بسم الله الرحمن الرحیم
آیاتی از قرآن که حکم قصاص را بیان کرده تنها بیانگر حکم کلی قصاص در دین اسلام است و از جزئیات این حکم سخنی به میان نیامده است. آیات قرآن نشانگر اصل حکم قصاص بوده و اشاره ای به شرایط اجرای این حکم نکرده اند. به طور کلی سنت خداوند در قرآن، اکتفا به بیان کلیات بوده است و تفسیر آیات به پیامبر (ص) و ائمه واگذار شده است.
ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی یکی از شرایط قصاص است که از روایات ائمه گرفته شده است. این ماده قانونی تصریح کرده است که "اگر پدر فرزند خود را بکشد، قصاص نمی شود و به پرداخت دیه قتل به ورثه مقتول و تعزیر محکوم خواهد شد." این حکم بین فقها چنان قطعی و مسلم است که در آن هیچ اختلافی پیدا نشده است. در کتاب جواهر الکلام که یکی از جامع ترین کتب فقهی شیعه است، آمده که شرط سوم برای اجرای قصاص این است که قاتل پدر مقتول نباشد. پس اگر پدری فرزند خویش را به قتل برساند، به واسطه آن کشته نمی شود و خلافی از این حکم ندیده ام بلکه این حکم مورد اجماع محصّل و منقول فقهاء است. (محمدحسن نجفی، جواهرالکلام، ج ۴۱، ص ۱۵۹)
امام صادق نیز فرموده اند: هیچ پدری به واسطه قتل فرزندش قصاص نمی شود. (الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۹، ص ۵۶)
حکم عدم قصاص پدر دلایل مختلفی دارد که مراجع تقلید و فقهای دینی به تفصیل آن ها را بیان کرده اند و نگارنده ان شاءالله آن ها را منتشر خواهد کرد اما قبل از آن باید به این نکته توجه کرد که اسلام کامل ترین دین الهی است و هدف آن رستگاری انسان هاست و این مهم با عمل به احکام آن به دست می آید. ولو این که افراد فلسفه احکام آن را ندانند، مثل این که بیمار با انجام دادن دستورات پزشک، سلامتی به دست می آورد ولو فلسفه دارو و دستورات پزشکی را نداند. مؤمنین، چون اطمینان دارند که دستورات دینی، از کسانی صادر می شود که علم آنان خطاناپذیر است، پس به مفید بودن این دستورات یقین دارند. مسلمانان خدا را عادل می دانند. بنابراین اگر حکم قصاص پدر عادلانه و به نفع جامعه بود، خدا آن را ممنوع نمی کرد که یقینا او بیشتر از هر کس دیگری خیر و صلاح بندگانش را می خواهد.
ضمنا نباید فراموش کرد این اسلام بود که دختران را در عصر جاهلیت از زنده به گور شدن نجات داد. و با ازدواج پیامبرش با حضرت خدیجه فعالیت های اقتصادی زنان را به رسمیت شناخت. اسلام همان مردم سالاری دینی بود که با بیعت امام علی (ع) با تک تک زنان در روز غدیرخم به همه تاریخ درس دموکراسی داد. و مطمئنا در مجازات مجرمان هم حقوق زنان را بیش از دیگران رعایت می کند.
محمدحسین بیات | ۹ خرداد ۹۹
