماری اشرافی نیز شناخته می شود. خانه های ساخته‌شده با این سبک به خانه های عروسکی مشهور هستند. اکثر این خانه ها آجری بوده و راه پله های بزرگ داخلی، پنجره، بالکن و شومینه در هر اتاق و ایوان دارند.
معماری ویکتوریایی از کشور انگلستان شروع شد و سپس دیگر کشورها از آن استفاده کردند. این سبک در واقع از سبک گرجی و پسا گرجی الهام گرفته‌است. سبک گرجی بین سال های 1714 تا 1830 و پسا گرجی بین سال های 1830 تا 1837 رایج بوده است. در سبک گرجی، خانه ها سه طبقه بودند و خانواده در دو طبقه اول و خدمت کاران در طبقه سوم که کوچک تر بوده، زندگی می کردند.
دوران سلطنت ملکه ویکتوریا با انقلاب صنعتی همراه بود. این اتفاق بزرگ سبب افزایش ثروت و بهتر شدن زندگی طبقه متوسط جامعه شد. در نتیجه مصالح و تجهیزات به صورت انبوه تولید شده و با راه آهن به تمام نقاط انگلستان فرستاده می شود. در این دوران قشر متوسط اقدام به ساخت خانه هایی با سبک منحصر به فرد کردند که بعد به اسم سبک ویکتوریایی شناخته شد. این خانه ها به مرور مجهز به امکانات رفاهی همچون سیستم تخلیه آب و فاضلاب و سیستم آب سرد و گرم شدند.
بعد از شهرت سبک ویکتوریایی، کشورهای دیگر نیز از این سبک استفاده کرده و با توجه به سلیقه مردمی و ویژگی های بومی و مصالحی که در اختیار داشتند، تغییرات جزئی در آن ایجاد کردند. آمریکای شمالی، استرلیا و نیوزلند از مهم ترین کشورهایی هستند که از این سبک الهام گرفتند.
یکی از نکات مثبت معماری ویکتوریایی این است که به یک شیوه خاص پایبند نیست. از آن جایی که این سبک یک دوره زمانی را در بر می گیرد، شیوه های مختلفی در آن استفاده شده‌است. هر چند این شیوه ها شباهت های زیادی با هم دارند، اما اختلافاتی اساسی نیز با یکدیگر دارند. مهم ترین سبک های مطرح این دوره به شرح زیر است:
در این سبک الگوهای تزئینی استفاده شده از چوب، سنگ و رنگ های پاستیلی رنگین کمانی به طور آزادانه به کار برده می شوند. از شاخصه های این سبک داشتن برج های چند ضلعی، لبه های سقفی، بالکن ها، ایوان ها و نرده های نرده ای است.
ایتالیایی های سبک ویکتوریایی را با سبک ویلاهای شمال ایتالیا تلفیق کرده و تغییراتی در آن به وجود آوردند. در سبک ایتالیایی ساختمان ها دارای بدنه مستطیل شکل، سقف های کم ارتفاع با براکت های نگهدارنده زیر تراشه ها و پنجره هایی با محیط مجزا هستند.
زمانی که سبک ویکتوریایی با گوتیک تلفیق شد، ساختمان هایی با الهام از کلیساهای جامع گوتیک قرون وسطی ساخته‌شدند. این ساختمان ها دارای سقف های شیب دار، پنجره های بلند نوک تیز و قوس دار و پنچره های لنگ دار و تخته های عمودی هستند.
به تزئینات اضافی در قسمت های بالایی و نزدیک پشت بام دیوار، استیک یا ایستلاک گفته می شود. این سبک مابین سبک ملکه آنه و گوتیک است. در این شیوه تخته های کوچکی بالای دیوارهای خارجی قرار می گیرد. بعضی اوقات نیز یک ایوان در طبقه دوم ساختمان ایجاد می شود.
در این سبک پنجره های به صورت شبکه ای و محوطه ای مجزا است. سقف ها در سبک امپراتوری دوم مانسارد نام دارد به اسم معمار فرانسوی فرانسوا مانسارت نام گذاری شده‌است.
همان طور که گفته‌شد سبک ویکتوریایی مخصوص طبقه متوسط جامعه بود. مردم خود خانه هایشان را طراحی می کردند گاهی نیز برای این کار از نجار محل کمک می گرفتند. آن ها عناصر سبک ویکتوریایی را با ایده های خاص خود ترکیب کرده و خانه هایی کوچک تر و ساده تر از خانه های اشرافی می ساختند.
