فقر آهن زمانی رخ می دهد که بدن به اندازه کافی آهن معدنی نداشته باشد. فقر آهن و کم خونی شدید منجر به سطح پایین و غیرطبیعی گلبول های قرمز و هموگلوبین خون می شود.
در این مطلب با علایم فقر آهن، علت کم خونی و نشانه های کم خونی آشنا می شوید و راه های درمان فقر آهن شدید و درمان کم خونی را خواهید آموخت.
با درمانکده همراه باشید تا بدانید فقر آهن چیست، علائم کم خونی چیست و چطور باید کمبود هموگلوبین را رفع کرد.
مشکل فقر آهن بسیار جدی و مهم است، زیرا لازمه ساخت هموگلوبین، یعنی پروتئین موجود در گلبول های قرمز خون که به آن ها امکان حمل اکسیژن در بدن را می دهد، آهن است. فقر آهن، منجر به پایین آمدن هموگلوبین خون می شود. در نتیجه باید برای رفع کم خونی اقدام کرد.
اگر بدن با مشکل هموگلوبین پایین خون روبرو باشد، بافت ها و ماهیچه ها اکسیژن کافی دریافت نکرده و کارآمدی خود را از دست می دهند که نتیجه آن بیماری کم خونی است.
اگرچه انواع مختلف آنمی وجود دارد، کم خونی ناشی از فقر آهن شایع ترین نوع آن در سراسر جهان است.
از علل شایع فقر آهن و علت کم خونی می توان به مصرف ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی ضعیف یا رژیم های محدود کننده، بیماری التهابی روده، افزایش نیاز آهن در دوران بارداری و خونریزی در طی دوره های قاعدگی شدید یا خونریزی داخلی اشاره کرد.
علت کم خونی هر چه باشد، فقر آهن می تواند منجر به علائم ناخوشایندی شود که بر کیفیت زندگی تأثیر می گذارد. این موارد شامل بهداشت ضعیف، تمرکز و بهره وری کاری است.
نشانه های کم خونی و علت کم خونی بسته به شدت آنمی، سرعت پیشرفت آن، سن و وضعیت سلامتی فعلی شما متفاوت است. در بعضی موارد، افراد هیچ مورد از علامت فقر آهن را تجربه نمی کنند.
در اینجا 10 مورد از نشانه های کم خونی و علائم کمبود آهن داریم که از شایع ترین آن ها شروع می کنیم.
احساس خستگی یکی از شایع ترین علائم فقر آهن است که بیش از نیمی از افراد مبتلا به کم خونی آن را تجربه می کنند. چرا که بدن برای تهیه پروتئینی به نام هموگلوبین، که در گلبول های قرمز یافت می شود، به آهن احتیاج دارد. هموگلوبین نیز به حمل اکسیژن در بدن کمک می کند.
وقتی بدن کمبود هموگلوبین داشته باشد، اکسیژن کمتری به بافت ها و ماهیچه ها می رسد و آن ها را از انرژی محروم می کند. علاوه بر این، برای حرکت خون غنی از اکسیژن، قلب باید بیشتر کار کند که می تواند شما را خسته کند. در نتیجه علائم پایین بودن اکسیژن خون و خطر هموگلوبین پایین باید جدی گرفته شود.
از آن جا که خستگی اغلب به عنوان یک قسمت عادی از زندگی پرمشغله و مدرن در نظر گرفته می شود، تشخیص کمبود آهن و علامت فقر آهن تنها با این علائم دشوار است.
با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به فقر آهن در کنار ضعف، احساس بی حوصلگی، مشکل در تمرکز یا بهره وری ضعیف در محل کار و سطح انرژی پایین دارند.
خلاصه: خستگی یکی از شایع ترین علائم کمبود آهن و نشانه های کم خونی است. این امر به دلیل اکسیژن رسانی ضعیف به بافت های بدن و محروم شدن آن ها از انرژی است.
پوست رنگ پریده و رنگ پریدگی قسمت داخلی پلک های پایین از دیگر نشانه های کم خونی و فقر آهن است و در صورت مشاهده باید برای درمان کم خونی اقدام کرد.
