اگر به اصفهان رفته باشید و در بازار قیصری‌اش که از مراکز بزرگ فروش صنایع دستی در خاورمیانه هم محسوب می‌شود قدمی زده باشید، احتمالا ظروف نقاشی‌شده‌ی آبی‌رنگی را دیده‌اید که نقش‌هایشان روحتان را به پرواز درآورده و به آسمان هفتم رسانده و اگر کمی خوش‌شانس بوده باشید، هنرمندهایی را هم دیده‌اید که با قلم‌موهای ظریف روی سطح این ظروف، رنگ می‌گذارند و طرح می‌زنند. این همان هنر میناکاری (یا میناسازی) است و خوب است که بدانید شباهت به آسمان، در این هنر اصلا اتفاقی نیست. مینا در لغت به معنی آسمان است و به‌خاطر همین هم هست که رنگ آبی در ظروف میناکاری بیشتر به چشم می‌آید؛ برای تداعی آسمان. با این‌که میناکاری مختص کشور ما نیست اما می‌توانیم با سند و مدرک بگوییم که در خاک ما پیشینه‌ی دور و درازی دارد؛ اولین اثر میناکاری کشف‌شده در ایران، گوشواره‌هایی هستند که به دوره‌ی هخامنشیان مربوط می‌شوند. برای این‌که تجربه‌ی بهتری از بازارگردی‌تان داشته باشید، در ادامه‌ی مقاله نکاتی درباره‌ی این هنر برایتان آورده‌ایم که می‌توانید از آن‌ها در هنگام خرید استفاده کنید یا این‌که می‌توانید فقط بخوانیدشان تا با اطلاعات عمومی‌تان به همراهان‌تان فخر بفروشید.
جنس ظروف میناکاری
ظروفی که تکنیک میناکاری رویشان پیاده می‌شود، می‌توانند جنس‌های مختلفی داشته باشند از جمله سفال، مس، طلا، نقره و حتی فلزات آلیاژی دیگر. در اصفهان که میناهایش شهرت جهانی دارند، بیشتر میناکاری‌ها روی ظروف مسی انجام می‌شود ولی در مناطق جنوبی کشور، ساخت مینا روی طلا و نقره هم رایج است که کاربرد زینتی دارند. میناسازی روی سفال هم در مناطقی که صنعت سفال‌سازی قوی دارند مثل همدان، به تازگی رواج پیدا کرده و قیمت کم‌تری هم دارد. بسته به جنس ظروف زمینه، قیمت ظروف میناکاری‌شده باهم متفاوتند؛ برای مثال کاری با زمینه‌ی مس با قیمت ارزان و مقاومت نسبی که به ضربه و اکسید شدن دارد، می‌تواند اقتصادی‌تر از میناکاری روی طلا و نقره باشند که در عین مقاومت بالاتر، لوکس و تجملاتی هم به‌حساب می‌آیند.
ویژگی‌های موثر در قیمت محصولات میناکاری
همان‌طور که در قسمت قبلی اشاره کردیم، جنس ظروف خامی که برای کار استفاده می‌شود، به‌عنوان بخشی از مواد اولیه به‌حساب می‌آید و در قیمت نهایی تاثیر می‌گذارد؛ طبیعتا هزینه‌های صرف شده برای بقیه‌ی ابزار و مواد اولیه هم بر قیمت‌گذاری نهایی موثرند.
سبک‌ها و روش‌های مختلفی در میناکاری وجود دارد که با توجه به مواد اولیه‌ی به‌کاررفته و ظرافت نقوش، تفاوت‌هایی در قیمت‌شان ایجاد می‌کند. این سبک‌ها عبارتند از:
* مینای نقاشی
سبک میناکاری که در اصفهان دیده می‌شود از همین نوع است. معمولا روی زمینه‌ی مسی و بر روی ظروف تزئینی کار می‌شود البته جدیدا در ساخت زیورآلات هم استفاده می‌شود.
* مینای حجره‌بندی
از قدیمی‌ترین و گران‌ترین سبک‌هاست و در ساخت زیورآلات و ظروف نفیس کاربرد دارد، تلفیقی از هنر میناکاری و ملیله‌کاری است و به همین دلیل نسبتا گران است.
