کوچینگ / Coaching در فارسی به معنی "مربیگری" و یا "هدایت کردن" می باشد که ریشه آن از واژه Coach به معنی "مربی" گرفته شده است. در منابع مختلف در خصوص تاریخچه کوچینگ این طور نقل شده که مردم ساکن در روستایی قدیمی به نام کُکس یا کاکس (Kocs) واقع در شمال غربی کشور مجارستان، چرخ هایی را به منظور حمل کالا ساخته بودند و از آنها ارتزاق می کردند. در حدود قرن پانزدهم و شانزدهم میلادی با اقتباس از آنها، کالسکه هایی که آنها را "کوچ" می نامیدند و به منظور انجام سفرهای کوتاه درون شهری (جابجایی و حمل و نقل افراد به صورت خصوصی (تک نفره)) استفاده می شدند، بوجود آمدند.
در دهه 1970 تیموتی گالوی (Timothy Gallwey) که یک نویسنده آمریکایی است، چندین جلد کتاب را به صورت سریالی با عنوان "the inner" به معنی "درونی / باطنی" منتشر کرد. در این کتاب ها مجموعه ای از ایده های جدید در خصوص مربیگری و دستیابی به موفقیت های همه جانبه در ورزش هایی مانند تنیس و اسکی و دیگر مشاغل مانند موسیقی را که همگی نیاز به نظم و انضباط دقیق و قدرت درونی دارند، ارائه شده.
ایده های عنوان شده در این مجموعه کتاب، به قدری کارا بودند و محبوبیت پیدا کردند که حتی افراد غیر ورزشکار نیز آنها را سرلوحه کار و زندگی خود قرار دادند و بکار گرفتند. دیگر همگان به اهمیت کوچینگ و مربیگری (Coaching) پی برده بودند تا جایی که حتی کسب و کارهای آمریکایی نیز این ایده ها را ارزشمند دانستند و از آقای تیموتی گالوی دعوت می کردند تا برای سخنرانی به شرکت های آنها برود.
در طی سال های بعد چندین اندیشمند آمریکایی دیگر نیز مانند ورنر ارهارد (Werner Erhard) و توماس لئونارد (Thomas Leonard) به توسعه راهکارها و ایده ها در زمینه های مربیگری کسب و کار (بیزینس کوچینگ / Business Coaching) و مربیگری زندگی (لایف کوچینگ / Life Coaching) در انگلیس و در سراسر اروپا پرداختند.
کوچینگ از دیرباز در ایران وجود داشته مانند زمان هایی که سیستم و فرهنگ مرید و مرشد برقرار و پر رنگ بوده و افراد در کنار یک شخص آگاه و دانا و دارای معلومات، کسب علم و طی طریقت می نمودند. از مصادیق دیگر که در زندگی روزمره جاری هستند نیز می توان نام برد، مانند مادر و فرزند، استاد و شاگرد یا دانشجو و...؛ اما در خصوص مربیگری در کسب و کار یا همان بیزینس کوچینگ در ایران، باید گفت که هنوز بسیار نیاز به فرهنگ سازی و جای کار و دارد و هنوز بسیار جوان و نوظهور است. با این حال کوچینگ در ایران رفته رفته جایگاه خود را در میان کسب و کارها و مشاغل پیدا کرده طوری که افراد و مراکز زیادی هستند که در حوزه کوچینگ یا مربیگری فعالیت می کنند (کوچینگ یا مربیگری در زمینه های کسب و کار، شغلی، فردی، هنری و...)؛ همچنین افراد و کسب و کارهای زیادی نیز از آنها خدمات کوچینگ می گیرند؛ اما یادمان نرود که کوچینگ یک شغل و یک حرفه کاملا تخصصی است که شاخه ها و تخصص های مختلفی دارد، پس هر کسی نمی تواند و نباید بدون آموزش و دانش لازم و نیز تجربه کافی به این عرصه ورود کند و خدمات ارائه دهد؛ این نکته بسیار مهم است و افراد و مدیران عزیز ما باید با دقت نظر کافی نسبت به انتخاب مربی یا کوچ (Coach) برای خود اقدام کنند و وسواس به خرج دهند تا بتوانند در کسب و کارشان به موفقیت برسند.
بر اساس تعریف ICF (International Coaching Federation / فدراسیون بین المللی کوچینگ که در سال ۱۹۹۵ تاسیس شده و بیش از ۳۵۰۰۰ عضو فعال در بیش از ۱۴۰ کشور دارد)؛
کوچینگ را شراکتی با مراجعین (رجوع کننده / ارباب رجوع / کلاینت) تعریف می کند که طی فرآیندی خلاق و تامل برانگیز، آنها را ترغیب می کند تا از استعدادهای نهان حرفه ای و شخصی خود، بیشترین استفاده را ببرند.
در واقع کوچینگ یک گفتگوی آگاهانه به منظور کمک کردن و توانمند کردن یک فرد یا یک گروه، در یافتن راه حل های صحیح و موثر توسط خودشان، برای رفع مشکلاتشان و در جهت بهبود عملکرد و در نتیجه رسیدن به اهدافشان، است؛ بنابراین هدف کوچینگ از میان بردن فاصله بین توانایی های بالقوه افراد و عملکردشان است.
کوچینگ، خودآگاهی فرد را ارتقاء می دهد (یادآوری و شناساندن نقاط قوت، استعدادها و توانمندی ها) و باعث می شود ضمن تسهیل شدن روندهای یادگیری، توسعه و عملکرد؛ افراد دیدگاه ها و رفتارهای خود را نیز تغییر و بهبود دهند.
