امروزه که برق و لامپ و روشنایی به جزئی جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده شده شاید تصور سال های قبل بدون برق برای ما دشوار باشد. استفاده از برق به عنوان نمادی از تجدد در مرحله نخست در کاخ و دربار استفاده می شد و مردم حیرت زده کشور نسبت به برق و اولین لامپ در ایران واکنش های عجیبی نشان می دادند تا اینکه به مرور روشنایی به مرور جای خود را در کوی و برزن و خانهها باز کرد. اولین لامپ در ایران یا قدیمی ترین لامپ در ایران هم اکنون قدمتی بیش از صد سال دارد.
اگر برای شما هم سوال است که اولین لامپ در ایران کجا را روشن کرد و در چه سالی ایران با برق روشن شد با این مطلب از مجله میتره همراه باشید.
اولینبار که ناصرالدین قاجار رفت سفر فرنگ وقتی برگشت دستور داد خیابانهای مرکزی شهر به سبک فرنگی با چراغ گازی روشن شود. البته خیلی طول کشید تا چراغهای گازی را نصب کنند و دوام زیادی نداشتند ناصرالدین در آخرین سفر فرنگ در روسیه عجایبی دید از زیباییهای نیروی الکتریسیته و دستور داد یک کارخانه برق خریداری شود و ایران هم برق داشته باشد.
برق در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی یعنی ۶ سال پس از اینکه ادیسون نخستین لامپ برق را اختراع نمود وارد ایران شد و لامپ های کاخ گلستان را روشن کرد و دو سال بعد در سال ۱۲۶۶ در تکیه دولت مراسم عزاداری و تعزیه گردانی سیدالشهداء را نیز با نور خود رونق داد.
همزمان با اختراع لامپ توسط ادیسون و تولید آن در سال ۱۸۷۹ ، ایران در زمان ناصرالدین شاه قاجار جزء اولین کشورهایی بود که از این اختراع بهره مند شد. لامپ هایی با تصویر شاه قاجار همراه دیگر لامپ ها وارد ایران شد . تعدادی از این لامپ ها در مجموعه نور و روشنایی خصوصی یک مجموعه دار در تبریز موجود است. موزه برق تهران نیز لامپ هایی بعد از این دوره را در خود جای داده است.
پس از تولید برق توسط کارخانه حاج امین الضرب در ایران ابتدا خیابانهای لالهزار، سعدی، شاهآباد و چراغ برق روشن شد. مردم زیادی برای تماشای روشنایی به این خیابانها آمده بودند اما در بین آنها عدهای معتقد بودند که این روشنایی از قدرت شیطان است. بنابراین شروع به قطع سیمها و شکستن لامپها کردند و علاقه ای برای استفاده از آن نشان نمیدادند. بعضی نیز معتقد بودند که به صنعت فرنگ نمیتوان اعتماد کرد و احتمال این را میدادند که ناگهان خاموش شود به همین خاطر تا مدتها نیز از چراغهای زنبوری استفاده میکردند. امین الضرب به مناسبت جشن نیمه شعبان تمام خیابانهای امیریه را مزین به لامپهای رنگارنگ کرد و با این کار، مردم را بار دیگر شگفتزده کرد و این آغاز تغییر عقیده مردم و رجال و وزرا بود.
همچنین یکی از نخستین اماکنی که در ایران با چراغهای برقی نورانی شد حرم امام رضا بود. در زمان مظفرالدین شاه یک مولد برق به قیمت ۸ هزار تومان خریداری و از روسیه به مشهد برده شد و حرم را نورانی کرد. این مولد برق ۴۰۰ لامپ را روشن میکرد و تجهیزات آن در «بالاخیابان» مشهد مستقر بود و بخشی از این خیابان را هم نور میداد.
منبع: مجله میتره