اگه پیگیر اخبارِ پروداکت‌های دیجیتال مخصوصا اخبار مرتبط با دیزاین باشید، احتمالا چند هفته‌ی گذشته رو یادتون هست که با آپدیت Drafts فیگما، دوباره تبِ پیدا کردن جایگزین برای فیگما بالا گرفت! و بعدش با کانفیگ ۲۰۲۴ و آپدیت‌های Ai و Slides، دوباره تبش خوابید! و این داستان تکراری رو همیشه داریم و فقط مرتبط با ایران نیست.
تو این مطلب میخوام به چند موضوع اشاره کنم. عناوین رو ببینید؛ اگه فکر می‌کنید به دردتون میخوره، در ادامه توضیحات کامل هر عنوان رو بخونید. یا اگه فکر می‌کنید دغدغه‌ی اطرافیانتون هست، براشون بفرستید.
۱. نگاهمون به طور کلی به این قضیه چجوری باشه بهتره و خیالمون راحت‌تر؟
۲. ما واقعا وابسته به ابزار هستیم؟
۳. ابزارها و پلتفرم‌ها چجوری حیات خودشون رو تضمین میکنن؟
۴. هزینه کردن برای ابزار و تهیه‌ی اشتراک پلتفرم‌ها برامون میصرفه؟
۵. واقعا باید دنبال جایگزین فیگما باشیم؟
۶. الان ابزارهای جایگزین برای فیگما چیا داریم؟
۱. نگاه کلی به این قضیه:
خیلی رک بخوام بگم. اینکه ما بریم تو غار خودمون، دنیا پیشرفت کنه، بعدش از غار بیایم بیرون و ببینم عه چقدر همه چی عوض شده و کاسه‌ی چه کنم چه کنم دست بگیریم، اصلا منطقی و درست نیست. تقریبا همه موافق این هستن! پس نیازه که آدم‌ها خودشون رو با تغییرات وفق بدن و همراه بشن؛ مخصوصا ماهایی که در این حوزه مشغول هستیم و بیشتر میطلبه که آپدیت باشیم. این روزا هرکی باهام جلسه میذاره یا مشورت میگیره، در مورد روتینِ رشد باهاش حرف میزنم. ماها اگه برای تخصص و شغلمون روتینِ پیشرفت، یادگیری، تمرین و رشد نداشته باشیم، سر بزنگاه‌ها عقب می‌مونیم. (حالا جزئیاتی که توی روتین رشد میگم رو بعدا شاید توضیح دادم.) اما در مجموع، وقتی همیشه با تکنولوژی، ابزارها و فن‌هایی که در تخصصمون کمکمون میکنن همراه باشیم، اتفاقاتی مثل آپدیت‌های فیگما، یا وقت‌هایی که خبر جدیدی از هوش مصنوعی میشنویم و ...، اذیتمون نمیکنه و ناامید نمیشیم؛ بلکه اون رو هم جذب می‌کنیم که به رشد و پیشرفتمون کمک کنه.
۲. آیا واقعا ما به ابزارهای خاصی وابسته‌ایم؟
بخوایم تجربی به این قضیه نگاه کنیم، آدم‌ها هیچوقت به ابزار وابسته نبودن. همیشه برای نیازشون، راه حلی داشتن. حالا یا راه حل رو خودشون به دست آوردن یا از راه‌حل‌های بقیه استفاده کردن. پس اینطور نیست که کاملا وابسته‌ی یک ابزار خاص باشن. در حوزه‌ای که ما مشغول هستیم هم همینطوره. اینکه در نهایت از چه ابزاری استفاده کنیم تا نیازمون رو برطرف کنیم خیلی اهمیت نداره. (اینکه در چه مقیاسی فعالیت می‌کنیم هم مهمه که در بخش ۴ کامل توضیح دادم.) حالا با توجه به روتینِ رشدی که گفتم، قطعا نیازه در کنار ابزارهایی که داریم کار می‌کنیم، جایگزین‌های دیگه رو هم بررسی کنیم. یاحتی باهاشون کار کرده باشیم. اینکه خودمون رو محدود کنیم و تک بُعدی فعالیت کنیم، تقریبا از نگاه من در مسیر رشد نیستیم و خودمون رو برای تبدیل شدن به یک متخصصِ به‌روز، آماده نمی‌کنیم!
