ایران عضو کنوانسیون برن یا کپی رایت (حمایت از آثار ادبی و هنری) نیست و این یعنی همه آثاری که در ایران تولید می‌شود در خارج از کشور می‌توان بدون رعایت حق پدیدآورنده از آن استفاده کرد و در مقابل هم ایران از آثاری که در خارج از کشور تولید می‌شود، بدون رعایت حقوق پدیدآورنده آن و پرداخت مبلغی استفاده می‌کند. فارغ از معایب و مزایای پیوستن به این کنوانسیون، در کشور این طور جا افتاده که پدیدآورنده آثار ادبی و هنری از هیچ حقی برای حمایت قانون برخوردار نیستند و این اشتباه است، ایران بر خلاف خیلی از کشورهای مدعی از سال 1348 قانونی برای حمایت از این آثار تدوین کرده است.
کتاب، عکس، فیلم، نقاشی، شعر، نوشته و... که به آن‌ها مالکیت ادبی و هنری می‌گویند به استناد ماده 2 قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان تحت حمایت این قانون هستند و بر خلاف مالکیت صنعتی برای آن که از چتر حمایت قانون برخوردار باشد و اثر خود را حفاظت و حراست نمایید، نیازی به ثبت نیست، بر این اساس مؤلف یا مصنف یا هنرمند که در مجموع قانونگذار به آن‌ها پدیدآورنده می‌گوید به محض خلق یا ایجاد اثر مورد حمایت قانون است.
شما بر اساس قانون مالک اثر هستید و حق انحصاری بهره‌برداری مادی و معنوی از قبیل نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر خودتان را دارید و این حق تا 30 سال پس از مرگ پدیدآورنده است. البته در مورد اثرهای سینمایی و عکاسی مدت حمایت 30 سال از تاریخ انتشار اثر است.
بنابراین اگر عکس یا فیلم یا طرحی که خودتان خلق کرده‌اید و در مجله یا شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام یا آپارات منتشر نمایید هیچ کس حق ندارد بدون اجازه یا ذکر نام شما این اثر را منتشر یا هرگونه کپی‌برداری یا سوءاستفاده از آن نماید، شما این حق را دارید که پیگیری قضایی نمایید و بر اساس ماده 23 قانون مورد اشاره، به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
اثر های مورد حمایت این قانون به شرح زیر است:
1- کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی و هنری.
2- شعر و ترانه و سرود و تصنیف که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
3- اثر سمعی و بصری به منظور اجرا در صحنه های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
4- اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
5- نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیایی ابتکاری و نوشته ها و خط های تزئینی و هر گوهه اثر تزئینی و اثر تجسمی که به هرطریق و روش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد.
6- هر گونه پیکره (مجسمه).
7- اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان.
8- اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد.
9 -اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقشه قالی و گلیم.
10- اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ عامه (فولکلور) یا میراث فرهنگی و هنر ملی پدید آمده باشد.
11- اثر فنی که جنبه ابداع و ابتکار داشته باشد
12- هر گونه اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده پدید آمده باشد.
هر کدام از آثار فوق به محض خلق و ایجاد دارای حمایت قانونی هستند اما نکته مهم در این میان توانایی اثبات مالکیت این اثر به نام شما در محکمه است.
بدین منظور شما باید مالکیت خود بر اثر تولیدی را از طرق زیر اثبات حفظ نمایید:
1. اثر خلق شده اگر قابلیت ارسال در فضای مجازی داشته باشد می توانید از طریق ایمیل برای خودتان مجدد ارسال نمایید.
2. توجه به تاریخ انتشار اثر در صفحات مجازی، بدین معنی که هر کسی که زودتر اثر را منتشر نماید مالک اثر است.
3. ثبت در سامانه آثار ادبی و هنری معاونت حقوقی وزارت ارشاد به نشانی
با استفاده هر کدام از موارد فوق می توانید مالکیت خود بر اثر تولیدی را در محاکم قضایی اثبات و مطالبه خسارات مادی و معنوی نمایید.
برای پیگیری قضایی نیز می‌توانید از مراحل ذیل استفاده نمایید:
1. اگر اثر شما در صفحات مجازی یا سایت ها منتشر شده است و آدرسی از طرف مقابل ندارید می توانید با مراجعه به سایت پلیس فتا در قسمت ثبت گزارش مردمی قسمت گزارش تخلف، شکایت خود را ثبت نمایید.
2. اگر از طرف مقابل آدرسی در دست دارید می توانید در قدم اول با ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیکی خواست خود را به طور رسمی به طرف مقابل اعلام نمایید و مهلت و روشی برای جبران خسارت معرفی نمایید و در صورت عدم جبران خسارت می توانید با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی پیگیری رسمی خود را شروع نمایید.