علت رنگ قرمز خون، هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز است، بنابراین پایین بودن هموگلوبین خون در هنگام کمبود آهن باعث می شود تا از قرمزی خون کم شود. به همین دلیل ممکن است رنگ سالم و گلگون خون در افراد مبتلا به کمبود آهن از بین برود. خطرات هموگلوبین پایین را باید جدی گرفت و بررسی کرد تا دلیل پایین بودن هموگلوبین مشخص شود.
این رنگ پریدگی در افراد مبتلا به کمبود آهن می تواند در تمام بدن ظاهر شود یا به یک ناحیه محدود شود، مانند صورت، لثه ها، داخل لب ها یا پلک های پایین و حتی ناخن ها.
اغلب این اولین موردی است که پزشکان به عنوان نشانه ای از کمبود آهن به دنبال آن هستند. اما باید توسط آزمایش خون تأیید شود تا بتوان برای کم خونی اقدام کرد.
رنگ پریدگی بیشتر در موارد متوسط یا شدید کم خونی مشاهده می شود.
اگر پلک پایین خود را به سمت پایین بکشید، لایه داخلی باید به رنگ قرمز درخشان باشد. اگر صورتی کم رنگ یا زرد رنگ است، ممکن است نشانگر کمبود آهن باشد.
خلاصه: رنگ پریدگی به طور کلی یا در نواحی خاصی مانند صورت، سطح داخلی پلک تحتانی یا ناخن ها ممکن است نشانه کمبود آهن متوسط یا کم خونی شدید باشد. این مشکل به دلیل پایین بودن هموگلوبین خون، که به خون رنگ قرمز می دهد، است.
هموگلوبین، سلول های قرمز خون را قادر می سازد تا اکسیژن را در بدن منتقل کنند.
هنگامی که بدن به علت فقر آهن با مشکل هموگلوبین پایین خون مواجه باشد، میزان اکسیژن رسانی نیز پایین می آید. این بدان معناست که ماهیچه ها اکسیژن کافی برای انجام فعالیت های طبیعی مانند پیاده روی را دریافت نمی کنند.
در نتیجه سرعت تنفس افزایش می یابد زیرا بدن سعی می کند اکسیژن بیشتری به دست آورد.
به همین دلیل تنگی نفس یکی از علائم پایین بودن اکسیژن خون و در نتیجه از نشانه های کم خونی است.
اگر هنگام انجام کارهای عادی و روزمره ای که قبلاً برایتان آسان بودند مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله ها یا ورزش دچار تنگی نفس می شوید، کمبود آهن می تواند علت آن باشد.
خلاصه: تنگی نفس یکی از علائم کمبود آهن است، زیرا سطح هموگلوبین پایین به این معناست که بدن قادر به انتقال اکسیژن موردنیاز عضلات و بافت ها نیست.
کمبود آهن ممکن است باعث سردرد شود.
به نظر می رسد این علامت نسبت به بقیه شیوع کمتری دارد و غالباً با سبکی سر یا سرگیجه همراه است.
در صورت کمبود آهن، سطح هموگلوبین پایین در گلبول های قرمز به معنای نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است. در نتیجه رگ های خونی در مغز متورم شده و باعث فشار و سردرد می شوند.
اگرچه دلایل زیادی برای سردرد وجود دارد، سردردهای مکرر، عود کننده و سرگیجه می تواند نشانه فقر آهن باشد.
خلاصه: سردرد و سرگیجه می تواند نشانه کمبود آهن و یکی از علامت های کم خونی باشد. هموگلوبین پایین خون به معنای کافی نبودن اکسیژن رسانی به مغز است و باعث تورم رگ های خونی و ایجاد فشار می شود.
?
ضربان قلب قابل توجه، که به عنوان تپش قلب نیز شناخته می شود، می تواند یکی دیگر از علائم کم خونی یا فقر آهن باشد. .
در فقر آهن، سطح هموگلوبین پایین به معنای این است که قلب برای حمل اکسیژن باید بار بیشتری متحمل شود. این حالت می تواند باعث ضربان قلب نامنظم یا احساس ضربان قلب تند و غیر طبیعی شود.
در موارد کم خونی شدید، این مساله می تواند منجر به بزرگ شدن قلب، سوفل یا نارسایی قلبی شود.
