از اسفند 98 در چند پست عواقب ورود افراد تازه وارد و بدون دانش و شخصیت معاملاتی آنها را مورد بررسی قرار داده و در تمامی آن نوشته ها به این نکته اشاره کردم که شاید از میان ریسکهای فعال و بالقوه ای مانند همه گیری کرونا، بی ثباتی اقتصادی، ریاست جمهوری احتمالی ترامپ و ادامه فشار حداکثری و ... این ریسک بسیار پردامنه تر و با عواقب بسیار مخرب تر می باشد تا جایی که این موضوع را مانند بمبی ساعتی که زمان انفجار آن مشخص نیست تعبیر کردم.
این بمب در مرداد 99 منفجر گردید و تا امروز که چند ماه بیشتر نمی گذرد حدود نیمی از ارزش بازار را در سقوطی عظیم از بین برد. غم انگیز تر اینکه هنوز بازار رنگ ثبات را ندیده است و شاهد صفهای سنگین فروش در اکثر نمادهای بازار هستیم و هیچ یک از اخبار مهم و مثبت پیش رو مانند اخبار کشف واکسن کرونا و عدم موفقیت ترامپ در راهیابی مجدد به کاخ سفید نیز از سوی بازار درک و مثبت انگاشته نمی شود.
اکنون مشخص شد که با وجود ریسکی با این بزرگی بازده ها ابتدای سال بورس، منفعت قابل توجهی نبوده است.
این حوادث روی دادند تا فعالان بازار و گروهی که در این مدت در این حوزه فعالیت می کردند تجربه گرانقدر دیگری به دست آورند. این تجربیات می تواند مسیر ادامه روند بازار را تعیین کند. در این باره چند نکته را ذکر می نمایم:
اکثر فعالان با سابقه بازار و همچنین متولیان بازار از آزمون مردود بیرون آمدند. وابستگان به کارگزاری ها که هر چه داشتند برای بازکردن کدهای جدید و بدون هیچ اعتبار سنجی قرار دادند. بسیاری به سیگنال فروشی روی آورده و عده ای به قیمت آشفته کردن بازار چند هزاری دنبال کننده در صفحات اجتماعی خود جذب کردند. وقتی می گوییم بورس ایران کوچک است و پتانسیل آن بسیار پایین تر از ارزش آن است به چنین نکته هایی اشاره می کنیم. گروه نخبه بازار سرمایه هیچ برنامه ای برای کاهش ریسک تازه واردان بدون دانش نداشته و اکثر درصدد برامدند از این نمد کلاهی برای خود دوزند حتی برخی در جهت تنش آفرینی حرکت کردند.
متولیان بازار نیز اشتباهات بزرگی داشتند که برخی از آنها عبارتند از وارد بازی های سیاسی شدن در مورد رونق و رکود بورس، قوانین خلق الساعه و نداشتن هیچ برنامه ای برای کاهش ریسک تازه واردان به بازار در زمان رونق و همچنین ابزارهایی برای اعتماد آفرینی در زمان سقوط بورس.
گروهی به اشتباه این تهدید بزرگ را فرصت دیدند . این را با جملاتی از قبیل "رشد بورس به خاطر ورود تازه واردان است" و یا "اگر تازه واردان نبودند رشد بورس هم نبود" بیان کردند. تجربه تاریخی بورس در دوره های قبل نشان داده است در زمانهایی که با جهش های چند صد درصدی دلار مواجهیم بورس نیز به تبع تمامی کالاها و خدمات در کشور خود را به صورتی صعودی تعدیل می نماید و این نکته وابسته به ورود بی حساب سرمایه های جدید به بازار نمی باشد. این گروه همواره در تحلیل های خود دچار اشتباهند. به دنبال حمایت های دولتی از بازار سرمایه اند، حقوقی ها را مقصر می دانند تقریبا همه را جز مقصران اصلی.
گروهی افزایش قیمت ها و بی ثباتی بازارهای دیگر را ناشی از جهش بورس می دانستند در صورتی که این ماجرا کاملا برعکس بود. به این دسته تنها باید گفت در شرایط پیش رو که شاخص کل و ارزش بسیاری از سهام نسبت به ماکزیمم خود افت 50 درصدی داشته اند و حتی قیمت دلار نیز در مسیر نزول است ، چرا هیچ تاثیری در کالاها و خدمات دیگر برای کاهش قیمت مشاهده نمی کنیم؟ آیا کاهش 50 درصدی بورس نباید منجر به کاهش حداقل 20 درصدی مسکنی شود که قیمتهایش دیگر حتی برای دلالان آن نیز عجیب شده است؟
فعالان تازه وارد بازار، همانهایی که خود را از تحلیل بی نیاز می دیدید و تنها به دنبال سیگنال و اخبار رانتی می گشتید، همانهایی که شایعات را باور و سعی می کردید با تبلیغات تره باری و فحاشی در گروهها در این بازار فعالیت کنید. همانهایی که کاری جز صف نشینی نداشتید و ندارید. این ایستگاه پایانی تفکر شماست. منصفترین شما شاید تحلیل تکنیکال را همه چیز در بورس می دانست. بازار فعلی و سرمایه های دود شده خود و دیگران نتیجه مستقیم رفتار شماست. ضرری بیشتر از حمله مغولان به کشور و یا جنگ تحمیلی را در جند ماه بر خود و دیگران وارد کردید و هنوز نیز به روال سابق ادامه می دهید. روی سخنم با شماست، ریسک اصلی بازار.
کافی بود کمی برای محیطی که منبع درامد میلیونها نفر است و رونقش برای همه مفید، ارزش قایل باشید و حفظش کنید. تنها به فکر منفعت خود به قیمت تباه شدن دیگران نباشید. بازار سرمایه دوره ای تباهتر و سیاه تر از دوره فعالیت شما تا کنون به خود ندیده بود و احتمالا دیگر نخواهد دید. انحطاط فرهنگی اجتماعی خود را به طور کاملا عیان از فروردین تا آبان 99 در بازار سرمایه به معرض نمایش گذاشتیم. دروغ ، کم صبری ، طمع، ادعا و فرافکنی، بی دانشی و قبلیه گری را . شما مسئولان اصلی این سقوط و شکست هستید. شما کسانی هستید که این جنگل انبوه سبز را به اتش سرخ کشیدید.
این مطلب را در پست بعدی ادامه خواهم داد.
