در رابطه با ارزهای دیجیتال احتمالا تا به حال به این جمله برخورده اید که ارزهای دیجیتال به صورت غیر متمرکز می‌باشند اما غیر متمرکز دقیقا به چه معناست؟
قبل از اینکه به بیان این مفهوم بپردازیم اجازه بدهید تا از دنیای ارزهای دیجیتال و کریپتوکارنسی فاصله بگیریم تا با بیان مثال هایی ملموس بتوانیم این مفهوم را توضیح دهیم. فرض کنید که می‌خواهید آهنگ یکی از خوانندگان محبوب خودتان را از سایتی دانلود کنید. به سایت مورد نظر می‌روید و آهنگ خود را دانلود می‌کنید اما این آهنگ کجا ذخیره شده؟ در سرورِ سایتی که به آن مراجعه کردید. یعنی شما در اینجا یک سرویس گیرنده (Client) هستید و سایت مورد نظر یک سرویس دهنده (Server) می‌باشد. در واقع هرگاه شما فایلی برای دانلود بخواهید نقش شما سرویس گیرنده و نقش محلی که آن فایل را در اختیار شما قرار می‌دهد سرویس دهنده است که به آن رابطه‌ی کلاینت سروری (Client-Server) می‌گویند.
اما این رابطه‌ی یک طرفه مشکلاتی دارد، فرض کنید در زمان انتخاب واحد می‌خواهید دروس خود را انتخاب کنید. همزمان با شما بسیاری از دانشجوها مانند شما قصد انتخاب واحد دارند، در نظر بگیرید در یک زمان تعداد زیادی دانشجو به سایت دانشگاه حجوم می‌آورند و از آن سرویس انتخاب واحد می‌خواهند، معمولا در چنین مواقعی سرعت سایت به شدت کاهش پیدا می‌کند و یا حتی ممکن است از دسترس خارج شود، علت این امر محدودیت هایی است که سرور سایت سرویس دهنده دارد که در مثال ما سایت دانشگاه می‌باشد. سروری که سایت دانشگاه دارد شاید توانایی سرویس دادن به تعداد زیادی دانشجو آن هم در یک زمان را نداشته باشد (به علت محدودیت هایی در پهنای باند و …). یعنی می‌توان گفت سرویس دهنده یک مرکزی است که یک سروری دارد و بر روی سرور و اطلاعات آن کنترل دارد و به صورت متمرکز فعالیت می‌کند.
اما این مشکلی نبود که برای آن راه حلی وجود نداشته باشد، با پیشرفت تکنولوژی ایده‌ای مطرح شد که بیان کرد از آنجا که امروزه همگی دسترسی به اینترنت دارند، چرا مردم به صورت مستقیم با هم در ارتباط نباشند؟ از یکدیگر سرویس نگیرند و به هم سرویس ندهند؟ حتما لازم نیست از فضای یک سرور متمرکز استفاده کرد، بلکه همگی می‌توانند با در اختیار گذاشتن منابع خود (برای مثال هارد یا CPU) به صورت مستقیم هم سرویس دهنده باشند هم سرویس گیرنده. مثلا فرض کنید شما آهنگی که می‌خواهید را از هارد یک نفر دانلود می‌کنید و آن هم از هارد شما فایل مورد نظرش را دانلود می‌کند. یعنی همه همزمان هم سرویس دهنده اند هم سرویس گیرنده.
اولین محصول معروف غیر متمرکز را می‌توان BitTorrent دانست، پروتکلی که در آن همه‌ی افراد هم سرویس گیرنده اند و هم سرویس دهنده. این پلتفرم قابلیت دانلود و آپلود فایل را برای شما ایجاد می‌کند، طبق این پروتکل مثلا اگر فردی فیلمی را می‌خواهد دانلود کند می‌تواند به یک فرد در هر نقطه ای از جهان که این فیلم را دارد متصل شود و آن را دانلود کند. همزمان که دانلود در حال انجام است آن فایل می‌تواند آپلود می‌شود و افراد دیگر نیز می‌توانند آن فایل را از شما بگیرند و دانلود کنند، یعنی شما در اینجا علاوه بر اینکه فیلم را دانلود می‌کنید و سرویسی دریافت می‌کنید، آن فایل را آپلود می‌کنید و به بقیه سرویس می‌دهید.
جالب اینجاست که بر خلاف سیستم کلاینت سروری، در اینجا با افزایش تعداد افراد، شبکه ضعیف نمی‌شود و یا اصطلاحا سرور از دسترس خارج نمی‌شود، چون اولا سرور متمرکزی وجود ندارد و فایل ها در کامپیوترهای مردم در سراسر دنیا قرار دارد(یعنی غیر متمرکز است) و اعضای آن هستند که روی این شبکه نظارت و کنترل دارند. ثانیا با افزایش افراد این شبکه قوی تر می‌شود، زیرا تعداد سرویس گیرنده ها که خودشان سرویس دهنده هم هستند افزایش می‌یابد. عملا حیات این سیستم به اعضای آن وابسته است که به صورت همتا به همتا(Peer To Peer) با یکدیگر در ارتباطند.
تا اینجا مقدماتی گفته شد که بتوانیم معنای غیر متمرکز را راحت تر درک کنیم. حالا بهتر است بازگردیم به دنیای ارزهای دیجیتال که می‌گویند غیر متمرکز است!
در حال حاضر بانک ها نهادهای متمرکزی هستند که فعالیت های مالی افراد را انجام می‌دهد و به ازای انجام خدمات کارمزد دریافت می‌کنند. فرض کنید علی می‌خواهد یک میلیون تومان به سارا انتقال دهد. بانک ابتدا حساب علی و معتبر بودن حساب علی را بررسی می‌کند در صورتی که علی موجودی لازم را داشته باشد، یک میلیون تومان از حساب علی کسر کرده و به حساب سارا اضافه می‌کند و شرح معاملات در محلی به نام دفتر کل ذخیره می‌شود.
پس از اینکه قابلیت های تکنولوژی Peer To Peer مشخص شد، خالق بیت کوین به این فکر افتاد که چرا در مورد مسائل مالی از این تکنولوژی استفاده نشود و مردم به طور مستقیم مبادلات مالی خود را با هم انجام ندهند. این شد که ایده‌ی ارزهای دیجیتال به صورت غیر متمرکز با ورود بیت کوین به دنیا معرفی شد، به طوری که در این نرم افزار همه به صورت مستقیم با هم در ارتباطند و تبادلات مالی خود را انجام می‌دهند و فرآیند انجام این فعالیت ها توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی‌شود و همه‌ی کارها را مردم انجام می‌دهند. در این سیستم تراکنش ها توسط افرادی در شبکه انجام می‌شود که اصطلاحا سرویس دهنده های شبکه هستند و این اطلاعات در بلاک چین که یک دفتر کل توزیع شده است ذخیره می‌شود.
فراموش نکنید که غیر متمرکز با توزیع شده تفاوت دارد و به یک معنا نیست، در این سیستم غیر متمرکز، به دلیل متن باز (open source) بودن ارزهای دیجیتال همه چیز شفاف است و مردم به راحتی می‌توانند اتفاقات داخل شبکه را رصد کنند و همچنین تراکنش های خود را پیگیری کنند.
نویسنده: تیم تولید محتوای میهن بلاکچین