در مطالب پیشین گفته‌شد که معماری ویکتوریایی به دلیل انقلاب صنعتی در جامعه انگلیس رایج شد. این انقلاب باعث شد تا امکانات ساختمان سازی بهبود یافته و دسترسی به مصالح هم آسان تر شود. تکنیک های ساختمان سازی نیز متحول شده و مصالح ساختمانی به کمک ماشین آلات و تجهیزات جدید به صورت انبوه تولید می شد. وجود خطوط راه آهن در کشور سبب می شد تا مصالح به راحتی در کشور جابه جا شود. همه این موارد با هم کمک کرد تا معماری ویکتوریایی رونق یابد. دوران اوج این سبک در سال های 1850 تا 1870 بوده است.
معماری ویکتوریایی ویژگی های منحصر به فردی دارد که با آن شناخته می شود. این سبک بر تزئینات، شکوفایی و طراحی های حداکثری تاکید دارد. معماری ویکتوریایی از لحاظ معماری بیرونی و داخلی با هم تفاوت هایی دارند که در ادامه معرفی می شوند.
بناهای ساخته‌شده در سبک ویکتوریایی در معماری خارجی خود مشخصاتی دارند که به وسیله آن شناخته می شوند:
معماری داخلی ساختمان های ویکتوریایی نیز منحصر به فرد بوده و ویژگی های خاص خود را دارد. طراحی داخلی ویکتوریایی معمولا لایه لایه، شلوغ و به هم آمیخته‌است. مهم ترین مشخصات معماری داخلی این سبک عبارتند از:
معماری سبک ویکتوریایی بر سه اصل استوار است که در تمام ساختمان ها وجود دارد. این اصول به شرح زیر است.
در معماری ویکتوریایی از تزئینات فراوانی استفاده می شود. تزئینات را می توان در معماری داخلی و بیرونی ساختمان مشاهده کرد. مثلا از شیروانی های تزئینی، پیش آمدگی لبه بام ها، و شکل پشت بام ها از مهم ترین تزئیناتی بود که در نمای بیرونی ساختمان استفاده می شود. در معماری داخلی نیز سعی می شد تا حد امکان از تزئینات پر زرق و برق استفاده شود.
رنگ نیز یکی از ویژگی های شاخص سبک ویکتوریایی است. در ساختمان های ویکتوریایی از رنگ های خاکی، جواهری، رنگ های پاستیلی استفاده می شد. گاهی در رنگ آمیز از چند رنگ متضاد استفاده می شد. همین طور در نمای بیرونی از شیشه های رنگی برای پنجره های استفاده می شد.
معماری ویکتوریایی برخلاف سبک های دوره قبل، پیچیدگی های زیادی داشت. این پیچیدگی را می شد در نمای بیرونی و داخلی ساختمان ها مشاهده نمود. پنجره های حاشیه ای، خطوط سقف شیب داری، برج ها و برجک های تزئینی و ایوان های بزرگ از نشانه های پیچیدگی این سازه ها است.
از آن جایی که معماری ویکتوریایی بسیار فراگیر بود، افراد بسیاری در این سبک کار کرده و آثار باشکوهی از خود به جای گذاشتند. آگوستوس ولبی نورث مورپیوگین از معروف ترین معماران این سبک است که کلیساهای بسیاری در انگلیس، ایرلند و استرالیا ساخته‌است. مهم ترین این بناها کلیسای بزرگ کیلارنی و نمازخانه دیر بنه دیکتن دوئه است. آلفرد واترهاوس نیز از دیگر معماران موفق سبک ویکتوریایی است که معمولا ساختمان های گران را طراحی می کرده است. تالار شهر منجستر و موزه تاریخ طبیعی لندن از شاهکار های وی محسوب می شود.
خانه ها و ساختمان های زیادی وجود دارند که با توجه به سبک ایتالیایی ساخته‌شده‌اند. برخی از این ساختمان ها هنوز هم پابرجا بوده و معروف هستند. مشهورترین آن ها عبارتند از:
این کاخ مشرف بر رودخانه تایمز بوده و مهم ترین ساختمان سبک ویکتوریایی است. چارلز بری بعد از آتش سوزی سال 1834 این ساختمان را بر اساس سبک ویکتورین ساخت. نمای ساختمان دارای تزئینات فراوانی است و از سبک گوتیک نیز بهره برده‌است.
