مشخصات کرونا ویروس جدید و علائم ابتلا به آن را از آقای دکتر رضایی پرسیدم.
آقای دکتر رضایی در مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر فعالند، روزهای سختی را سپری می‌کنند و گروه‌های کاری فعال در فرودگاه‌ها دارند.
از ایشان پرسیدم:
این چه ویروس عجیب الخلقه‌ای است؟
کرونا ویروس‌ها، خانواده‌ی بسیار متنوعی از ویروس‌ها هستند که در پرنده ها پستانداران و گروه‌های زیادی از حیوانات دیده می‌شوند.
۶ تا از این گروه بزرگ می‌توانند عامل بیماری در انسان باشند. از این شش عامل، چهار تا سبب سرماخوردگی می‌شود و ۲ مورد از آنها بیماری سارس و مرس بودند که از سرماخوردگی می‌توانند بیشتر باشند و موارد فوتی هم داشته‌اند.
حالا این کرونا ویروس هم باز از همان خانواده بزرگ است.
هنوز مشخص نیست که مخزنش کدام حیوان است، اما به احتمال زیاد از خفاش بوده است.
یک سری گفتند از ماهی و غذای دریایی یک مغازه انتقال یافته است، اما این به خاطر آن بود که تیم پاسخ سریع CDC چین که به موضوع وارد شده بود، در هنگام بررسی چون متوجه شدند تعداد زیادی از مبتلایان از یک مغازه خرید کردند، حدس اول خود را این مطرح کردند که عامل بیماری این مغازه ماهی فروشی بوده، اما این احتمال رد شد چون تعداد زیادی از مبتلایان اصلا به مغازه مذبور مراجعه نکرده بودند. مرور زمان این موضوع که مخزن دقیق بیماری چیست را مشخص خواهد کرد.
به هرحال چیزی که مشخص است این است که بیماری در هر حال از انسان به انسان منتقل می‌شود. این بیماری یک ماه و نیم است که شیوع یافته و با توجه به دستاورد NGS و بایو انفورماتیک، بشر توانسته سکانس ژنوم بیماری را مشخص کند.
پرسیدم آیا این بیماری از خانواده کرونا ویروس است؟ آیا ارتباطی با بیماری سارسی، بیماری که باعث کشته شدن بسیاری در سال ۲۰۰۲ بوده است، دارد؟
مطالعات نشان می‌دهد که ارتباطی با سارس ندارد. قرابت ژنتیکی دارد، اما یک ویروس کاملا جدید است که چون جدید است هنوز کشندگی کمی دارد.
اما کرونا ویروس‌ها آرِنا ویروسند. آرِنا ویروس‌ها می‌توانند در یک پاساژ از فرد به فرد منتقل شوند و با مرور زمان، تغییر ژنتیکی پیدا کنند و خود را شاید قوی‌تر و یا ضعیف‌تر کنند.
از آنجایی که این ویروس ناشناخته‌های زیادی دارد، نگرانی‌های زیادی را هم همراه داشته است. هنوز نمی‌دانند دقیقا بیماری به چه سمتی می‌رود و نمی‌دانند دقیقا از چه طریق شروع شده است.
تمام علائم بالینی بیماری تنفسی است، اما هنوز مشخص نیست آیا می تواند عوارض عصبی و یا علائم قلبی، ریوی، کلیوی نیز داشته باشد و یا خیز. این نگرانی به خاطر آن است که کرونا ویروس ها می‌توانند چنین عوارضی به همراه داشته باشند.
علائم بیماران چه چیزهایی است؟
در حال حاضر ۱۳۰۰ مورد بیمار گزارش شده است که علائم کاملا تنفسی است.
علائم بیماری تنفسی یعنی بعضی‌ها تب دارند، بعضی گلودرد و بعضی تب و گلو درد را باهم دارند. ظاهر، بیماری شبیه بیماری آنفولانز است. چون در فصل آنفولانزا هم رخ داده، کمی کار تشخیص را برای پزشکان چینی سخت‌تر کرده است. البته سرنخ‌هایی هم هست که می‌توانند تشخیص را کنترل کنند. وقتی کرونا ویروس وارد بدن بیمار می‌شود بلافاصله وارد فاز شدید نمی‌شود و براساس موارد دیده شده حدود ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد که علائم پونومونی را نشان دهد و نیاز مراجعه به دکتر پیش بیاید، یعنی مثلا در آنفولانزا ما می‌گوییم تا سه روز شما نیاز نیست به دکتر مراجعه کنید و با درمان‌های معمول می‌توانید کنترلش کنید، اما اگر بعد از این مدت هم خوب نشدید باید به دکتر مراجعه کنید.
به نظر می‌رسد در چین این اشتباه دارد رخ می‌دهد که همه کسانی‌که تب می‌کنند نگرانند، افراد با علائم یکسان را بستری می‌کنند و یک هفته نگهشان می‌دارد، شایعات زیاد شده و بیمارستان‌ها پر شده و فشار سنگینی را به سیستم درمانی چین وارد کرده است.
در حالیکه مطالعات نشان می دهد ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا بیماری شدید شود.
در چند درصد افراد بیماری شدید می‌شود؟
حدود ۷۰ درصد این بیماران کم علامت، بی علامت و در واقع خفیف هستند و نیاز به پزشک ندارند.
۳۰ درصد نیاز به پزشک دارند و ممکن است نیاز به بستری شدن و درمان هم داشته باشند.
از کل افراد ۵ درصد هستند که بیماری در آنها شدید شده وارد فاز پونومونی و ذات‌الریه‌ای می‌شود و نیاز به ICU دارند، از این ۵ درصد حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کشته شده‌اند.
