من توی یک استارتاپ پیشرو کار میکردم و بعد از اینکه تلگرام در دی ماه دو سال پیش فیلتر شد شرکت ما هم مثل اکثر استارتاپ های ایرانی که یکجوری با تلگرام در ارتباط بودن(عمدتا برای مارکتینگ و فروش) حسابی غافلگیر شد. از همون زمان همه دنبال راه های جایگزینی بودند که بتوانند هم تبلیغاتشون رو در آن فضا ادامه بدهند و هم اون شرکت هایی که بات داشتند بتوانند بات هایشان رو روی پلت فرم جدیدی مجددا راه اندازی کنند، اما چند مشکل مهم وجود داشت.
اول اینکه تقریبا هیچ پلتفرمی که بتواند جایگزین تلگرام از نظر امکانات باشد وجود نداشت. نمونه های خارجی دیگر(مثل واتس اپ) بیشتر یک پیام رسان دو نفره بود تا یک سوشال مدیا.
مشکل دوم که بیشتر در مورد اپ های ایرانی مصداق داشت، عدم توانایی در مدیریت تعداد درخواست زیاد بود و البته این مهمترین مشکل پیام رسان های داخلی نبود بلکه قبل از آن با چالش عدم اطمینان کاربران روبرو بودند.
متاسفانه اکثر پیام رسان های داخلی(برخلاف رویه مرسوم) توسط یک سری استارتاپ بصورت خودجوش و ارگانیک ایجاد و رشد نکرده بودند بلکه بیشتر توسط نهادهای حاکمیتی و دولتی ایجاد و حمایت میشدند.
این حمایت ها هم مفید بود و هم مضر!
مفید از این نظر که چون پیاده سازی پیام رسان در ایران(و احیانا همه جای دنیا) پروژه ای با ریسک اقتصادی بالایی محسوب میشود و شاید خیلی برای سرمایه گذاران خصوصی جذاب نباشد، حتما نیاز به حمایت های(مالی و غیر مالی) بخش های دولتی داشت تا بتواند رشد کند و سرپا بماند. اما تجربه نشان داده در ایران وقتی بحث حمایت های مالی آنهم در رقم های میلیاردی وسط باشد ممکن است شرکت ها و پروژه های کوتاه مدتی تعریف شوند که هدف شان صرفا دریافت تسهیلات باشد.
این شرکت ها عموما سعی میکنند با باد کردن خود و پروژه شان اندازه یک شرکت مجرب و حرفه ای را به خود بگیرند تا بتوانند سرمایه گذاران را قانع کنند روی آنها سرمایه گذاری کنند اما وقتی پای پروژه عملیاتی وسط می آید و راضی کردن کاربران واقعی، متاسفانه پایشان لنگ میزند.
از این رو این شرکت ها بیشتر برای سرمایه گذار محصولشان را توسعه داده اند تا کاربران بیچاره. شاید برای همین است برخی از همین پیام رسان ها که با تبلیغات فراوان در مقطع زمان کوتاهی حجم زیادی کاربر میگیرند بعد از گذشت چند ماه پیام رسان شان به گورستان اکانت های غیر فعال تبدیل میشود.
رشد ارگانیک دوستان! رشد ارگانیک! حلقه مفقوده رشد پیام رسان های ایرانی بوده و ایضاً همچنان هست.
شما وقتی بصورت ارگانیک و قدم به قدم رشد کنید مزیت های زیادی نصیبتان میشود.
1.بهبود های مداوم.
تعداد کاربرانتان قدم به قدم رشد میکند در نتیجه اگر در مراحل ابتدایی خطاها و مشکلات زیادی دارید پر واضح است که تعداد ریزش شما هم کمتر خواهد بود. به علاوه اینکه اون بخش از کاربرانی که در این شرایط با شما میمانند معمولا کاربر جَلد شما میشوند و احتمالا با بهبود شرایط دیگر اپ شما را ترک نخواهند کرد.
2. ایجاد تغییرات بنیادی.
