دادوستد قسمت مهمی از حیات اجتماعی افراد را تشکیل می دهد، هر روزه هزاران نفر برای تامین نیازهای خود به خرید و فروش و مبادله کالا و خدمات می پردازند و به دنبال اجرای تعهدات طرف معامله خود هستند، یکی از اساسی ترین بحث ها در راستای تبادلات بین افراد، مبایعه نامه یا همان برگه فروش است، برای آشنایی هر چه بهتر با مبایعه نامه باید گفت: همان طور که می دانید مبایعه نامه یک واژه بسیار آشنا است و افراد درگیر در مباحث اقتصاد بسیار با آن سروکار دارند.در واقع این کار از ریشه بیع از زبان عربی به معنای خرید و فروش گرفته شده استحال در این نوشتار درصدد هستیم تا شما را با مفهوم بیع نامه یا همان فروش نامه بیشتر آشنا کنیم و در ضمن با نکات کاربردی این واژه بیش از پیش آشنا شویم پس در ادامه این نوشتار ما را همراهی کنید.
در آغاز بحث، معنا و مفهوم واژه مبایعه را برای شما توضیح خواهیم داد، مبایعه نامه به همان قرارداد خرید و فروش اطلاق می شود در راستای عقد بیع ماده 238 قانون مدنی ذکر می کند که : بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم. مبایعه نامه یا بیع نامه هم قراردادی است که بیع یا همان خرید و فروش کالا در آن واقع شده است. برای خرید و فروش هر کالا، زمین یا هر مال دیگری می توان مبایعه نامه تنظیم کرد. بنابراین مبایعه نامه تنها به زمین و خانه مربوط نیست و هر مالی که بتوان با آن دادوستد کرد را در بر می گیرد
پس از آشنایی ابتدایی با مفهوم مبایعه نامه، به دنبال مشخص کردن تفاوت بین مبایعه نامه و قولنامه هستیم. در این زمینه باید گفت هرچند این دو واژه از نظر لغوی با هم متفاوت هستند اما در حقیقت تفاوت آن چنانی بین این دو واژه وجود ندارد و حتی دیده شده در برخی موارد این دو واژه به جای یکدیگر به کار رفته اند. اما باید اضافه کرد هر وقت طرفین دادوستد در هنگام تنظیم قرارداد، درصدد خرید و فروش مالی باشند و در زمان تبادل مورد دادوستد مشخص و معلوم باشد و ثمن نیز مشخص شود و درباره چگونگی پرداخت ثمن و دریافت مبیع و سایر شرایط تبادل، توافق صورت گیرد احتمال دارد قسمتی از ثمن و یا بخشی از مبیع تسلیم شود در این صورت اگر بیع مورد نظر به شکل یک متن درآید به آن بیع نامه یا مبایعه نامه می گویند، در این صورت مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن خواهد شد.
از طرف دیگر اگر طرفین قصدی برای انجام دادوستد نداشته باشند و فقط شرایط خود را برای تبادل و فروش مال در زمانی معین (برای نمونه سال بعد) اعلام کنند به این وعده برای انجام تبادل بین طرفین که به صورت نوشتار دربیاید قولنامه می گویند. بسیار واضح و مبرهن است که این توافق مملک نبوده و تنها وعده ای به مبادله در وقتی دیگر است. پس نتیجه می گیریم اگر دو طرف درصدد مبادله مال یا کالا در زمان آینده هستند و وعده این تبادل را به هم می دهند بهتر است در این موارد از واژه قولنامه استفاده کنیم
بعد از آشنایی با مفهوم مبایعه نامه و بازشناسی تفاوت مبایعه نامه با قولنامه، شما را با شرایط وجه التزام در مبایعه نامه آشنا خواهیم کرد. در این مورد باید گفت که وجه التزام به مبلغی که از سوی طرفین قرارداد در متن قرارداد ذکر می شود تا هر یک از طرفین معامله تحت فشار این مبلغ به تعهدات ملی خود در زمان مقرر به درستی عمل کنند و در صورت تاخیر در اجرای تعهدات هر یک از طرفین مبادله موظف است مبلغی را به عنوان جریمه تاخیر در اجرای تعهدات، بپردازد.
دعوای مطالبه وجه التزام در صورتی که منشا این دعوا قراردادی داشته باشد، یک دعوای منقول به شمار می رود؛ پس در نتیجه مرجع صالح رسیدگی برای تقدیم دادخواست، دادگاه محل سکونت خوانده و یا محل اجرا و یا بستن قرارداد می باشد و باید برای رسیدگی به دعوای حقوقی خود به هریک از این موارد ذکر شده رجوع کنند. پس از اعلام رأی مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه التزام و قطعیت رای مذکور، به درخواست خواهان اجراییه صادر می شود و پرونده به اجرای احکام جهت اجرا ارسال می گردد. البته باید توجه داشت طرفی که خواهان مطالبه ی وجه التزام است باید خودش به تمامی تعهداتی که بر اساس قرارداد به عهده گرفته به درستی عمل کرده باشد تا این امکان را داشته باشد که از طرف دیگر قرارداد به دلیل انجام ندادن تعهد خود وجه التزام دریافت کند.
