یحتمل شما هم تو زندگی‌تون این سناریو تجربه کردید. وقتی که با یکی از افراد پرسن و سالتر از خودتون، تو کوچه، تو سوز سرمای پاییز یا زمستون دارید راه می‌رید بهتون میگن که ما وقتی بچه بودیم زمستون این شکلی نبود که. شب چله حتما برف می‌اومد. صبح که می‌شد با تا زانو تو برف راه می‌رفتیم تا مدرسه و ....
این سناریوها شنیدنشون جوری بود که انگار راویان این زمستون‌های سخت، دارند از عصر یخبندان دور تعریف می‌کنند. ولی امسال، همزمان با پیرشدن احساس کردم که انگار من هم طبق نفرین گرمایش زمین دارم به یکی از راویان این سناریوها تبدیل می‌شدم. به خودم و دیدم که شب چله است و پاییز تموم شد، در حالی که نه بارون خاصی به ذهنم موند ازش و نه لرزیدنی در سوز سرمایش. از همین‌جا بود که تصمیم گرفتم به صورت مستدل بگردم ببینم آیا "واقعا" پاییز امسال تهران فرقی با سال‌های قبل داشت یا این توهم و جوگیری منه که سعی می‌کنم این پاییز رو جوگیرانه‌تر از چیزی که هست توصیف کنم. سعی کردم بنابراین با جمع‌آوری داده و یکسری نمودار ساده و سریع این پرسش رو پاسخ بدم.
اول از همه نیاز به داشتن داده از آب و هوای تهران داشتم. خیلی سایت‌ها رو گشتم ولی api درست درمونی پیدا نکردم (یا شاید هم خوب نگشتم) نهایتا سایت open-meteo.com رو پیدا کردم و تونستم ازش به صورت محدود، داده‌های آب و هوایی تهران از ۱ ژانویه ۲۰۰۰ به اینور رو بگیرم (میشه ۱۰ دی ۱۳۷۸ اگر اشتباه نکنم)
این سایت داده‌های متنوعی از آب و هوا رو میتونه در اختیار بذاره که البته خیلی‌هاشون رو من نمی‌دونستم چیه. پس صرفا سعی کردم چیزایی که می‌دونم رو روشون کار کنم. من برای هر روز از ۱ ژانویه ۲۰۰۰ به اینور، مقادیر این اطلاعات آب و هوایی رو جمع کردم پس: کمینه دما، بیشینه دما، متوسط دما، بارش باران، بارش برف، کل بارش (جمع باران و برف) و تعداد ساعات بارشی هر روز (یعنی هر روز چند ساعت بارونی یا برفی بوده). این متغیرها خیلی کم و سطحی به نظر میان، ولی جلوتر می‌بینیم که از روند تغییر ۲۳ ساله همین‌ها هم از توشون میشه حرف درآورد. سعی می‌کنم تحلیل رو سوال‌طور جلو برم. به این معنا که در هر بخش اول پرسشی مطرح کنم و حول اون پرسش تحلیل رو شکل بدم:
آیا پاییز ۱۴۰۲، در تهران میزان بارش‌ها غیرعادی بود؟
با توجه به نمودار زیر مشخصه که بله!
میزان بارش در پاییز ۱۴۰۲ نسبت به میانگین این ۲۴ سال پایین‌تر بوده. هر چند که سال‌های خراب‌تر از امسال رو هم داشتیم. سال‌هایی مثل ۱۴۰۱ یا ۱۳۹۶ که میزان خیلی خیلی بدتر از امسال بوده. یک نکته اضافه کنم که ارقام نمودار بالا برحسب میلی‌متره.
آیا آذر ۱۴۰۲، در تهران میزان بارش‌ها غیرعادی بود؟
بله بسیار بسیار غیرعادی! در حد افتضاح!
در واقع اینجوری که پیداست، در خیلی از سال‌ها حجم زیاد بارش پاییزه به خاطر بارش‌های ماه آذر بوده. در صورتی که امسال در تهران میزان بارش در این ماه، در بی سابقه‌ترین وضع خودش در ۲۴ سال اخیر بوده. رقمی که خیلی ناچیز و عجیب و غریبه.
آیا اوضاع برای همه شهرهای ایران این شکلی بوده؟
برای پاسخ به این سوال که وضع شهرهای دیگه چه بوده، داده‌های رشت و اصفهان و مشهد و اردبیل رو هم جمع آوری کردم که وضع اونها چه طور بوده.
رشت:
اردبیل:
اصفهان:
مشهد:
همونطور که مشخصه همه این شهرها، آذرماه خوبی رو به خاطر عدم ورود سامانه بارشی نداشتند.
