پی‌جویی دلایل کندشدن، توقف یا پرهزینه‌شدن حرکت عمومی انقلاب اسلامی در دست‌یابی به شرایطی که بتوان وضعیت کارگزاران، الگوها و ساختارهای سیاسی کشور را دولت مطلوب اسلامی نامید، نیازمند پژوهش‌های روشمندی است که اصطلاحا آن را «دولت‌پژوهی اسلامی» می‌نامیم.
قاعدتا «دولت‌پژوهی اسلامی» باید القاکننده دومعنای متداخل باشد:
1. پژوهش درباره‌ی «دولت مطلوب اسلامی»؛
2. پژوهش درباره‌ی «دولت» (به‌معنای عام) با روش تحقیقی که مستند به اسلام بوده باشد.
مراد ما در این یادداشت‌ها، پژوهش در باب نهاد دولت به‌معنای عام است که البته تحقیق خاص پیرامون دولت مطلوب اسلامی را نیز دربر دارد؛ لذا بخش مهی از مباحث‌مان به نحوه‌ی سربرآوردن «دولت مدرن» در تاریخ اروپا و نحوه‌ی گسترش آن به سرتاسر جهان اختصاص خواهد داشت و به تشحیذ ذهنی برای گمانه‌زنی در باب ساخت قدرت در دولت مطلوب اسلامی خواهد انجامید.
بنابراین انتظار می‌رود که بخش مهم ديگری از اين گفتارها، تلاش براي پي‌افكندن روش‌شناسی متناسب با اندیشه‌ی سیاسی اسلام برای تحلیل تحولات تاریخی دولت (اعم از دولت پیشامدرن، دولت مدرن و دولت مطلوب اسلامی) باشد. به‌عبارت‌دیگر، پرسش از متدولوژی تحقیق در باب دولت به‌معنای عام، بخشی از دغدغه‌ی این گفتارها خواهد بود. ما به این پرسش‌های مهم و کلیدی نیز خواهیم پرداخت که اساسا در طرح تاریخی انبیا و تصویر کلانی که به‌واسطه‌ی وحی در اختیار ما قرار گرفته است، نهاد «دولت» چه جایگاهی دارد؟ تصور ترسیم‌شده از نهاد دولت در متون وحیانی چیست؟ نصوص دینی، تحولات تاریخی دولت را چگونه توضیح داده‌اند؟ جایگاه نهاد دولت در آموزه‌های دینی و نهادسازی تاریخی دین کجاست؟ آیا اساسا نهاد دولت، سازه‌ای انسانی است که بشر در گذر از مراحل تاریخی به آن نیاز پیدا کرده و آن را بنابر تجربه بنیان نهاده است، یا یک نهاد تعبیه‌شده در دین است و دولت از همان ابتدای هبوط، در طرح تاریخی دین و فرآیند جامعه‌پردازی انبیا مورد ملاحظه بوده است؟
