با اندکی مطالعه در مورد شرایط صنعت حمل و نقل زمینی اسپانیا متوجه شدم شرایط صنعت حمل و نقل این کشور در اوایل هزاره ی سوم میلادی بسیار مشابه شرایط صنعت حمل و نقل در کشورمان ایران بود. کشور اسپانیا با تدوین یک استراتژی مدون و پیاده سازی قدرتمند آن توانست در عرض 14 سال ورق را برگرداند و تحولی شگرف در کارائی شرکتهای حمل و نقل و فعالین حوزه ی حمل و نقل اسپانیا ایجاد کند. استراتژی ملی کشور اسپانیا برای ایجاد تحول در صنعت حمل و نقل زمینی می تواند الگوی مناسبی کشورهای در حال توسعه مثل ایران باشد.
از سال 2001 ، اسپانیا با موفقیت استراتژی بلند مدتی را برای اصلاح و تحول صنعت حمل و نقل جاده ای خود با نام “Plan Estratégico de Actuacíon para el Transporte de Mercancías por Carretera” (پترا) به اجرا در آورده است. محرکهای اصلی روند این اصلاحات، پایین بودن سطح حرفه ای شدن در این بخش و ساختار بازار حمل و نقل جاده ای بوده است چرا که بخش بزرگی از محموله ها توسط شرکتهای شخصی منتقل میشدند. بخش حمل و نقل جاده ای از رانندگان خود اشتغال تشکیل شده بود. در سال 2000 ، 128.050 شرکت حمل و نقل جاده ای تجاری در اسپانیا وجود داشت و 336.593 شرکت مجاز به حمل و نقل بار شخصی بودند. حدود 71.6 درصد از شرکتهای حمل و نقل جاده ای تجاری و 9/75 درصد از شرکتهای شخصی فقط حمل و نقل یک کامیون را اداره می کردند.
زمینه‌ی طرح پترا این تحلیل بود که عرضه ضعیف خدمات حمل و نقل جاده ای به دلیل اندازه کوچک شرکت های حمل و نقل است. این بخش، با غلبه شرکت های کوچک و حمایت مالی کم، تکه تکه شده بود. کسب و کار‌های کوچک در بازار مناطقی که فعالیت آنها مؤثر است، به طور کلی مثبت هستند. با این حال، هنگامی که تعداد آنها بسیار زیاد شود، تنها به مثابه نیرویی انسانی هستند که صرفا دستمزد خودشان را تامین میکنند.
هدف پترا ترویج نوسازی بخش حمل و نقل جاده ای و ایجاد پایه های مستحکم برای یک بخش رقابتی تر و کارآمد تر بود. برای این منظور، پترا ائتلاف و همکاری بین شرکت ها (تغییر اندازه) را ارتقا، پشتیبانی و تسریع کرد. این امر باعث کاهش وزن کسب و کار های بسیار کوچک در کل زنجیره تأمین شد و تعداد و اندازه شرکتهای بزرگ را افزایش داد. این طرح همچنین، به شرکتها کمک کرد تا در پاسخ به خواسته های مشتریان رقابتی تر و انعطاف پذیر تر باشند.
هدف PETRA ترویج نوسازی بخش حمل و نقل جاده ای و ایجاد پایه های مستحکم برای یک بخش رقابتی تر و کارآمد تر بود.
راه اندازی یک برنامه استراتژیک در سال 2001 برای اصلاح صنعت حمل و نقل جاده ای و روند تقسیم بندی بیشتر این صنعت را متوقف و معکوس کرد. در سال 2004 تعداد شرکت های حمل و نقل جاده ای تجاری به 119.032 کاهش یافت که 60.9 درصد از آنها تنها با یک کامیون کار می کردند. در سال 2014 تعداد شرکتهای دارای مجوز شخصی تنها 61.837 مورد بود که 67.8٪ آن تنها یک کامیون داشتند، در حالی که صنعت حمل و نقل جاده ای تجاری شامل 102448 شرکت بود که 57.9٪ از آنها تنها با یک کامیون کار می کردند. این ارقام نشانگر حرفه ای شدن بیشتر بخش حمل و نقل جاده ای و همچنین سطح مشخصی از ادغام در این صنعت بود.
