درباره‌ی نمایش "خانم آوازه‌خوان کله‌طاس" و برخی دوستان
همین اول نوشتار حرف آخر را بزنم: کار آقای حمیدرضا مرادی یکی از موفق‌ترین اجراهای "آوازخوان طاس" بود که من تا به حال دیده‌ام. و من 15 اجرا از این نمایش را به انگلیسی و فرانسه دیده‌ام! (البته به مدد یوتیوب، لینک تمام آنها را در انتهای این نوشته می‌آورم تا شما هم ببینید.)
می‌دانیم که براساس آنچه یونسکو درباره‌ی این اثرش نوشته، بحث در مورد محتوای این نمایش از دو حال خارج نیست. یا به همان‌چیزی که یونسکو خود گفته است بسنده کنیم (که او تمامی داستان را به تمامی گفته است) یا با رویکردهای فلسفی (از ویتگنشتاین تا دریدا) درباره‌ی ماهیت زبان و نقش آن در شکل‌گیری آگاهی و سپس نگاه یونسکویی به زبانِ آگاهی‌بخش بپردازیم (که خیلی کار پرمشقت و طولانی و پیچیده‌ای می‌شود و فکر نکنم اینجا خواهانی داشته باشد). پس با توجه به این اصل که اساسن فُرم از محتوا جدا نیست، تحلیل را با اولویت فرم پیش ببریم که هم رؤیت‌پذیر است و البته که وقتی پای نمایشی به این شهرت در میان است، قاعدتن همه پیشاپیش از متن مطلعند و کنجکاو دیدن اجرا هستند.
اجرایی که اینجا -در تماشاخانه‌ی سپند- شاهدیم اجرایی بسیار هوشمندانه است. طراحی صحنه خلاقیتی شگرف دارد که نه‌تنها نقاط ضعف سنِ سالن شماره‌ی دو تماشاخانه‌ی سپند را برطرف کرده، بلکه به طرز بارزی به روح اثر مرتبط است؛ چیزی که حتی در متن یا اجراهای فرانسوی دیده نمی‌شود. من مجبورم برای این خلاقیت نامی انتخاب کنم و نام پیشنهادی من "صحنه‌ی کوبیسم" است.
در کوبیسم به دلیلِ تغییر همزمان زاویه‌ی دید، ابژه‌ی نقاشی در سطحِ دو بعدی، کج و قراضه به‌نظر می‌رسد. در پرتره‌ی کوبیستی، نیم‌رخ‌ها -برای مثال- دو چشم دارند و دهان تمام‌رخ کشیده می‌شود. این به‌دلیل القای تغییر مکرر و همزمانِ زاویه‌ی دیدِ سوژه است. در این نمایش هم علی‌رغم متن که خانم و آقای اسمیت را روی مبل می‌نشاند، ما با تخت مواجهیم، اما تختی که عمودی بر صحنه ایستاده شده؛ پس زاویه‌ی دید ما نه از روبرو بلکه از بالاست. این تحریف زاویه‌ی دیدِ تماشاچی، از جنس همان تحریفی‌ست که در متن، برای القای معنا رخ می‌دهد. حرف‌هایی که "حقیقت مطلق‌اند" و دقیقن به‌خاطر آنکه حقیقت مطلق‌اند معنا نمی‌دهند: سقف دربالاست، کف در پایین؛ و این‌ها در کنار جملاتی که به لحاظ دستوری صحیح‌اند اما هیچ معنایی از آنها افاده نمی‌شود موجب بروز اضطراب (به‌خاطرِ تقابل حقیقت و واقعیت در زبان) می‌شود، که این با چیدمان صحنه، کاملن ملائمت دارد. نگاه کوبیستی به صحنه و از قضا استفاده از مکعب‌های سفید به‌جای صندلی (کوبیسم به فارسی مکعب‌گرایی معنا می‌شود)، طراحی لباس متناسب، با رنگ‌های مطلق که تنش را تشدید می‌کند، حضور موزیسین‌ها در صحنه نه‌تنها به‌عنوان بخشی از اسباب صحنه بلکه به‌عنوان بازیگران و بازیگردانان و در نهایت انتخاب تکان‌دهنده‌ی آقای قاراسمیان در نقش افسر آتش‌نشانی از دیگر خلاقیت‌های قابل تقدیر در این اجراست (مخصوصن وقتی به‌یاد بیاوریم در هامونِ مهرجویی حضورِ کوتاه‌قامتان چقدر مبهم و بی‌خود بود، می‌فهمیم احضار جنبه‌های دراماتیکِ حضور یک کوتاه‌قامت در اثرِ هنری، چقدر می‌تواند سخت باشد. آقای افسر در اینجا خود آن "شعله‌ی خُرد" بود که آتشِ بزرگ -شعری که کلفت خواند- را واقعی می‌نمود، که رخ داد و نداد، اینجا که معنا وجود ندارد!).
