کانون تفکر در ایران

مفهوم کانون تفکر در ایران متأسفانه به غلط به اندیشکده تعبیر شده و سال‌ها است که با همین مفهوم پیش رفته‌است. در ایران طبق آمار موجود حدود 150 اندیشکده ثبت هستند که بعضاً این آمار بسته به فعالیت هر کدام ممکن است که دستخوش تغییر شود.

در سال 2019 گزارش دانشگاه پنسیلوانیا و برنامه کانون‌های تفکر و جامعه مدنی در صفحه ۴۷ خود، در بخش پراکندگی کانون‌های تفکر بر اساس کشورها، تعداد کانون‌های تفکر (یا به اشتباه اندیشکده) کشورمان را ۶۴ مورد ذکر می‌کند و در بخش کانون‌های تفکر غیرآمریکایی برتر سال ۲۰۱۹ جهان "مؤسسۀ مطالعات اقتصادی و بین‌المللی روند" را در رتبه ۱۴۷ قرار می‌دهد. همچنین در فهرست برترین کانون تفکرهای خاورمیانه و شمال آفریقا، به انستیتوی تحقیقات فرانسه در ایران و مؤسسۀ مطالعات سیاسی و بین‌المللی به‌ترتیب رتبه‌های ۶۵ و ۸۷ اختصاص می‌دهد. در صفحه ۱۶۳، جدول شماره ۲۷ که به برترین کانون‌های تفکر در حوزۀ امنیت غذا اختصاص دارد و ۱۳۶ مرکز تحقیقاتی ذکر شده، نام پژوهشکدۀ ملی تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی از ایران، در جایگاه ۷۳ قرار گرفته‌است.

لازم به ذکر است که آمارهای بالا در چند سال اخیر دستخوش تغییر شده و قدری به آن افزوده یا کاسته شده‌است. به‌طورمثال، تعداد اندیشکده‌ها در 4 سال گذشته حدوداً دو برابر شده، اما متأسفانه از نظر کیفیت رشد قابل توجهی نداشته‌است. بعضی از مواردی که در بالا به‌عنوان برترین‌ها به آن اشاره شده‌است؛ متأسفانه هم‌اکنون تعطیل شده‌اند و مشغول فعالیت نیستند. چند اندیشکدۀ سرشناس فعلی ایران عبارتنداز: اندیشکده یقین، ایتان، بیان معنوی، مؤسسۀ مصاف، مرکز پژوهش‌های مجلس، اندیشکدۀ اقتصاد مقاومتی.