همه ما توانمند، خلاق و دارای یکسری ویژگی های منحصربفرد هستیم و علاقه مندیم که در زندگی شخصی و کسب و کار خود رشد کنیم و به موفقیت و در نتیجه آرامش و خوشبختی برسیم، حالا اگر یک مربی (کوچ) در مسیر رشد و موفقیت به ما کمک کند و کنار ما باشد چی می شود؟ بی شک خیلی راحت تر و سریع تر رشد می کنیم و به هدف خود نزدیک می شویم؛ این همان فلسفه کوچینگ است. به طور کل در کوچینگ یا مربیگری، تمرکز بر روی خود فرد است تا بتواند روحیه، انگیزه و بهره وری خود را افزایش دهد.
برخی از مهمترین مزایای کوچینگ یا مربیگری و استفاده از کوچ یا مربی به شرح زیر است:
? کشف نیازها، انگیزه ها، خواسته ها و مهارت ها به منظور کمک به ایجاد یک تغییر پایدار در مراجع.
? طرح پرسش های موثر و قدرتمند برای کشف ظرفیت های شخصی و شناسایی راه حل ها و اقدامات مورد انتظار.
? استخراج لایه های درونی، اهداف و رویاهای فراموش شده در اثر همراهی، مشاهده و گوش دادن فعال.
? هم فکری با مراجعه کننده در اولویت بندی اهداف و ارزیابی پیشرفت در دستیابی به اهداف تعیین شده.
? ایجاد و ارائه دیدگاه بهتر و واضح تر از مسیری که در آن قرار دارید.
? خودداری از قضاوت و احترام به نظرات، سبک زندگی و آرمان های مراجعه کننده.
? اطمینان از تدوین نقشه راه استراتژیک مناسب برای مراجع.
? تشویق مراجع به بهبود مستمر.
کوچ یا مربی (Coach) فردی است که با گوش دادن دقیق، پرسیدن سئوالات درست و کارآمد و نیز بیان بازخورد، به شما در کشف و شفاف شدن مسائل زندگی یا کسب و کارتان توسط خودتان، کمک می کند. از خصوصیات یک کوچ یا یک مربی اینست که به شما راهکار نمی دهد بلکه کمکتان می کند تا خودتان ذهن و افکار پراکنده تان را جمع و جور کرده و در نهایت راه های رسیدن به اهدافتان را بیابید و تعیین کنید.
به این علت که کوچ (مربی) به طور اختصاصی در خدمت شما و یا کسب و کار شماست، و زندگی و یا کسب و کار شما را از محلی مشخص به موفقیتی مشخص می رساند، به آن کوچ (مربی) می گویند. کوچ یک تسهیلگر است و همانند یک حامل (مانند یک کالسکه) شما را از مسیر اصلی به مسیری که دوست دارید برسید هدایت می کند و باعث می شود تا کیفیت زندگی خود را افزایش دهید.
یک کوچ نیازی ندارد در همه زمینه ها تخصص داشته باشد و تخصص کسب کند، او تنها باید متخصص کوچینگ باشد و در این حوزه از دانش و تجربه کافی برخوردار باشد.
دغدغه و وظیفه اصلی یک کوچ یا یک مربی این است که مراجعش (کلاینت یا ارباب رجوع: کسی که به کوچ نیاز دارد و به او مراجعه می کند) به چیزی که می خواهد برسد و یکی از تفاوت های کوچینگ با حرفه های دیگر این است که کوچ باید بداند مراجعش در حال حاضر کجاست (شرایط فعلی) و به کجا می خواهد برسد (شرایط مطلوب یا هدف نهایی). اکثر سازمان ها، کسب و کارهای موفق و برندهای مشهور، رشد خود را مدیون حضور کوچ های حرفه ای هستند که سازمان آنان را آنالیز کرده اند و توسط خودشان رشد داده اند.
در واقع سهم و نقش یک کوچ در جلسات کوچینگ، شاید 10 الی 15 درصد باشد و این به این معناست که اصل قضیه خود مراجع کننده است و اوست که نقش اصلی را بازی می کند؛ اوست که باید اطلاعات مکفی را ارائه، تصمیمات لازم را اتخاذ و اقدامات مناسب و سازنده را انجام دهد.
پس می توان نتیجه گرفت، یک کوچ صرفا با ابزارهای خود (خوب گوش کردن، پرسیدن سئوالات دقیق و عمیق و نیز ارائه بازخورد) آگاهی های لازم را به مراجع کننده اش می دهد تا در نهایت مراجع کننده با سروسامان دادن ذهن خود و انجام جمع بندی های لازم، نقشه راه رسیدن به موفقیت خود را پیدا کند و برایش شفاف شود؛ بنابراین در نهایت خود مراجع کننده است که قادر به تغییر و بهبود عملکرد و شرایط زندگی یا کار خود خواهد بود.
در صورتی جلسات کوچینگ به خروجی و نتیجه مطلوب می رسند که چند نکته مهم از جانب کوچ و مراجع در نظر گرفته و رعایت شوند:
1- میان کوچ و مراجع می بایست یک رابطه موثر توام با احترام کامل و اعتماد متقابل برقرار باشد.
2- طرفین (کوچ و مراجع) به قول و قرارهایی که با یکدیگر می گذارند متعهد و پایبند باشند.
3- هر دو می بایست برای هم زمان کافی بگذارند و مشتاقانه به قول و قرارهایی خود جامه عمل بپوشانند.
4- به یکدیگر وفادار باشند و جلسات کوچینگ خود را به طور منظم و سر وقت برگزار کنند.
5- به دنبال ایجاد یک رابطه خوب و صمیمی دو سویه باشند.
6- از یکدیگر انتظارات و توقعات واقع‌گرایانه و دست یافتنی داشته باشند.
نویسنده: میثم صالحی / آکادمی متامرفیک