تعداد کاربر کمتر به شما این فرصت را میدهد که گاهی تغییرات زیرساختی بدهید. مثلا بعد از اینکه تعداد کاربران شما از پنج هزار نفر فراتر رفت متوجه میشوید که ساختار کش کردن و نگهداری عکس های کاربران اشتباه است و مجبور هستید یک جدول جدید با ساختار جدید ایجاد کنید. طبیعی است که تغییرات زیرساختی گاهی با حجم بالای دیتا یا بسیار سخت است یا عملا غیر قابل انجام است.
3. هزینه کمتر مشکلات امنیتی.
پیام رسان پروژه ناموسی محسوب میشود! اطلاعات حساسی از کاربران دست شما قرار دارد که هک شدن و درز آنها میتواند بشدت هستی پروژه را بخطر بیاندازد و شما وارد چالش های حقوقی بکند که آخر عاقب آن واقعا مشخص نیست. برای همین رشد ارگانیک و قدم به قدم به شما کمک میکند اگر مورد امنیتی گزارش شد بدون اینکه سلامت اطلاعات هزاران و میلیون نفر بخظر بیافتد آنرا رفع کنید.
4. فیچر بر اساس نیاز واقعی کاربرانتان
رشد طبیعی این امکان را به شما میدهد که به مرور به نیازهای واقعی کاربرانتان پی ببرید. این نیازها معمولا از قبل به طور کامل قابل پیش بینی نیست. مثلا هر فیچری که تلگرام دارد الزاما بدرد کاربران شما هم نمیخورد. خیلی وقتها کاربران هم با تلگرام کار میکنند هم با پیام رسان شما. اما معمولا زمان، شرایط و نوع استفاده از پیام رسان داخلی ممکن است متفاوت باشد. بطور مثال عده ای فقط وقتی قرار است موزیک یا ویدئو دانلود کنند از پیام رسات داخلی استفاده کنند چون سرعت بالاتر و هزینه کمتری دارد یا مثلا عده ای فقط در محیط کار از پیام رسان شما استفاده میکنند یا مثلا برخی پدر و مادرها فرزندانشان را از نصب تلگرام نهی میکنند اما با نصب پیام رسان داخلی مشکلی ندارند در نتیجه باید پیام رسانتان برای افراد زیر 20 سال جذاب باشد و یکسری فیچر مختص آنها داشته باشید که حتی بتوانند پیش بقیه پز بدهند که شاید ما تلگرام نداریم اما این اپ فلان امکانات را دارد که مال شما ندارد!!
5. کنار زدن گاردهای داخلی و خارجی
متاسفانه نسبت به فعالیت پیام رسان های داخلی یک گارد داخلی همچنان وجو دارد که شاید رشد آرام و ارگانیک شما به کاربران این فرصت را بدهد که شما را نه از طریق تریبون های رسمی و شلوغ بلکه از طریق پیشنهاد دوستانشان به سراغ شما بیایند که احتمالا بهترین و پایدارترین تبلغ هم خواهد بود. البته از هفت خوان پیش رو یکی دیگر حساس شدن استورهای خارجی(مثل گوگل پلی) است که هر لحظه ممکن است با یک حرکت انتحاری شما را نه تنها از فروشگاه خود بلکه از سیستم عاملش حذف کند! البته که نمیشود دلیل و راه حل قطعی برای مقابله با این رفتار احتمالی گوگل و اپل یافت اما شاید رشد طبیعی و استارتاپی شما تا حدی این خطر را از اپلیکیشن شما دور کند.
در ادامه این داستان به سراغ این موضوع میروم که چرا بنظر نگارنده حالا وقت آن رسیده تا استارتاپ های خوش نام ایرانی کم کم وارد فضای تولید پیام رسان شوند.
بعد از اون هم سراغ دغدغه اصلی از نوشتن این مطلب که همان چالش های فنی تولید پیام رسان چتزی است میروم. چالش هایی که شخصا قبل از شروع کار بسیاری از آنها برایم بسختی قابل پیش بینی بود.