با این حال، این علائم خیلی شایع نیستند. برای تجربه آن ها باید به مدت طولانی از کمبود آهن رنج ببرید.
خلاصه: در موارد کمبود آهن، قلب برای انتقال اکسیژن به بدن سخت کار می کند. این می تواند به ضربان قلب نامنظم یا سریع یا حتی سوفل، بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی منجر شود.
خشکی و آسیب دیدن پوست و مو می تواند از علائم فقر آهن باشد. چرا که وقتی بدن از نظر آهن دچار کمبود است، اکسیژن محدود خود را به سمت عملکردهای مهم تر مانند ارگان ها و سایر بافت های بدن هدایت می کند.
هنگامی که پوست و مو از اکسیژن محروم شوند، می توانند خشک و ضعیف شوند. موارد کم خونی شدید به ریزش مو مرتبط بوده و باید برای درمان فقر آهن شدید اقدام کرد.
کاملاً طبیعی است که روزانه مقداری مو هنگام شستشو و شانه زدن بریزند، اما اگر میزان ریزش مو بیشتر از حد نرمال شود، می تواند به دلیل کمبود آهن باشد.
خلاصه: از آنجا که پوست و مو در هنگام کمبود آهن اکسیژن کمتری از خون دریافت می کنند، می توانند خشک و آسیب پذیر شوند. در موارد شدیدتر ریزش مو اتفاق می افتد.
گاهی اوقات فقط نگاه کردن به داخل یا اطراف دهان می تواند سرنخی از اینکه آیا شما از کم خونی فقر آهن رنج می برید یا خیر بدهد.
زبان متورم، ملتهب، رنگ پریده یا به طرز عجیبی صاف از علائم فقر آهن به حساب می آیند.
پایین بودن هموگلوبین خون در فقر آهن می تواند باعث لکه دار شدن زبان شود، در حالی که سطوح پایین میوگلوبین می تواند باعث درد، صافی و تورم آن شود. میوگلوبین پروتئینی در سلول های قرمز خون است که از عضلات پشتیبانی می کند، مانند عضله ای که زبان را تشکیل می دهد. کمبود آهن همچنین می تواند باعث خشکی دهان، ترک های قرمز رنگ در گوشه های دهان یا زخم های دهان شود.
خلاصه: زبان دردناک، متورم یا بسیار صاف، همچنین ترک هایی در گوشه های دهان می تواند نشانه کم خونی و فقر آهن باشد.
فقر آهن به سندرم پای بی قرار مرتبط است. سندرم پای بی قرار، احساس نیاز شدید برای تکان دادن پاها در حالت استراحت است. همچنین می تواند باعث احساس خارش ناخوشایند و عجیب در پاها شود. این مشکل، معمولاً شب ها بدتر است، به این معنی که مبتلایان ممکن است برای خوابیدن، دچار مشکل شوند.
دلایل سندرم پای بی قرار همچنان ناشناخته است. با این حال، تصور می شود تا 25٪ از افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار، کم خونی و فقر آهن دارند و هر چه سطح آهن پایین تر باشد، علائم آن نیز شدیدتر است.
خلاصه: افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن شانس بیشتری برای تجربه سندرم پای بی قرار دارند. این سندرم یک احساس نیاز شدید برای حرکت پاها هنگام استراحت است.
یکی از علائم بسیار ناشایع کمبود فقر آهن، ناخن های شکننده یا قاشقی شکل است که کولیونشیا نام دارد. این مشکل اغلب با ناخن های شکننده آغاز می شود که به راحتی شکسته شده و ترک برمی دارند.
در مراحل بعدی کمبود آهن، ناخن ها به شکل قاشق درمی آیند؛ وسط ناخن فرو رفته و لبه های آن بلند می شود تا ظاهری گرد، مانند یک قاشق پیدا کند.
با این حال، این یک عارضه جانبی نادر است و معمولاً فقط در موارد شدید آنمی فقر آهن مشاهده می شود و باید برای درمان فقر آهن شدید در این مورد اقدام کرد.
خلاصه: ناخن های شکننده یا قاشقی شکل می تواند نشانگر کم خونی شدید باشد و باید برای درمان کم خونی شدید اقدام جدی کرد.