آیا اوضاع برای ما (ایران) اینطوریه یا بقیه هم همینند؟
اگر اهل توییتر باشید میبینید هر از گاهی برخی تئوری توطئه مطرح می‌کنند که در ترکیه بارش میاد و در ایران نه. برای این که به صورت مستدل‌تر به این ادعا نگاه کنیم، من آمار بارش‌های دو شهر اربیل عراق و وان ترکیه رو که هر دو در سمت غرب ایران و ورود سامانه‌های بارشی هستند رو هم گرفتم و نمودارشون رو در آذر کشیدم.
وان ترکیه:
اربیل عراق:
آمار وان از جهت بارش بالای میانگین و آمار اربیل از بابت آن قدر فاجعه نبودن مشکوک به نظر می‌رسن.
آیا اصلا میزان بارش در وان و اربیل کوریلیشنی با شهرهای ما دارند؟
حالا که وسوسه تئوری توطئه در ذهنمون شکل گرفت که چرا میزان بارش در وان و اردبیل متفاوته، این جرقه تو ذهنمون می‌زنه که خب اصلا بریم بررسی کنیم آیا قبلا میزان بارش در ماه آذر در شهرهایی مثل وان و اربیل با شهرهای ما نسبت و کوریلیشنی داشتند یا نه ؟ یک مورد دیگه هم اضافه می‌کنیم که آیا اصلا میزان کوریلیشن میزان بارش‌های شهرهای خودمون با هم چه قدر هستند، برای پاسخ به این سوالات می‌ریم و ضریب پیرسون بین میزان بارش شهرهای مختلف رو درمیاریم:
رشت و وان: ۰.۳۶
اردبیل و وان: ۰.۶۷
اردبیل و اربیل: ۰.۳۴
رشت و وان: ۰.۲۸
اردبیل و تهران: ۰.۷۱
اردبیل و رشت: ۰.۷۲
اردبیل و مشهد: ۰.۴۱
اردبیل و اصفهان: ۰.۲۱
تهران و مشهد: ۰.۴۳
آمار بالا و مخصوصا کوریلیشن بین اردبیل و وان قابل توجه هستند.
ارومیه رو وارد بازی کنیم. وضع اون چی میگه؟
با این که ضریب پیرسون بین اردبیل و وان بالاست ولی فاصله‌شون هم زیاده (۵۵۰ کیلومتر) بیاید داده ارومیه رو هم بگیریم که هم فاصله‌شون با وان کمه (۲۸۰ کیلومتر) و هم بیشتر مطمئن بشیم آیا واقعا تفاوت عجیبی هست یا نه.
اول بریم سراغ میزان بارش ارومیه در آذر امسال و سال‌های قبل:
افتضاح! مثل بقیه شهرهای ایران. حالا بیاید کوریلیشن بارش‌ها در ارومیه را با شهرهای دیگه مقایسه کنیم:
ارومیه و وان: ۰.۷۹
ارومیه و اربیل: ۰.۸۰
ارومیه و اردبیل: ۰.۶۹
ارومیه و تهران: ۰.۷۶
مکث! چه کنم ؟!؟!
واقعتیش من این کدزدن‌ها رو به این نیت شروع کردم که نشون بدم توطئه‌ای در کار نیست و تئوری توطئه‌ها رو باید دور بریزیم و اینها ولی با این آمار‌ها الان خودم متعجب شدم وسط کار :)))))))
آیا واقعا ارومیه با تهران و وان کوریلیشنی داره؟
مساله الان برای من عوض میشه به این که اصلا آیا این کوریلیشنی که پیدا کردیم در ابعاد دیگه هم صدق میکنه؟؟
بعد از چند دقیقه فکر کردن به این نتیجه رسیدم که سرم خیلی شلوغه و مسائل مهمتری دارم و اگر بخوام برم سمتش روش گیر می‌کنم :))))) در نتیجه حل این مساله (یعنی کوریلیشن داشتن میزان بارش در ارومیه و وان و بررسی این تئوری توطئه که ابرها داخل ایران یهو رفتارشون عوض میشه) رو به هر خواننده علاقه‌مندی وامی‌گذارم.
وضع اون دورترها چطور بوده؟
بیاید بررسی کنیم که مثلا وضع برلین در بارش‌های پاییزی چطور بوده:
همونطور که میبینید گویا وضع اونا نسبت به میانگین این ۲۴ ساله بسیار هم خوب بوده! اصلا در ۲۴ سال گذشته این قدر وضعشون خوب نبوده! انگار فقط شانس ما خرابه.
