اگر در کسب و کار خودتان می‌خواهید پروژه‌ای را به شخص دیگری بسپارید باید در نظر داشته باشید که برای این کار، یک قرارداد خوب لازم است، چرا که اگر شخص مورد نظر کار را به درستی انجام نداد یا حین انجام پروژه کار خود را رها کرد، چگونه می‌توانیم خسارت وارد شده توسط شخص مقابل را جبران کنیم؟ یا حتی طرف را ملزم به اتمام پروژه کنیم؟
در حقوق ایران اگر شخصی تعهدی را بپذيرد و به علت عدم انجام تعهد يا تأخير در انجام تعهد يا در حين انجام تعهد يا به سبب انجام آن، خسارتي به متعهدله (شخصی که تعهد به نفع آن است/ کارفرما/ صاحب پروژه) وارد سازد باید خسارت وارده را جبران نماید. برای انجام تعهد و جبران خسارت شما باید به دادگاه مراجعه کنید اما می‌توانید در خود قرارداد هم برای جبران خسارت و جلوگيري از اختلافات آتي راه‌هایی پیش‌بینی کنید که من به زبان ساده آنها را بیان می‌کنم.
1. انجام موضوع تعهد از طرف متعهدله به خرج متعهد
شما می‌توانید در قرارداد این‌طور بنویسید که «در صورتي كه طرف دوم تعهد موضوع قرارداد را انجام ندهد، طرف اول رأساً در این خصوص اقدام خواهد كرد و طرف دوم (متعهد) مكلف است هزينههاي انجام‌شده را كلاً پرداخت كند. طرف دوم حق اعتراض به ميزان هزينههاي انجام‌شده يا نحوه انجام كار را ندارد.» یعنی اگر کاری رو که طرف مقابل قرار بوده انجام بده، به هر دلیلی انجام نده شما به هزینه طرف مقابل کار را انجام می‌دهید.
2. تعيين خسارت روزانه
می‌توانید در قرارداد اين راه‌حل را اين‌گونه در نظر بگیرید كه «بابت هر روز تأخير در انجام موضوع قرارداد يا تأخير در تحويل، مبلغي پرداخت شود. پرداخت اين وجه تكليف متعهد را نسبت به انجام اصل تعهد ساقط نمي‌كند و وي در هر حال بايد تعهد را انجام دهد. پرداخت اين وجه تا زماني كه تعهد اجرا نشده ادامه خواهد يافت، ولو اينكه مبلغ پرداخت‌ها از كل مبلغ استحقاقي طرف دوم بابت انجام قرارداد فراتر رود.» یعنی تا زمانی که طرف مقابل تعهد شما رو انجام نده باید خسارت روزانه رو پرداخت کنه حتی اگر مبلغ خسارت از خود قرارداد بیشتر شود.
3. تعيين خسارت روزانه و انجام تعهد به خرج متعهد
می‌توانید در قرارداد دو راه‌حل قبلی را باهم جمع کنید: مثلاً: «در صورتي كه طرف دوم از اجراي قرارداد خودداري كند، طرف اول مي‌تواند رأساً به هزينه طرف دوم به اجراي مفاد قرارداد اقدام نمايد. ضمناً طرف دوم مكلف است كه بابت هر روز تأخير در اجراي تعهد وجهي را به طرف اول بپردازد.»
4. پرداخت وجه التزام
در خیلی از قراردادها طرفین، خسارت‌های ناشی از انجام ندادن تعهد را به‌طور مقطوع بیان می‌کنند. چنانچه یکی از آنها از اجرای تعهدات امتناع کرد یا انجام تعهد را به تأخیر انداخت، طرف متخلف ملتزم خواهد بود که وجهی را که قبلاً به آن توافق کردند را به عنوان جبران خسارت بپردازد. به این مبلغ خسارتی که دو طرف توافق کرده‌اند وجه التزام می‌گویند. وجه التزام علاوه بر اینکه جنبه خسارتی دارد، جنبه تضمینی و تنبیهی نیز دارد.
5. فسخ قرارداد
اگر در قراردادتان برای فسخ شرایطی پیش‌بینی کرده باشید می‌توانید بر اساس آن شرایط برای خاتمۀ قرارداد اقدام کنید یا اینکه دو طرف برای خاتمۀ قرارداد رضایت هم دیگر رو جلب کنند که به این روش هم اقاله می‌گویند.
در یادداشت‌های بعدی سعی می‌کنم نکات بیشتری رو برای نگارش قرارداد مناسب و جبران خسارت بیان کنم.
* این یادداشت برگرفته از پژوهشم با عنوان بررسی تطبیقی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران است.
** اگر به یادگیری مسائل حقوقی علاقه دارید می‌توانید صفحۀ من رو در اینستاگرام دنبال نمایید.
