کشور چین بزرگ‌ترین تولید کننده خودروی برقی و دومین صادرکننده خودرو در جهان
صنعت خودروسازی در چین از سال 2008 تا به امروز بر اساس تولید خودرو، بزرگ‌ترین صنعت خودروسازی در جهان است که از سال 2009 حدود 32 درصد از کل تولید خودرو در جهان در اختیار کشور چین است. کشور چین در سال 2022 با صادرات بیش از سه میلیون و 100 هزار دستگاه، تبدیل به دومین صادر کننده بزرگ جهان شد. همچنین در سال 2015 با تولید بیش از 24 میلیون دستگاه خودروی برقی، به بزرگ‌ترین تولید کننده خودروی برقی در جهان لقب گرفت.
این اعداد و ارقام بسیار بالا و قابل توجه است؛ برای آشنایی بیشتر با مسیری که صنعت خودروسازی در چین طی کرده است برخی از مسائل را بررسی می‌کنیم.
صنعت خودروسازی در چین سابقه دیرینه‌ای دارد و برای ما ایرانی‌ها صنعت نام آشنایی است. به دلیل تحریم کشورهای اروپایی و البته ممنوعیت واردات خودرو، تنها خودروهای چینی، خودروهای خارجی در بازار ایران بودند.
ابتدای مسیر ورود خودروهای چینی به بازار ایران، به دلیل کیفیت پایینی که داشتند، افکار عمومی نسبت به خودروهای چینی مقابله کرد. این نگرش منفی افکار عمومی به گونه‌ای بود که با پیشرفت و بهبود کیفیت و عملکرد خودروهای چینی، اما همچنان بعضی از افراد نگاه منفی به خودروهای چینی دارند.
صنعت خودروسازی در ایران در حال درجا زدن است و پیشرفت قابل توجهی در آن دیده نمی‌شود. اما در مقابل صنعت خودروسازی در چین در چند سال گذشته رشد بسیار چشم گیری داشته است.
بعضی از کارشناسان ابتدای مسیر صنعت خودروسازی در چین را دهه 1920 میلادی می‌دانند اما قدیمی‌ترین خودروساز چین، نانجینگ اتومبیل است که در سال ۱۹۴۷ تاسیس شده است. در خلال جنگ داخلی چین، این شرکت برای تعمیر و نگهداری ارتش آزادی بخش خلق راه اندازی شد. در سال 1950 به کمک اتحاد شوروی اولین مرکز طراحی و تولید این خودرو را شروع به کار کرد. بنابراین صنعت خودروسازی در چین حدود 65 سال عمر دارد.
سرمایه‌های گسترده‌ای از شرکت‌های دولتی و خصوصی با هدف رشد و توسعه به کمک طراحان و مهندسان برتر دنیا، انجام شد تا صنعت خودروسازی چین متحول شود و مسیر پیشرفت آن شکل بگیرد. اخبار نوآوری‌های دنیای صنعت خودرو امروز سرشار از خودروسازان چینی است و روزبه‌روز افزایش می‌یابد.
وجود شرکت‌های زیاد در چین باعث شده تا بسیاری از خودروها در همان کشور مونتاژ می‌شود. کشور پهناور، کارخانه‌های بزرگ، امکانات زیاد و نیروی انسانی از عواملی است که موجب تولید بسیاری از خودروها در داخل کشور چین و ارسال آن به سراسر جهان می‌شود.
خودروسازی چینی‌ها تا همین چند سال گذشته در صنعت جهانی خودرو حرف زیادی برای گفتن نداشت؛ اما امروز با پیشرفت‌های خیره کننده در بازار جهانی پیشرفت چشم‌گیری داشتند. به خصوص خودروهای شرکت BYD که در سال 2023 در تعداد زیادی از کشورهای اروپایی، پرفروش‌ترین برند بودند. همچنین تعدادی از خودروهای چینی نامزد و برنده جوایز مختلف بهترین خودروهای سال در کشورهای اروپایی شدند.