وضع دمای تهران در پاییز چطور بوده؟
اگر از بارش عبور کنیم بریم سراغ دمای هوا. این پاییز ۱۴۰۲ ای که گذشت احتمالا خیلی‌هامون خیلی از بافتنی‌هامون رو هنوز از تو ته بقچه‌ها بیرون نیاوردیم. حالا بررسی کنیم آیا به خاطر تغییر مد بوده یا این که واقعا هوا گرم شده؟
سوال اول این که آیا میانگین هوا در پاییز در تهران واقعا تفاوتی داشته نسبت به سال‌های پیش؟
اول بیاید میانگین دماهای هر پاییز رو حساب کنیم:
خیلی معناداره! ما واقعا گرمترین پاییز قرن ۲۱ رو امسال سپری کردیم! اون هم با میانگین دمای ۱۵ درجه!
با توجه به آذرماه افتضاحی که از نظر بارش باران گذروندیم بیاید ببینیم آیا وضع دما هم خراب بوده؟
همونطور که دیده میشه در حالی که در گذشته نه چندان دور میانگین دمای شبانه روز در آذرماه زیر ۵ درجه بود، چندین ساله که دیگه این اتفاق نمی‌افته (از ۹۶ به بعد) و بدتر این که امسال رسما به مرز ۹ رسیده!
سوالی برام پیش اومد که پایین‌ترین دمایی که در هر سال در پاییز ثبت شده چه قدر بوده؟
پاسخ اینه که در تمامی ۲۴ سال گذشته به غیر از ۱۳۹۷ ما همیشه در پاییز تونستیم دمای زیر صفر رو ببینیم ولی امسال باز هم میسر نشده. مثل این که واقعا گرمایش جهانی کار میکنه و جهان به طور ملموسی در حال گرم شدنه!
وضع دمای شهرهای دیگه چه طور بوده؟
بیاید اول اردبیل رو که همیشه به سرما معروفه میانگین دمای پاییزش رو ببینیم:
اردبیل گویا فقط سال ۸۹ از امسال پاییز گرمتری داشته.
بریم سراغ رشت:
رشت هم با این که آب و هوای مرطوب و معتدلی داره ولی اون از هم گرمایش جهانی بی نصیب نمونده.
بریم حالا سراغ ارومیه:
ارومیه هم فقط سال ۸۹ پاییز گرمتری داشته.
آیا شهرهای نزدیک به ایران هم وضع دمایی‌شون همینه؟
بریم سراغ وان جنجالی:
به طرز عجیبی وان هم امسال دماش اون قدر گرم نبوده در پاییز!!! مورد جالبی که تو این نمودار میشه دید اینه که در سال ۸۹ که هم اردبیل و هم ارومیه دمای بالایی داشتند، وان هم دماش بالا بوده ولی امسال وان با اردبیل و ارومیه در بالا بودن دما همراهی نکرده!
بریم سراغ اربیل عراق:
موردی که برای وان صادقه برای اربیل هم تمام صادقه! خیلی عجیبه!
آیا بین دمای ارومیه و وان کوریلیشنی هست؟
دوباره اون سوال در مغزم شکل گرفت که قبلا که دیدیم بین بارش کوریلیشن هست بیایم حالا واسه دما کوریلیشن رو اندازه بگیریم. ضریب پیرسون متوسط دمای پاییز بعضی شهرها با هم رو این زیر نوشتم:
ارومیه و وان: ۰.۹۰
ارومیه و اربیل: ۰.۸۶
ارومیه و تهران: ۰.۷۰
ارومیه و رشت: ۰.۸۳
ارومیه و مشهد: ۰.۶۲
عجیب و قابل تامل!
از دمای برلین چه خبر؟
برای حسن ختام بیاید دمای اون دور دورها یعنی برلین رو هم بررسی کنیم:
برلین هم امسال پاییز آن‌چنان گرمی نداشته.
آیا امیدوار بمونیم؟
برای حسن ختام هم می‌تونیم بین میزان بارش در آذرماه با میزان بارش در زمستون کوریلیشن بگیریم ببینیم آیا وضع همینه یا میتونه غیرقابل پیش‌بینی باشه؟
پیرسون میانگین بارش در آذرماه و در زمستان (تهران): -۰.۲۲
خیلی جالب! یک جوری نشون میده که انگار آذرماه‌های خشک در پی‌شون زمستون‌های پربارش بوده. البته وقتی پیرسون میانگین دمای آذرماه و زمستون رو می‌گیریم میشه ۰.۴۸ و باید اندکی ناامید بشیم.
برای حسن ختام واقعی این نمودار میزان بارش در آذرماه و زمستان رو در نظر بگیرید و امیدوار بمونیم که مثل سال‌های دیگه‌ای باشه که بعد از پاییز خشک با زمستان پربارش مواجه شدیم:
گرنه که اگر قرار باشه زمستون هم مثل پاییز باشه، تابستون خیلی سختی خواهیم داشت.