۳. ابزارها و پلتفرم‌ها چجوری زنده‌ن؟
هیچ ابزار و پلتفرمی عاشق چشم و ابروی ما نیست و خدمات کاملا رایگان نمیده! پس هیچوقت روی هیچ چیزی نمیشه نگاه صد در صد داشت که رایگان میمونه! هر مجموعه‌ای برای زنده موندنش به پول نیاز داره. حالا با سیاست‌های مختلف و بیزینس پلن‌های متفاوت. موضوع ما فیگماست. سیاستش تقریبا اعتیاد بود و هست + ارائه‌ی محصول با کیفیتِ رایگان! که در نهایت بتونه کم کم با بیزینس‌پلنی که رضایت حداکثری و عدم رضایت حداقلی داره، هزینه‌های لازم رو به دست بیاره. نمیتونیم انتظار داشته باشیم تا ابد خدمات رایگان بده. حتی اگر قصدش باشه که اینکار رو بکنه، تکیه کردن و قمارِ کامل روی یک ابزار کار درستی نیست. اینم از این.
۴. حالا میصرفه ما هزینه کنیم که اشتراک بگیریم؟
همین الانش هم فیگما داره به صورت رایگان خدمات میده. کسی که بخواد تمرین کنه، یاد بگیره، شروع کنه و پروژه‌های کوچیک انجام بده و کم کم پیشرفت کنه، میتونه. یه سری امکانات رو در اختیار گذاشته که خیلی هم محدود نیست. حالا اینکه چه کسی چه وقت باید هزینه کنه و آیا براش میصرفه، تصمیمی هست که نیاز به بررسی داره. مثلا مجموعه‌ای که یکسال روی دیزاین سیستم و یو‌آی کیت و فرآیندهای دیزاینش به فیگما تکیه کرده و در مقیاسی هست که توان پرداخت داره، قطعا براش میصرفه و اگر پرداخت نکنه حتی ضرر میکنه. برای منی که دائم از لایبرری‌ها استفاده میکنم و یک دسترسی هم بیشتر برای مجموعه نیاز ندارم میصرفه. کسی که به امکانات غیر رایگانش (که تو این صفحه جدیدا با جزئیات خیلی بیشتر لیست کرده) نیازی نداره، نیاز به تهیه اشتراک نیست. حتی تغییر ابزار وقتی که کارهای کوچیک انجام میدید هم کار آسون‌تریه. پس نیاز هست که نسبت به نیازتون و امکاناتی که رفع نیاز میکنه و درآمدی که از این راه کسب می‌کنید بسنجید که آیا میصرفه یا نه. و این سنجشِ نیاز، برای استفاده از هر ابزار و پلتفرمی باید انجام بشه.
۵. با توجه به محدودیت‌های بیشتر فیگما و فیچرهایی که هر چند مدت یکبار از حالت رایگان خارج میشن، به دنبال جایگزین باشیم یا نه؟
طبق چیزایی که نوشتم در مورد روتینِ رشد، اگر همین الانش هم توی تخصصتون کنجکاوی و جستجو نمی‌کنید، نگاه تک‌‌بُعدی دارید و دنبال چیزای بیشتری نمیرید، احتمالا مسیر رشد کُندتری دارید. (البته این چیزی نیست که من یا کسی تعیین کنه. صرفا دیدگاه شخصی هست و شما خودتون رو با خودتون قضاوت کنید.) پس با توجه به این نگاه، همیشه در هر حوزه‌ای دنبال جایگزین فنی و ابزار باشید؛ دنبال اینکه یه روزی ممکنه نیاز باشه تغییر صورت بگیره. یه جایی ممکنه محدود باشیم یا بشیم. همیشه حواستون حداقل به جزیره‌های اطرافتون باشه. قدیمی‌تر ها همیشه به ما میگفتن که احتیاط، شرطِ عقله! اصلا چرا بحث پولی شدن یا رایگان بودن یک ابزاری رو بکنیم؟ بیاید فکر کنیم یه روزی مثلا فیگما برای همیشه دکمه‌ی خاموش کل محصولش رو بزنه. اونوقت چی؟! پس هیچ چیزی مطلقا همیشگی نیست.