این موزه اولین ساختمانی است که سال 1877 در آمریکا بر اساس سبک ویکتوریایی ساخته‌شده است. این ساختمان تلفیقی از سبک ویکتورین و گوتیک است. ساختمان موزه 5 طبقه دارد که از آجرهای قرمز و سنگ ساخته‌شده و با تزئینات کلاسیک نیز تزئین شده است.
تالار منچستر را معمار بریتانیایی آلفرد واترهاوس در سال 1877 ساخته‌است. این ساختمان با تزئینات بسیار و همراه سبک گوتیک است. در قرن نوزدهم منجستر مرکز انقلاب صنعتی به شمار می رفت و با مشکل آلودگی هوا روبه رو بود. برای اینکه ساختمان ها با دوده کارخانه ها کثیف نشوند، نمای بیرونی ان را تماما از سنگ می ساختند و دیوارهای داخلی نیز از سفال به جای گچ استفاده می کردند.
این عمارت تلفیقی از سبک های ویکتوریایی است که متعلق به بارون چوب ویلیام کارسون است و در سال 1886 در کالیفرنیا ساخته‌شده‌است. در نمای بیرونی این ساختمان از چوب قرمز استفاده شده و تزئینات زیادی در آن به کار رفته‌است.
بین سال های 1849 تا 1915 در شهر های آمریکا بیش از 48000 خانه به سبک ویکتوریایی ساخته شد که به اسم Painted Ladies یا بانوان نقاشی شده معروف است. همچنین دارای بلوک های رنگی روشن هستند که با سه یا چند رنگ تزئین شده اند. این خانه های ردیفی از میدان آلامو دیده می شوند و مشهورترین خانه های آمریکا به شمار می آیند. این خانه ها همچنین به ردیف کارت پستالی هم معروف هستند و لوکیشن بسیاری از فیلم ها بوده است.
معماری ویکتوریایی شبهات زیادی با سبک معماری ادواردین دارد. پادشاه ادوارده هفتم بعد از مرگ ملکه ویکتوریا به سلطنت رسید. ساختمان ها در سبک ادواردی تزئینات کمتری نسبت به سبک ویکتوریایی دارند. فضای داخلی آن نیز ساده تر است. دوره شاه ادوارد همزمان با جنبش هنر و صنایع دستی بود. در این دوره هنرمندان در برابر پیشرفت های فنی و تولید انبوه ساختمان ها واکنش نشان می دادند. آن ها می خواستند کالاهایی تولید شود که با دست انسان ساخته می شد نه به وسیله ماشین آلات و این گونه پیشه وری انسان را حفظ نمایند.
در طول قرن 21، گروهی به اسم جامعه ویکتوریایی انگلیس به وجود آمدند که هدف شان حافظت از معماری ویکتوریایی قرن 19 بود. آن ها می خواستند ضمن حفاظت از این سبک به علاقه مندان بیاموزند که چگونه شیوه های زندگی مدرن را با ساختمان های دوره ویکتوریایی نطبیق دهند. تا هم ویژگی های تاریخی و منحصر به فرد خانه ها حفظ شود و هم بتوان در آن زندگی نمود.
سبک ویکتوریایی به یک دوره زمانی خاص گفته می شود که حدود 60 سال به طول انجامید. این دوره که همزمان با سلطنت ملکه ویکتوریا و انقلاب صنعتی بوده، یک سبک خاص و منحصر به فرد را به وجود آورده‌است. سبک ویکتوریایی مخصوص قشر متوسط جامعه انگلستان بوده که به خاطر انقلاب صنعتی تحولی اساسی در زندگی شان ایجاد شده‌بود. استفاده و دسترسی آسان تر به مصالح مختلف سبب شد تا مردم عادی جامعه خانه هایی به سبک خانه های اشرافی داشته باشند. سبک ویکتورین ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد. این سبک در بسیاری از کشورهای جهان رایج بوده است. هم اکنون ساختمان های بسیاری از این دوران به جا مانده همچنان شکوه و عظمت خود را حفظ کرده است.