تا قبل از سال 2010 تنها تعداد محدودی از خودروسازان چینی وضعیت مطلوبی داشتند. چهار شرکت اصلی خودروسازی دولتی یعنی سایک SAIC، فاو Faw، دانگ‌فنگ Dongfeng و چانگان Changan از اصلی‌ترین بازیگران صنعت خودرو در کشور چین بودند. اما با گسترش صنعت خودروسازی در چین سایر شرکت‌ها و خودروسازان دولتی و خصوصی جيلي Geely، بی‌وای‌دی BYD، چري CHERY، جی‌اِی‌سی GAC، گریت وال Great Wall، جک JAC و سرس Seres با سرعت زیادی توسعه یافتند و از بازیگران بزرگ این صنعت در کشور چین شدند.
آزادسازی واردات و ثبات مدیریتی عامل رشد صنعت خودروسازی چین
تعرفه واردات خودروهای خارجی در دهه 1980 در کشور چین حدود 200 درصد بود اما در دهه 90 به حدود 80 الی 100 درصد کاهش داشت. رفته رفته تعرفه واردات خودرو در چین به 10 درصد کاهش یافت که همین موضوع یکی از اصلی‌ترین عوامل افزایش کیفیت و افزایش صادرات خودرو در کشور را در پی داشت.
توجه به فناوری‌های جدید و سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و همچنین خرید شرکت‌های ورشکسته فناوری نوین دنیا از اقدامات جدی چینی‌ها برای بهبود شرایط صنعت خودروسازی خود انجام دادند. ثبات مدیریت و سیاست‌گذاری خودرویی یکی دیگر از عوامل اصلی رشد چین در این صنعت است.
آمار تولید خودرو در تاریخ چین
همانطور که پیش از این نیز گفته شد، حجم تولید در این کشور تنها به 100 الی 200 هزار خودرو می‌رسید. در نهایت می‌توان گفت که صنعت خودروسازی کشور چین از دهه 1990 به بعد و پس از شکست رکورد تولید یک میلیون خودرو، کارِ مسیر حرکتی خودروسازان در چین متحول شد و در سال 2002 به عنوان یکی از خودروسازان بزرگ دنیا به رسمیت شناخته شد.
البته در این میان باید اشاره کرد که رشد تولید خودروسازان چینی تنها به دلیل استقبال بازارهای جهانی از محصولات آن‌ها بوده است؛ به طوری که محصولات چینی چانگان و جیلی پس از فولکس واگن، تویوتا و هوندا، در سال 2021 در لیست پنج خودروساز پرفروش دنیا قرار گرفتند.
جذب و تشویق به سرمایه‌گذاری خودروسازان بزرگ دنیا توسط چینی‌ها از طریق روش «فناوری در برابر دسترسی به بازار» از روش‌هایی بود که شرکای بین‌المللی مطرحی را برای فعالیت خود انتخاب کردند. همچون قراردادهای همکاری شرکت جیلی با شرکت بنز، خرید سهام پروتون و ولوو توسط جیلی و همکاری‌های فولکس واگن با برخی از خودروسازان چینی و همکاری‌های گسترده بی‌وای‌دی با خودروسازان مطرح دنیا از جمله فعالیت‌های بین‌المللی و جذب سرمایه و فناوری سایر خودروسازان بزرگ دنیاست.
با گذشت چند دهه از فعالیت خودروسازی، چین جزو پنج کشور پرفروش خودروهای جهان قرار گرفته است. بسیاری از کارشناسان اقدامات اولیه دولت چین برای توسعه خودروسازی کشور را یکی از مهم‌ترین عوامل پرفروش شدن محصولات این کشور می‌دانند.
اکنون بسیاری از خودروهای صادراتی کشور چین توسط تولید کنندگان مستقل و خصوصی همچون جیلی و چری تولید می‌شوند و مقصد این خودروها کشورهای درحال توسعه همچون ایران است. خاورمیانه، نیمی از 10 مقصد برتر صادراتی خودروهای سواری چینی را به خود اختصاص داده است.