از طرفی، وقتی محصولی با این کیفیت وجود داره و راه درآمدی من هم از این محصول هست و کارم رو راحت کرده؛ کامیونیتی خوبی داره، پویاست و هزارتا مزیت دیگه، چرا بابتش هزینه نکنم؟ برای من نمیصرفه که بخوام جابجا بشم یا دنبال جایگزینی باشم. مگر اینکه استثنائی پیش بیاد. پس با حال خوب بابتش هزینه میکنم یا مجموعه‌ای که باهاش کار میکنم رو مجاب میکنم که اشتراک تهیه کنه.
۶. حالا فرض کنیم که می‌خوایم دنبال جایگزین بریم، الان چه ابزارهایی موجوده؟
من دوباره میگم چه دنبال جایگزین باشیم چه نباشیم، نگاه پروداکتی‌مون باید ما رو به سمت تست کردن چیزهای مختلف سوق بده. دنبال کشف کردن. دنبال اینکه دنیا چخبره؟ پس با این نگاه بریم سراغ محصولات. ازشون یاد بگیریم، ایراد ببینیم و تو ذهنمون راه حل در بیاریم. حتی با سازنده‌هاش ارتباط بگیریم و مسئله و حل مسئله رو گزارش کنیم. در نهایت به پویاییِ ذهنمون کمک می‌کنیم.
من سه تا ابزار شبیه به فیگما رو میشناسم که در ادامه لیست کردم. دوست داشتید برید استفاده کنید و کلی کنجکاوی کنید.
- penpot
تقریبا از اواخر سال ۲۰۲۱ که نسخه‌ی بتا رو منتشر کرد، همزمان با فیگما باهاش کار می‌کردم و فیچرهایی داشت که فیگما نداشت. اگه اشتباه نکنم قابلیت‌هایی مثل حذف بک‌گراند از تصاویر داشت. و همینطور مشکل متن راست‌چین (RTL) هم نداشت و ساپورت می‌کرد. الان هم کلی پیشرفت کرده و تقریبا همه جا جزو رقبای اصلی فیگما میدوننش. یه پلاگین توی فیگما داره که میشه فایل فیگما رو منتقل کرد. (تست نکردم و نمیدونم چه کیفیتی داره)
- Lunacy
از محصولات icons8.com هست که قدیمی‌تر از همشونه. اما خودم همزمان با penpot ازش استفاده می‌کردم. از لحاظ بصری خیلی خوب کار کرده بود. از اوایل سال ۲۰۲۳ ایمپورت فیگما رو اضافه کرد. در مجموع وقتی اسم رقبای فیگما میاد، خیلی کمتر ازش میشنوم و نمیدونم چرا! (ایمپورت فیگماش رو تست نکردم)
- Creatie
چند ماهه متولد شده. با Ai و ایمپورت فیگما توی رسانه بولد شد. ایمپورتش رو دوس نداشتم ولی در کل نسل جدیدِ باحالیه. حتما امتحانش کنید.
شما هم اگه چیزی میشناسید معرفی کنید بریم دور هم کنجکاوی :)
امیدوارم یه کوچولو این متن به دردتون خورده باشه. اگه نکته‌ای هست بگید؛ خوشحال میشم.