در واقع در کل این ویروس کمتر از ۴ درصد کشندگی دارد. چون ۴۱ نفر از ۱۳۰۰ نفر فوت شده‌اند. مثل یک آنفولانزای فصلی است.حتی از یک آنفولانزای فصلی، هم کشندگیش کمتر است.
پس چر انقدر نگرانی حول آن وجود دارد؟
اولین دلیل این است که چون جمعیت چین یک میلیارد است حتی عدد کوچکی مثل ۴ درصد هم که در آن ضرب شود، عدد نگران کننده‌ای است.
بعلاوه تردد و مسافر به چین خیلی زیاد است.
در لیست خطر ورود بیماری، ۲۵ کشور هستند که نگرانی ورود بیماری به آنها بیشتر از سایر کشورهاست. مثل همسایه‌های چین، مالزی، سنگاپور، فیلیپین و یا ژاپن، آمریکا، استرالیا و کشورهایی که با چین مبادلات زیادی دارند. در این لیست از همسایه‌های ایران اسم امارات فقط در لیست هست زیرا هم توریست و هم ترانزیت زیادی با چین داشته است، اما اسم ایران و عراق و عربستان و سایر همسایه ها در این لیست دیده نمی‌شود.
از این ۲۵ کشور ۱۶ کشور بوده که مواردی در آن دیده شده و موارد دیده شده هم یک یا دو مورده بوده است، و هنوز انتقال فرد به فرد خارج از چین دیده نشده است و همین به دنیا آرامش می‌دهد! برای همین سازمان جهانی بهداشت هنوز شرایط اضطراری بین‌المللی اعلام نکرده است.
آیا این بیماری درمانی دارد؟ چون سارس قبلی هم درمان نداشت و خب ۴درصد موارد از بستری شده ها فوت کرده اند و این موضوع نگران کننده به نظر می‌آید.
در مورد فوت و درمانش اول این را بگویم که همه ۴۱ مورد فوتی این بیماری، مردان بالای ۶۰ سال بودند و فقط یک مورد آقای ۳۶ ساله‌ای بوده است. یعنی همه بالای ۶۰ سال و سالمند بودند و در جوانان فوتی نداشته است..
در مرس و در سارس و در کرونا ویروس‌های دیگر هم این را دیده‌ایم. یعنی در افراد جوان مرگ و میر نداشتیم و موارد فوتی از کسانی بوده که یا بیماری قلبی، ریوی و زمینه‌ای و یا بیماری نقض ایمنی داشته‌اند و یا کهنسال محسوب می‌شدند.
بعلاوه در مورد مرس که در عربستان هنوز هم درگیر این بیماری هستند، حدود ۳۰ درصد مرگ و میر وجود دارد، در سارس حدود ۱۵ درصد فوتی وجود داشته و این کرونا هنوز نسبت به این دو خیلی کوچک است.
پس چرا هنوز موضوع مهم است؟
چون این بیماری یک کرونا ویروس است، یعنی ممکن است یک هفته یا یک ماه دیگر بیماری تغییر رفتار دهد.
برای همین همه کشورها باید در حال حاضر هوشیار باشند، دقیق رفتار کنند، پزشکان کنترل عفونت را رعایت کنند؛ الآن تمرین مانورهایی برای کشورهاست که باید خودشان را برای ماه‌های آینده آماده کنند.
چقدر احتمال دارد بیماری به ایران وارد شود؟
به علت تردد کمتر ایران جزوه کشور‌های پرخطر و تاپ لیست احتمالی نیست؛ ولی به هر حال بیماری همه جا می‌تواند باشد، ممکن است یک مسافر یا یک کارمند بیماری را با خود بیاورد کما اینکه مواردی در فرانسه و استرالیا هم دیده شده است. اما انتقال بین افراد دیگر دیده نشده‌است. لذا نگرانی برای عموم جامعه نیست. بیشترین نگرانی در حال حاضر برای همان مردم آن چند شهر چین است، و برای پزشکانی در حال مراقبت از این بیماران هستند...
اما همچنان کشورها باید احتیاط کنند، مثلاً در کشور، ما از فرودگاه مراقبتها را انجام می‌دهیم، با پزشکان بیمارستان و دستورالعمل‌های درمان را مرور می‌کنیم.
درمان بیماری چی است؟
نبودن داروی اختصاصی آنتی وایرال به معنای درمان پذیر نبودن بیماری نیست. این بیماری‌ها درمان مشخصی دارند.
درست است برای سارس درمانی نبود، برای مرس هم درمان بیماری وجود نداشت، اما در همه موارد درمان بالینی وجود دارد.و این یعنی کنترل عوارض بیماری!
مهمترین عارضه این بیماری‌ها ARDS است، یعنی نارسایی حاد تنفسی!
دستورالعمل‌ها برای پزشکان فرستاده شده و البته تجربه مقابل با آن را هم دارند.
مهم این است که کورتون تجویز نشود. در تجربه سارس و مرس به نظر می‌آمد که کورتون طول بیماری را زیاد می‌کند و به راحتی از بدن پاک نمی‌شود. احتمالا برای این بیماری هم همین گونه است و کورتون طول بیماری را افزایش دهد.
دستورالعمل‌های درمانی وجود دارد که برای دانشگاه‌ها برای سازمان‌های نظام پزشکی و سازمان های درمانی ارسال شده و در روزهای آینده با سازمان‌ها همچنان همکاری خواهیم داشت و انشالله کشور را آماده‌تر خواهیم کرد.
هفته سختی سپری شده برای تیم‌های پیشگیری بیماری‌های واگیر و امیدواریم این بیماری به کشور ما وارد نشود!
