اساس و پایه فرش بافی چله‌کشی است. به عبارت دیگر می توانیم بگوییم که برای بافت فرشهای دستبافت با کیفیت و بی نقص، قبل از هرچیز باید به چله کشی فرش و نحوه انجام آن توجه شود. چله کشی فرش به روش های مختلفی انجام شده و معمولا برای انجام آن از الیاف طبیعی استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی را در مورد چله‌کشی و انواع آن برایتان فراهم کنیم.
در اصطلاح، چله کشی به مجموع نخ هایی گفته می شود که به موازات یکدیگر در طول دار قالی قرار گرفته اند. معمولاً این کار را متخصصان و افراد با تجربه در زمینۀ قالیبافی انجام می دهند چون بدیهی است که از دست افراد غیرمتخصص ساخته نیست و برای انجام آن به مهارت نیاز است. توجه داشته باشید که مهم ترین مرحله قبل از بافت فرش، چله‌کشی است. در واقع، با چله کشی فرش می توان گره های آن را بر روی این نخ ها زده و روند رج زنی و گره زنی را انجام داد.
همانطور که توضیح دادیم، برای چله کشی فرش معمولاً از الیاف طبیعی مانند پنبه، پشم و ابریشم استفاده می کنند. نخ چله باید استحکام و دوام زیاد و مقاومت بالایی برابر کشش داشته باشد. در چله کشی فرش با توجه به نقشه و رج شمار، از نخ های ضخیم و باریک استفاده می شود. واحد اندازه گیری قطر تار چله “لا” است و پر استفاده ترین اندازه آن در نخ چله معمولاً ۹ لا برای رج شمار ۵۰ و ۱۲ لا برای رج شمار ۴۵ است.
چله کشی ترکی، چله کشی فارسی و چله کشی تلفیقی سه روش متداول در کشورمان است که در ادامه همین مقاله توضیحاتی در مورد هرکدام از آنها داده ایم:
چله‌کشی ترکی، در زمانی که دو نفر آن را انجام دهند، با دقت و تمرکز بیشتری پیش می رود. در این روش، چله کشی فرش مستقیماً روی دار قالی انجام می شود. در این روش چله‌کشی ، دو تار زه موازی با عرض دار به راست روها بسته می شود. توجه داشته باشید که طول زهوارها باید از عرض دار بزرگتر باشد تا هنگام گره زدن آنها به راست رو مشکلی ایجاد نشود.
با توجه به زوج یا فرد بودن شیرازه، تار چله را از زیر و روی زهوار رد کرده و سپس یکی از نفرات نخ چله را از زیر یا رو رد کرده و به نفر دوم می دهد تا نفر دوم نخ چله را از محل مورد نظر رد کند و دوباره آن را به نفر اول دهد. تکرار این روند باعث ایجاد نخ های موازی چله در کنار یکدیگر می شود. توجه داشته باشید که کشش این نخ ها باید به یک اندازه باشد.
در این روش چله کشی فرش ، چله در قدم اول روی زمین کشیده می شود و سپس آنرا به روی دار قالی انتقال می دهند. در چله کشی فارسی، ابتدا نخ چله را یک متر اضافه تر از حد معمول می گیرند و با استفاده از سه میله با قطر یک و نیم سانتیمتر و طول یک متر، چله کشی فرش را انجام می دهند. به این صورت که این ۳ میله را با فاصله ۱ متر و ۳ متر از هم روی زمین قرار می دهند و سپس تار چله را دور میلۀ ۱ گره زده و از زیر میلۀ ۲ رد می کنند. در مرحله بعد، نخ میلۀ ۳ را دور می زند و در بازگشت خود از میله ۲ و زیر میله ۱ عبور می کند.
روش چله‌کشی ترکی از روش نوع فارسی بسیار آسانتر است و برای فردی که می‌خواهد فرشها را ببافد تسلط بیشتری خواهد داشت ، البته باید توجه داشته باشید که در این روش بهتر است دو نفر کار چله‌کشی فرش را انجام دهند، ولی در روش فارسی یک نفر هم می تواند آن را انجام بدهد.
از دیگر معایبی که روش چله کشی فرش به روش ترکی دارد این است که در کناره فرش تسمه و کوجی وجود ندارد و این امر می‌تواند باعث بافته شده کج قالی شود که این نیز باعث از بین رفتن تمامی کارهای صورت گرفته خواهد شد. این امر باعث کاهش عمر کفپوش و کیفیت آن نیز می شود. همانطور که مشخص است، ویژگی چله‌کشی فارسی این است که هنگام بافته شدن قالی کج بافته نمی‌شود ، چله‌ها بر روی دار و همچنین زیر دار تنظیم می مانند. به حالت کرباس هم می توان قالی و گلیم را بافت، البته مشکل این روش سختی انجام آن است که کیفیتی را نیز به همراه دارد.
منبع: وب سایت قالیشویی طُرّه
