در این متن، مفهوم خشوع به طور جامع و از جنبههای مختلف بررسی شده است. در زیر نکات مهم و کلیدی این متن به صورت خلاصه ارائه میشود:
خشوع از ریشه عربی خشع به معنای پایین آوردن است.
معانی مرتبط: نگاه به زمین دوختن، خم کردن سر، و پایین آوردن صدا.
خشوع به معنای فروتنی و تواضع است.
خضوع و خشوع هر دو به معنای فروتنی هستند، اما تفاوتهایی دارند:
خشوع: فروتنی حقیقی و قلبی که ناشی از خوف و اعتقاد قلبی به برتری خداوند است.
خضوع: ممکن است صرفاً ظاهری و بدون اعتقاد قلبی باشد.
خشوع و همریشههای آن ۱۷ بار در قرآن آمده است.
در برخی آیات، خشوع به انسان و اعضای بدن او نسبت داده شده است (مانند چشم و صورت).
در آیات دیگر، خشوع به زمین و کوه نسبت داده شده که به معنای خشکی و بیآبوعلف بودن است.
خشوع در قرآن دو جنبه دارد:
1. حالت ترس و ذلت در قیامت برای بیایمانان.
2. حالت پسندیده برای مؤمنان در برابر خداوند.
طبری: خشوع به معنای تواضع و تذلل است.
طوسی: خشوع به معنای نرمی و ضعف است و با مفاهیمی مانند تسلیم و خوف مرتبط است.
طباطبائی: خشوع حالتی قلبی است که منشأ خضوع ظاهری میشود و ناشی از درک عظمت خداوند است.
خشوع در احادیث به عنوان حالتی قلبی و مرتبط با ایمان و تقوا توصیف شده است.
خشوع در نماز و دیگر عبادات بسیار مورد تأکید قرار گرفته است.
خشوع ظاهری بدون خشوع قلبی (خشوع نفاق) مورد نکوهش قرار گرفته است.
نتایج خشوع: افزایش مقام نزد خدا، رفع عذاب از دیگران، و کسب مقام صدیقان.
راغب اصفهانی: خشوع مربوط به اعضا و جوارح انسان است، برخلاف تواضع که شامل اخلاق و اعمال باطنی نیز میشود.
غزالی: خشوع نتیجه ایمان و یقین به عظمت خداوند است و از اسرار باطنی نماز محسوب میشود.
امام خمینی: خشوع و خضوع از مقامات سلوک عرفانی هستند و ناشی از درک عظمت و جلال خداوندند. خشوع قلبی موجب قرب به خدا و قطع تصرفات شیطان میشود.
خشوع قلبی باعث افزایش ایمان و تقرب به خداوند میشود.
خشوع در نماز و عبادات موجب پذیرش اعمال و افزایش بهرهمندی معنوی میشود.
خشوع ظاهری بدون قلبی (نفاق) و افراط در خشوع ظاهری مورد نکوهش است.
خشوع: حالتی قلبی و ناشی از درک عظمت خداوند.
خضوع: ممکن است ظاهری و بدون اعتقاد قلبی باشد.
خشوع واقعی باید از قلب نشأت بگیرد و بر رفتار ظاهری تأثیر بگذارد.
خشوع ظاهری بدون قلبی (نفاق) و افراط در خشوع ظاهری مورد نکوهش است.
خشوع در نماز به عنوان یکی از ارکان مهم نماز مورد تأکید قرار گرفته است.
خشوع در نماز شامل تواضع، حضور قلب و توجه کامل به خداوند است.
خشوع به معنای فروتنی قلبی و ناشی از درک عظمت خداوند است. این مفهوم در قرآن، احادیث، و متون عرفانی بهطور گسترده مورد توجه قرار گرفته و به عنوان یکی از ویژگیهای مهم مؤمنان و سالکان راه خدا شناخته میشود. خشوع واقعی باید از قلب نشأت بگیرد و بر رفتار ظاهری تأثیر بگذارد، در حالی که خشوع ظاهری بدون قلبی (نفاق) مورد نکوهش است.