* مینای برجسته
این روش درواقع همان مینای نقاشی است که روی ظروف طرح‌برجسته پیاده می‌شود؛ این ظروف معمولا مسی هستند.
* مینای مرصع
از میناکاری مرصع در جواهرسازی استفاده می‌شود و درکنارش سنگ‌های قیمتی به کار برده می‌شوند.
* مینا روی سفال
این شیوه با وجود نو بودن، در بازار بسیار محبوب و پرطرفدار است و همان‌طور که از اسمش مشخص است، پردازش نقوش روی زمینه‌ی سفالی انجام می‌شود.
حالا که درباره‌ی کلیات این هنر و انواع آن به اطلاعات کافی رسیدیم، وقتش است تصور کنیم که قصد خرید یکی از همان میناکاری های نقاشی‌شده‌ی اصفهان داریم. وارد مغازه می‌شویم و بعد از کمی نگاه کردن و گشتن بین ظروف مختلف، چندتا از کارها چشممان را می‌گیرد و بعد نوبت قسمت سخت ماجرا می‌شود یعنی انتخاب. در این مرحله نکات ریزی وجود دارد که اگر به آن‌ها توجه کنید، می‌توانید ظروف باکیفیت‌تر را تشخیص بدهید و انتخاب بهتری داشته باشید.
نکاتی که خوب است هنگام انتخاب ظروف میناکاری به آن‌ها توجه کنید
اول از همه مهم است که هدفتان را از خرید مشخص کنید. اگر می‌خواهید ظرف را برای دکور خانه و به‌عنوان وسیله‌ی تزئینی به کار ببرید، بهتر است ظروف بزگ‌تری را در نظر داشته باشید که به چشم بیایند. اگر هم می‌خواهید از ظرف میناکاری به‌صورت روزمره استفاده کنید، بهتر است سبک‌ترها را انتخاب کنید؛ ولی نه آن‌قدر سبک و ضعیف که بعد از چند بار استفاده آسیب ببیند. به ظروف خوب نگاه کنید؛ مطمئن شوید که خط و خراشی روی آن‌ها نباشد. این ظروف باید صاف، بدون خوردگی و ترک و بدون تیزی باشد. اگر چنین چیزهایی روی کارهای مینا به چشم بخورد، یعنی پردازش حرفه‌ای رویشان انجام نشده و کیفیت خیلی خوبی هم ندارند. در ضمن به این توجه داشته باشید که اغلب کارهای ایرانی اصل، شناسنامه دارند و در شناسنامه‌شان، مشخصات اثر ثبت شده پس فراموش نکنید که هنگام خرید محصولات میناکاری درباره‌ی شناسنامه‌ی اثر هم از فروشنده سوال کنید. در مقدمه‌ی مقاله به این موضوع پرداختیم که میناکاری مختص کشور ایران نیست پس اگر قصد خرید ظروف میناکاری ایرانی را دارید، به طرح و نقوش کار خوب دقت کنید و مطمئن شوید که طرح‌ها ایرانی باشند.
به‌عنوان کلام آخر هم خوب است تاکیدی داشته باشیم روی این موضوع که درست است اسم این هنر از آسمان آبی الهام گرفته شده ولی آن ظروف آبی مسی که زیاد دیده‌ایم، تنها شکل از جلوه‌ی زیبایی‌های هنر میناکاری نیستند و تنوع در این هنر بیشتر از چیزی است که شاید فکرش را می‌کردیم. شاید دلیل این‌که آن‌ها را زیاد دیده‌ایم این باشد که اقتصادی‌تر و در عین حال کاربردی‌تر هستند و برای هدیه دادن هم مناسبند. سبک‌های دیگر میناکاری هم که در شهرهای دیگر کار می‌شوند جذابیت‌ها، کاربردها و دوست‌داران خاص خودشان را دارند و هیچ چیزی زیباتر از دیدن توجه و حمایت هنردوستان نسبت به تمام اشکال هنر نیست.