پترا یک برنامه استراتژیک با تمرکز بر ده حوزه اصلی است. این طرح شامل 27 پروژه زیر است:
پترا 2 یک برنامه عملیاتی است که اقدامات بیشتری را بر اساس استراتژی از پیش تدوین شده شامل می شود، برنامه استراتژیک دولت از سال 2005 برای زیرساخت ها و حمل و نقل مشخص در نظر گرفته شد و در سال 2009 آغاز شد. طرح پترا 2 یک استراتژی برای مدرنیزه کردن بخش حمل و نقل جاده ای و رقابتی تر کردن این بخش بود. همچنین پترا 2 بیشتر شبیه به یک برنامه اقدام جامع برای بخش حمل و نقل جاده ای و همچنین بخش عمومی بود.
این برنامه اقدام تحت عنوان پترا 2 بیشتر بر روی افزایش رقابت و کارائی در بخش حمل و نقل زمینی در قالب گسترش، پایداری و انطباق سیستم های حمل و نقل تمرکز دارد. اصلی ترین اهداف پترا 2 افزایش وجدان کاری جهت تغییر ساختار صنعت حمل و نقل جاده ای برای پاسخگوئی بهتر به نیاز رو به تغییر تقاضای بازار بود.
در قسمت زیر اهداف استراتژیک و اقداماتی که شرکتها و بخش عمومی در قالب طرح پترا 2 اتخاذ کرده اند به صورت خلاصه ذکر شده است.
کل سرمایه گذاری های انجام شده توسط اداره حمل و نقل جاده ای وزارت توسعه برای اجرای پترا 2 377.9 میلیون یورو بود که به شرح زیر است:
303.3 میلیون یورو برای تأمین هزینه بازنشستگی سالمندان از بخش حمل و نقل جاده ای.
39 میلیون یورو برای آموزش؛
9 میلیون یورو برای تأسیس بنیاد حمل و نقل و آموزش؛
10 میلیون یورو برای پژوهشکده ها و مطالعات برای نظارت بر تحولات در بخش حمل و نقل جاده ای. و
10 میلیون یورو برای پشتیبانی از خدمات بازرسی حمل و نقل جاده ای
پس از طرح PETRA II طرحی برای نوسازی ناوگان (کامیون ها و اتوبوس ها) با نام “Plan para la renovación de la flota profesional de transporte por carretera، de camiones y autobuses” یا PIMA دنبال شد.
این طرح در اکتبر 2014 آغاز شد و تسهیلات لازم برای اسقاط وسایل نقلیه بالاتر از سن مشخص ، با بودجه اولیه 5 میلیون یورو فراهم کرد. علاوه بر این، یک خط اعتباری وام به ارزش 200 میلیون یورو از بانک سرمایه گذاری اروپا با شرایط مطلوب تری نسبت به موارد موجود در بازار فراهم می کند. این خط اعتباری، با مشارکت یک بانک تجاری، توانست به 400 میلیون یورو برای تشویق و تسهیل نوسازی حدود 2500 وسیله نقلیه برسند.
این طرح در اکتبر 2014 آغاز شد و تسهیلات لازم برای اسقاط وسایل نقلیه بالاتر از سن مشخص ، با بودجه اولیه 5 میلیون یورو فراهم کرد
این سه برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی که بیش از 14 سال به طول انجامید، مؤلفه های دائمی تعهد بلند مدت بخش دولتی و خصوصی در اسپانیا برای اصلاح صنعت حمل و نقل جاده ای ارائه میدهد. استراتژی اسپانیا برای تحول صنعت حمل و نقل جاده ای خود نمونه خوبی از عزم ، انسجام و سازگاری است.
ترجمه و گردآوری: محسن حاجی رستملو
منبع: سایت شرکت حمل و نقل بین المللی آرتا لجستیک
