مصرف پروتئین برای رشد، تعمیر و حفظ اندام‌ها و عضلات استفاده می‌شود. پروتئین، به عنوان یکی از عناصر اساسی تشکیل‌دهنده غذاها، نقش بسیار مهمی در ساختار و عملکرد انواع سلول‌ها و بافت‌های بدن ایفا می‌کند. به منظور تأمین نیازهای روزانه به پروتئین، مکمل‌های پروتئینی نیز به عنوان گزینه‌های مورد توجهی برای افرادی که نیاز به افزایش مصرف پروتئین دارند، مطرح می‌شوند.
مصرف پروتئین به عنوان یک راه برای تأمین نیازهای پروتئین روزانه بدن، گزینه‌ای ساده و مؤثر به نظر می‌رسد. این مکمل‌ها با ارائه پروتئین به بدن، می‌توانند به تحقق اهداف تناسب اندام و افزایش عملکرد بدن کمک کنند. با این حال، لازم است از عوارض ممکن مصرف پروتئین زیاد آگاهی حاصل کرده و به دقت تداخلات دارویی آنها را بررسی کرد تا احتمال مشکلات سلامتی جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید: مکمل مالتودکسین و نحوه مصرف
مکمل‌های پروتئینی، به ویژه مکمل پروتئین وی (Whey)، به عنوان یکی از پرطرفدارترین مکمل‌ها در جمع ورزشکاران شناخته شده‌اند. این محصولات با ارائه پروتئین با کیفیت بالا و قابلیت جذب سریع، به بهبود عملکرد و بازسازی عضلات کمک می‌کنند. با این حال، مصرف زیاد این پودرهای پروتئین ممکن است با عوارض خاصی همراه باشد که باید به آنها توجه داشت.
برخی متخصصان اعتقاد دارند که مصرف بیش از حد پودر پروتئین می‌تواند به کبد و کلیه آسیب برساند و حتی باعث پوکی استخوان‌ها شود. این اثرات جانبی ممکن است به دلیل افزایش فشار بر اعضای داخلی بدن ناشی از مقدار زیاد پروتئین باشند. بنابراین، مهم است که مصرف پروتئین به میزان مناسب و متناسب با نیازهای بدن انجام شود تا از وقوع مشکلات سلامتی جلوگیری شود. در ادامه به بررسی دقیق عوارض مصرف بی‌رویه از پروتئین ها خواهیم پرداخت.
دو از پرطرفدارترین مکمل‌های پروتئینی، یعنی پروتئین وی و کازئین، از مشتقات شیر تهیه می‌شوند. این محصولات حاوی مقادیر قابل توجهی لاکتوز هستند که یک نوع قند طبیعی موجود در شیر است. به همین دلیل، افراد حساس به لاکتوز بهتر است از این مکمل‌ها خودداری کنند. مصرف بیش از حد پودر پروتئین می‌تواند منجر به افزایش حرکات روده‌ای و ایجاد حالت تهوع، نفخ و اسهال شود. بنابراین، افراد با حساسیت به لاکتوز یا مشکلات گوارشی بهتر است قبل از مصرف این مکمل‌ها، با متخصصان بهداشت و تغذیه مشورت کنند تا میزان مصرف مناسب را تعیین و از وقوع عوارض جانبی جلوگیری شود.
📷
یکی از اثرات جانبی مهم مصرف پروتئین، علیه هدف اصلی این مکمل‌ها که افزایش عضلات است، افزایش وزن است. زمانی که مصرف پروتئین با رژیم ورزشی متناسب نباشد، کالری‌های مصرف‌نشده به چربی تبدیل می‌شوند. این چربی‌ها به تدریج افزایش می‌یابند و می‌توانند منجر به افزایش وزن سریع شوند. بنابراین، انتخاب درست ترکیبی از پروتئین و رژیم غذایی ورزشی ضروری است تا از افزایش ناخواسته وزن جلوگیری شود. متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که مصرف پروتئین به میزان متناسب با نیازهای بدن و نوع فعالیت ورزشی افراد تنظیم شود تا این اثر منفی جلوگیری شود و هماهنگی متناسبی بین مصرف پروتئین و تمرینات ورزشی برقرار گردد.
مصرف مکمل‌های پروتئینی ممکن است به عنوان یکی از عوامل مؤثر در افت بیش از حد فشار خون در نظر گرفته شود، به خصوص در افرادی که داروهای کنترل فشار خون بالا مصرف می‌کنند. این امر نیازمند توجه ویژه است، زیرا تعداد زیادی از مکمل‌های پروتئینی حاوی مواد معدنی مانند پتاسیم می‌باشند که ممکن است به افزایش فشار خون منجر شود. برای افرادی که با مشکل فشار خون بالا روبرو هستند، تعیین مقدار مناسب مصرف مکمل‌های پروتئینی و هماهنگی آن با داروهای مصرفی ضروری است. مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه به عنوان قدمی حیاتی در جلوگیری از افت بیش از حد فشار خون ناشی از مصرف مکمل‌های پروتئینی تلقی می‌شود.