در مسیر پیشرفت
بدون شک شرکت‌های خودروسازی چین در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های محسوسی تجربه کرده‌اند و امروز رقیبی جدی برای خودروسازان نامدار دنیا هستند. همانطور که گفته شد چین برای نخستین‌بار در سال ۱۹۹۲ از مرز یک میلیون دستگاه گذشت؛ اما ۲۱ سال بعد، در سال ۲۰۲۳ شاهد بودیم که چینی‌ها به تنهایی ۵.۲۲ میلیون دستگاه خودرو صادر کردند.
در شش ماه نخست سال ۲۰۲۳، چینی‌ها ۱٫۷۸ میلیون دستگاه خودروی سواری صادر کرده‌اند که افزایش ۸۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد. در این مدت، شش خودروساز چینی بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو صادر کرده‌اند که شامل سایک، چری، چانگان، گریت وال، جیلی و دانگ‌فنگ می‌شود.
بی‌وای‌دی نمونه‌ی بارزی از تلاش چینی‌ها برای موفقیت بیشتر است. این خودروساز برای ساخت کارخانه‌های بیشتری در خارج از چین از جمله یک کارخانه‌ی ۶۰۰ میلیون دلاری در برزیل و دیگری در مجارستان برنامه‌ریزی می‌کند. ام‌جی و چری نیز علاقه‌مند هستند که کارخانه‌ای برای مونتاژ خودروهایشان در مکزیک تأسیس کنند. همچنین چری سعی دارد که با موفقیت زیرمجموعه‌های شناخته‌شده‌‌‌اش یعنی اومودا، جیکو، جتور و اکسید در اروپا، به تأسیس کارخانه‌ی تولید خودرو در قاره‌ی همیشه‌سبز نزدیک شود.
حرکت به سوی خودروهای الکتریکی
هزینه‌های گزاف مالی و زیست محیطی در کنار کیفیت پایین سوخت و استهلاک خودروهای بنزینی، فرصتی فراهم کرده است تا خودروهای برقی و سوخت پاک در بازار حرفی برای گفتن داشته باشند.
خودروسازان چینی به دلیل تمرکز روی تولید خودروهای الکتریکی، به گزینه‌ی ایده‌آلی برای توسعه‌ی بازار این نوع از خودروها در ایران تبدیل شده‌اند. از هر پنج خودرویی که چینی‌ها در سال ۲۰۲۳ صادر کرده‌اند، سه خودرو الکتریکی بود که این موضوع نشان دهنده پتانسیل چینی‌ها در تولید خودروهای الکتریکی است.
خودروسازان چینی به سطحی از فناوری در تولید خودروهای الکتریکی رسیده‌اند که بزرگ‌ترین خودروسازان اروپایی هم از موفقیت چینی‌ها در بازار مدل‌های برقی ابراز نگرانی کرده‌اند.
ولیور بلوم، مدیرعامل فولکس‌واگن، اخیرا در اظهاراتی تأمل‌برانگیز اعلام کرد که این خودروساز در حوزه‌ی خودروهای الکتریکی توان رقابت با خودروسازان چینی را ندارد و به نظر می‌رسد که بازار مدل‌های برقی به دلیل تعلل خودروسازان غربی به رقبای چینی واگذار شده است.
تمام این فراز و نشیب‌ها و فعالیت‌های گسترده چینی‌ها در صنعت خودروسازی و توسعه چند وقت اخیر آن‌ها در این مسیر، رویاهای بلند پروازانه‌ای دارند. اما یکی از برندگان تلاش چینی‌ها برای رقابت با خودروسازان مطرح جهانی، مصرف کنندگان هستند. در هر بازاری که عرضه و تقاضا گسترش یابد و رقابت تولیدکنندگان بیشتر باشد، برنده نهایی مصرف کننده‌ها هستند. اگر چین بتواند به رقیبی جدی برای خودروسازان بزرگ ژاپنی، آلمانی، کره‌ای، فرانسوی و آمریکایی تبدیل شود، رقابت در بازار خودروی جهانی داغ‌تر و جذاب‌تر خواهد شد.