چندین نشانه دیگر وجود دارد که می تواند بیانگر کمبود آهن باشد. این ها معمولاً خیلی شایع نیستند و به غیر از کمبود آهن با بسیاری از شرایط دیگر ارتباط دارند.
علائم دیگر کم خونی و فقر آهن عبارتند از:
خلاصه: از دیگر علائم کمبود آهن ممکن است علاقه به خوردن مواد عجیب، احساس اضطراب، سردی دست و پا و افزایش خطر عفونت باشد.
اگر فکر می کنید کم خونی و فقر آهن دارید باید سریعا اقدام کنید زیرا خطرات هموگلوبین پایین بسیار جدی است و باید توصیه های زیر را در نظر بگیرید.
اگر فکر می کنید نشانه ها یا علائم کمبود آهن را دارید باید برای مراجعه به پزشک اقدام کنید. آزمایش خون ساده تأیید می کند که آیا شما کم خونی فقر آهن دارید یا خیر.
اگر پزشک تأیید کرد که فقر آهن دارید، احتمالاً با افزایش دریافت آهن از رژیم غذایی یا با مکمل های آهن، می توانید آن را به راحتی درمان کنید.
هدف اصلی درمان، بازگرداندن سطح هموگلوبین به حالت عادی و رفع کم خونی و پر کردن ذخایر آهن است.
در حد امکان اطمینان حاصل کنید که به مقدار کافی آهن از طریق رژیم غذایی دریافت می کنید. فقط در صورت توصیه پزشک، مکمل ها را مصرف کنید.
ااگر نظر پزشک این است که کمبود آهن شما به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی است، غذاهای غنی از آهن که به تقویت جذب آهن کمک می کند، بخورید، مانند:
نکته مهم: خوردن ویتامین C به بدن کمک می کند تا آهن را بهتر جذب کند. اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی غذاهای سرشار از ویتامین C، مانند میوه و سبزیجات را در برنامه غذایی خود دارید.
همچنین اجتناب از خوردن غذاهای خاصی که مصرف زیاد آن ها مانع از جذب آهن می شوند، می تواند مفید باشد. از جمله چای، قهوه و غذاهای پر کلسیم مانند لبنیات و غلات سبوس دار.
به طور کلی، شما فقط باید یک مکمل آهن و آن هم به عنوان آخرین راه حل و در صورت توصیه پزشک مصرف کنید. اگر نتوانید سطح آهن خود را تنها از طریق رژیم غذایی بازیابی کنید، این راه حل مناسبی برای رفع کم خونی است.
اگر مکمل آهن مصرف می کنید، همراه آن آب پرتقال بنوشید تا جذب آهن را تقویت کند.
به خاطر داشته باشید که مصرف مکمل های آهن می تواند چند عارضه ناخوشایند داشته باشد. این موارد شامل درد معده، یبوست یا اسهال، سوزش قلب، حالت تهوع و مدفوع سیاه است.
با این حال، این عوارض معمولاً با گذشت زمان کاهش می یابد و بستگی به دوز آهن مصرفی شما دارد.
خلاصه: اگر فکر می کنید دچار کم خونی فقر آهن هستید، با پزشک خود صحبت کنید که به احتمال زیاد غذاهای غنی از آهن (به علاوه ویتامین C برای افزایش جذب آهن) یا احتمالاً مکمل های آهن را توصیه می کند.
کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی در سراسر جهان است. برخی از افراد علائم واضحی دارند، در حالی که برخی دیگر اصلاً هیچ کدام را تجربه نمی کنند. این علائم اغلب بستگی به شدت کم خونی دارد.
علائم و نشانه های رایج شامل خستگی، رنگ پریدگی، تپش قلب، سردرد و سرگیجه، احساس تنگی نفس، مو و پوست خشک و آسیب پذیر، درد و تورم زبان و دهان، سندرم پاهای بی قرار و ناخن های شکننده یا قاشقی شکل است.
اگر فکر می کنید علائم کمبود آهن دارید، حتما به پزشک خود مراجعه کنید. تشخیص توسط خود شخص توصیه نمی شود.
خوشبختانه، اکثر مشکلات کمبود آهن را می توان با استفاده از یک رژیم غذایی غنی از آهن یا در صورت توصیه پزشک، با مکمل های آهن به راحتی درمان کرد.