هنگامی که بدن پروتئین را هضم می‌کند، آمونیاک به‌عنوان یک محصول جانبی تولید می‌شود. این آمونیاک سپس به اوره تبدیل می‌شود و از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. در صورت مصرف مقادیر بیش از حد پروتئین، مقدار اوره تولیدی نیز افزایش می‌یابد. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش فشار بر کلیه‌ها شود، زیرا برای فیلتر کردن مقادیر زیاد اوره و کلسیم از بدن، کلیه‌ها به فشار زیادی متعرض می‌شوند.
در درازمدت، مصرف مقادیر زیاد پروتئین ممکن است خطر ابتلا به اختلالات کلیوی را افزایش دهد، از جمله نارسایی کلیه، تشکیل سنگ کلیه، و حتی از دست دادن عملکرد کلیه. بنابراین، اهمیت دارد که مصرف پروتئین به اندازه مناسب و با توجه به نیازهای بدن تنظیم شود تا از وقوع مشکلات کلیوی و افزایش فشار بر کلیه‌ها جلوگیری شود. مشاوره با متخصصان بهداشت و تغذیه می‌تواند در تعیین میزان صحیح مصرف پروتئین و پیشگیری از مشکلات کلیوی مؤثر باشد.
یکی از عوارض مصرف پروتئین در بدنسازی و ورزش، به ویژه زمانی که مکمل‌های بر پایه سویا مورد استفاده قرار می‌گیرند، اختلال هورمونی است. اگرچه سویا حاوی آمینواسیدهای ضروری است، اما وجود فیتواستروژن در آن می‌تواند سیستم هورمونی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بیش از ۹۵ درصد سویای استفاده شده در مکمل‌ها از اصلاحات ژنتیکی برخوردار است. این نوع سویا حاوی ماده شیمیایی به نام گلی فسفات است که ممکن است باعث عدم تعادل هورمونی، نازایی، و حتی نقص‌های مادرزادی در نوزادان شود.
علاوه بر این، مصرف بی‌رویه پروتئین، به ویژه مبتنی بر سویا، باعث مشکلاتی مانند کاهش برانگیختگی جنسی، از دست دادن میل جنسی، و افزایش اندازه سینه‌ها در مردان گزارش شده است. به منظور جلوگیری از این اثرات جانبی، مصرف مکمل‌های پروتئینی باید با دقت و با راهنمایی متخصصان تغذیه انجام شود. همچنین، انتخاب منابع پروتئینی متنوع تر به جای اعتماد به یک منبع خاص می‌تواند به تنوع غذایی و سلامت هورمونی کمک کند.
📷
رژیم با افزایش مصرف مکمل‌های پروتئینی بدون کربوهیدرات، باعث ورود بدن به وضعیت کتوزیس (استفاده از چربی به‌عنوان منبع اصلی انرژی) می‌شود. این وضعیت منجر به افزایش اسیدیته خون می‌شود که ممکن است به نارسایی عملکرد کبد و ایجاد اختلالات جدی در این ارگان منجر شود. همچنین، مصرف مکمل بدون تمرین و ورزش می‌تواند علل التهاب کبد و افزایش خطر جراحات جدی کبدی گردد.
برای حفظ سلامت کبد و جلوگیری از اثرات جانبی ناشی از رژیم‌های غذایی با مصرف بالای مکمل‌های پروتئینی بدون کربوهیدرات، ضروری است که این رژیم‌ها با دقت تنظیم شوند و به توصیه‌های تغذیه‌ای مناسب پایبند باشند. همچنین، ترکیب این نوع رژیم با فعالیت ورزشی مناسب برای جلوگیری از مشکلات کبدی و حفظ تعادل بدن اهمیت دارد. به عنوان نتیجه، مشاوره با متخصصان تغذیه و ورزش می‌تواند در ایجاد یک برنامه غذایی سالم و متنوع کمک کند.
ضرورت تعادل دقیق مصرف پروتئین، انتخاب منابع غذایی مناسب، و توجه به نیازهای فردی جلب شده است. این اطلاعات نشان می‌دهد که مصرف پروتئین باید با دقت و با توجه به راهنمایی متخصصان تغذیه انجام شود تا از آسیب‌های جدی جلوگیری شود. از این رو، همکاری با متخصصان پزشکی و تغذیه در تدابیر مرتبط با مصرف پروتئین و نگهداری از سلامت عمومی توصیه می‌شود. این اقدامات می‌تواند به طور مستمر سلامت را تضمین کرده و از خطرات مرتبط با مصرف نادرست پروتئین جلوگیری نماید.
