ساز لوت مشتق شده از نام ساز عربی العود به معنی چوب است. دسته ی این ساز خمیده است و به مرغابی شباهت دارد به همین خاطر در فارسی به این ساز بربط میگویند. یعنی مانند مرغابی! لوت در قرون وسطی و همچنین در موسیقی باروک در اروپا بسیار رایج بوده است. این ساز یکی از سازهای مهم وغیر مذهبی در دوره رنسانس بوده است.
علاوه بر نظریه بالا برخی از افراد نیز بر این باورند که نام این ساز از واژه ایرانی «رود» یا «روده» به معنی رشته آورده شده یا از سانسکریت "رودری" (रुद्री، به معنی رشته ی ساز و سپس به زبان های عربی و اروپایی وارد شده است.
این ساز در قرن سیزدهم از طریق اسپانیا به اروپا وارد شد و هم چنان نیز در كشورهای عربی نواخته میشود. نخستین لوت های اروپایی همانند ساز عود عربی دارای چهار سیم بودند كه این سیم ها توسط زخمه نواخته می شدند.
در قرن چهاردهم سیم ها جفت شده یا به صورت دسته درآمدند. و در قرن پانزدهم، انگشتان دست جایگزین زخمه آن شد و پرده های متحرک به صفحه آن اضافه شد و یک دسته سیم پنجم نیز به آن افزوده شد.
بالاخره در قرن شانزدهم فرم كلاسیک لوت تثبیت شد. و شش دسته سیم آن (دسته بالایی یک تک سیم است) روی نت های G–c–f–a–d′–g′ كوک شده است.
ساز لوت دارای بدنه ای گلابی شکل با یک گردن است و سیم ها به یک پل سفت كه به شكم ساز چسبانده شده است، متصل هستند. لوت ها دارای یک حفره صدایی بزرگ دایره ای هستند كه در داخل شكم ساز قرار دارد.
پشت بدنه ساز، از چوب های سخت مانند چوب افرا، گیلاس، آبنوس، بلسان بنفش، رزوود، گران و یا موادی به نام ریب ساخته می شود. كه این ریب های نواری به هم متصل شده، و یک بدنه گرد عمیق برای ساز شكل می دهند.
دسته ساز لوت از چوب سبک با یک روكش از چوب سخت (معمولاً آبنوس) برای افزایش تداوم صفحه پرده، زیرسیم ها ساخته شده است.
جنس چوب استفاده شده درگوشی ها اهمیت بسیاری دارد. با توجه به اینكه چوب بر اثر گذشت زمان و از دست دادن رطوبت دچار تغییرات می شود، باید در انتخاب چوب خاص برای گوشی ها دقت نمود. بنابراین بیشتر گوشی ها را از چوب درختانی مانند گلابی یا چوب های مشابه آن می سازند.
خرک ساز لوت، از چوب درختان میوه ساخته شده و حفره هایی كه روی خرک وجود دارند، سیم ها را در خود نگه میدارند. خرک ها اغلب به رنگ سیاه هستند با چوبی که اغلب به لاک الکل آغشته شده و اغلب تزئیناتی حلزونی شکل دارند.
پرده ها از حلقه هایی از جنس روده ساخته شده اند، كه در اطراف دسته پیچانده شده اند. در اثر استفاده پرده ها فرسوده می شوند و باد هراز چند گاهی عوض شوند. چندین پرده معمولاً به بدنه ساز چسبانده می شود تا امكان متوقف كردن دسته های با بالاترین زیروبم تا یک اكتاو كامل بالاتر از سیم را فراهم سازند.
سیم های ساز لوت در چند دسته منظم قراردارند، در لوت های اواخر دوره باروک دو دسته سیم بالایی تک هستند. دسته ها به ترتیب شماره گذاری میشوند كه از بالاترین نت تا پایین ترین ادامه می یابند.
سیم های ساز لوت معمولاً از تکه های كوچک روده گوسفند (گاهی اوقات همراه با فلز یا نایلون) ساخته شده اند. سیم های از جنس روده برای نواختن قطعات معتبرتر هستند، اما متأسفانه این نوع سیم ها در مقابل تغییرات آب و هوایی و رطوبت حساس هستند. سیم های نایلونی پایداری بیشتری دارند اما از نظر کیفیت چندان تعریفی ندارد.
در این مقاله با ساز لوت اروپایی و تاریخچه ی آن آشنا شدید. چنانچه درباره این ساز اطلاعات بیشتری دارید موجب خرسندی بنده است تا آن را با ما در میان بگذارید.