درنهایت دیدن این نمایش را به‌خصوص در این زمانه‌ی عسرت، در این احتضار گفتگو، در این التهاب رابطه، سخت لازم می‌دانم.
چند نکته خارج از دستور نقد به مدیران تماشاخانه‌ی سپند
آقای تماشاخانه!
دیروز برای اجرای "خانم آوازه‌خوان طاس" آقای وحید هاشمیان آمده‌بودند -گویا ایشان فوتبالیست مشهوری باشند- می‌گویم حالا که سلبریتی‌ها هم به تماشاخانه‌تان می‌آیند، یک گلریزان بکنید پولی جمع شود یک سیستم گرمایشی درست برای سالن‌ها تعبیه شود که زیر سقف تماشاخانه از بیرون سردتر نباشد. یک دستی هم به سر و روی لوله‌ها بکشید، بوی‌ناکی فاضلاب‌ها شاید چاره شد. یک مددی هم بگیرید وضع سقف‌ها را درست کنید، الان سالن‌ها مثل تکیه می‌ماند، ضرب الاجلی سرپا شده برای یک ماه.
با سپاس.
اینجا لینک اجراهای متعدد این نمایش در فرانسه، انگلیس و آمریکا را می‌گذارم تا خودتان مقایسه کنید که "خیرُالاجرا ایرانیُ‌ها"
1. https://www.youtube.com/watch?v=JeS5NFCMhSQ
Downingtown East H.S. Theatre 11-16-12 / It should be a good one for the freedom of act on the stage witch we can't afford it because of our capabilities.
2. https://www.youtube.com/watch?v=7SaSJQGcm7k
Listen to the director’s speech. It talks to Mr. Moradi!
3. https://www.youtube.com/watch?v=5ynUl7j3AcE
Just a trailer of a good one but I do not approve the realistic atmosphere.
4. https://www.youtube.com/watch?v=Pn9VVCARWNg
UCSC International Playhouse XII French / Ours is even better from the setting point of view.
5. https://www.youtube.com/watch?v=MEkR3Pt-ua8
A Student-Directed Project-January, 2009 / No…
6. https://www.youtube.com/watch?v=itbUnZwezos
Performed by the Longleaf Theatre Department / Not approved because of the setting.
7. https://www.youtube.com/watch?v=zJAfIjyCusY
10 minute excerpt from One Year Lease Theater Company's production of Eugene Ionesco's "The Bald Soprano" in New York City, February 2008. / Go Go Iran!
8. https://www.youtube.com/watch?v=O0KiiPWGT1U
The Theatre On King in Peterborough, ON. Recorded Saturday October 15th, 2016-Presented by special arrangement with Samuel French, Inc. / A very English one… little too much English!
9. https://www.youtube.com/watch?v=n6PLtUE0x30
Lakeview Centennial's UIL One-Act-Play edition of Eugene Ionesco's The Bald Soprano, March 2015 / So overacted!
10. https://www.youtube.com/watch?v=V_QPaavaz4U
Coral Reef High-2013 / Obviously for high school; even not located in New York, somewhere near Los Angeles! (They are actually from Florida)
11. https://www.youtube.com/watch?v=EEG8kNjHB1s
UNATC "I.L. Caragiale" Production, 2013 / A good one.
12. https://www.youtube.com/watch?v=79Wer_ohTE8
Première représentation de la Cantatrice Chauve de Eugène Ionesco.2014 / Encore une bonne!
13. https://www.youtube.com/watch?v=HgU6HZ-__28
La Cantatrice chauve - Théâtre de l'Excelsior 2016 / The French versions are better than English ones.
14. https://www.youtube.com/watch?v=8oKXUH1P1Co
Théâtre de l'absurde. La cantatrice Chauve d'Eugène Ionesco, interprétée par la compagnie des 4vents et jouée au Casino de Saint- Gilles- Croix- de- Vie le 7 juillet 2018 / This is an interpretation of the act.
15. https://www.youtube.com/watch?v=MuOxu5WS0jE
Directed by Paolo Coruzzi-Bread and Roses, London, July 2017 / I think this one is by far the best performance among the others. A combination of Ionesco and Beckett.
