گودریدز یکی از اپلیکیشن های معروف و پُراستفاده بین کاربران خارجی و ایرانی به حساب میاد که من هم یکی از اعضای کامیونیتی بزرگ اون هستم که همیشه تجربه کاربری بد و آزار دهنده‌ش توی ذهنم بوده و هست؛ اما به دلیل تعداد کاربران و کلیه افراد صاحب نظری که در اون فعالیت می کنن، هرگز فکر پاک کردنش به ذهنم خطور نکرده. برنامه‌ای با چنین کامیونیتی بزرگی (بیش از 10 میلیون نصب طبق آمار گوگل پلی) و آپشن های رایگان (در مقایسه با رُقبا) حیفه که رفته رفته از گردونه رقابت با سایر برنامه های مشابه حذف بشه.
تصمیم گرفتم به عنوان طراح تجربه کاربری و رابط کاربری، براساس نظرات و نقاط درد کاربران اون رو ری دیزاین (شما بخونید آپگرید) کنم. سعی کردم تغییرات ظاهری اساسی و بزرگی در طراحی رابط کاربری برنامه ایجاد نکنم چون طبق تجربه و آموخته هام، نگه داشتن برخی المان ها باعث ایجاد دوگانگی بین کاربران و فضای اپلیکیشن نمیشه و برنامه همچنان برای اونها احساس راحتی قبل رو به وجود میاره.
گودریدز ایرادات فنی بسیاری داره و تجربه کاربری بدی رو برای کاربرانش رقم میزنه که سالهاست درُست نمیشن. حتی با اینکه برخی درخواست های کاربران داخل اپلیکیشن لحاظ شده، اما عدم شفافیت و عدم طراحی رابط کاربری اصولی باعث شده پیدا کردن اونها و کار کردن با اپ لذت بخش نباشه. این اپلیکیشن در مقایسه با رقبا امکاناتش رو به صورت کاملا رایگان در اختیار کاربران قرار داده، اما بازهم رتبه و جایگاهش به مرور زمان در حال کاهشه.
با اینکه نسخه وب این برنامه بهبود یافته، اما برای نسخه موبایل فکری نشده؛ با توجه به این نکته که اکثر کاربران در دنیای امروز استفاده از موبایل/ تبلت رو به دسکتاپ ترجیح میدن. از اونجایی که مشکلات و pain point های کاربران فراوان بود، تصمیم گرفتم در ادامه به صورت مفصل بهشون بپردازم، با ذکر این نکته که امکان بررسی تک تک کامنت ها و نظرات کاربران وجود نداشت و من به چند مورد مهم و اساسی اکتفا کردم.
همچنین به گودریدز امکانات جدیدی اضافه کردم که در نتیجه competitive audit ِرقبا به دست اومد و ویژگی های یونیکی که به نظرم به بهبود تجربه کاربری اپلیکیشن و همدلی بیشتر با کاربران کمک می کنه.
هر شخصی در هر جایگاه اجتماعی، فرهنگی، تحصیلات و غیره میتونه مخاطب هدف ما باشه. غالبا تصور افراد جامعه اینه که فقط کتابخون ها ممکنه از این اپلیکیشن استفاده کنن که تصور اشتباهی نیست؛ ولی اونها تنها مخاطبان اصلی و هدف نیستن! هر شخصی حتی کسی که برای اولین باره داره خوندن کتاب رو لابلای عادت های زندگیش جای میده، می تونه مخاطب هدف ما باشه.
گسترده بودن مخاطبان هدف، طراحی یک اپلیکیشن رو پیچیده تر می کنه، چون شما با طیف وسیعی از آدم ها روبرو هستید که در برخورد با تکنولوژی و برنامه های قابل نصب روی موبایل برداشت جداگانه و توانایی های متفاوتی دارن. پس محصول دیجیتال باید طوری طراحی بشه که برای اکثریت مخاطبان با هر میزان دانشی، قابل استفاده باشه.
لذت بخش ترین قسمت برای من در ری‌دیزاین یا آپدیت گودریدز این بود که بتونم با کاربر ها همدلی کنم و از لابلای نظراتشون، مشکلاتی که با برنامه داشتن رو شناسایی کنم. از اونجایی که کامنت های کاربران اپ گوگل پلی به نظرم بهترین گزینه برای پیدا کردنِ pain point ها بود، سعی کردم انتقادی‌ترین و مهم‌ترین نظرات رو استخراج کنم و بهینه سازی / آپدیت طراحی برنامه رو بر چارچوب اونها استوار کنم.
لازم می دونم نظرات کاربران و آنالیزی که انجام دادم رو در اینجا به صورت دقیق بیارم.
کُند بودن برنامه به مسائل فنی و کد نویسیش مربوط میشه اما وجود ِناوبری بد و گزینه‌ها/ اِلمان‌هایی که کاربر رو به خطا می‌اندازن یا اون رو از انجام پروسه‌ای خاص بازمی‌دارن، جزء تجربه‌های بد کاربری محسوب میشن.
ساجست ها یا کتابهای پیشنهادی با آپدیت روند مطالعه کاربر تغییر نمی کنن، جزء ایرادات تکنیکی برنامه به حساب میان. اما ذخیره کردن لیست کتابهایی که دیگران درست کردن مثل عملکردی که در برنامه هایی همچون LetterBoxed سراغ داشتم، موضوعی بود که خیلی از کاربران رو اذیت می کرد. به طور کلی کاربران با عدم امکان ساخت لیست کتابهای سفارشی یا ذخیره کردن ِلیست‌ها برای مراجعه در آینده، مشکل داشتن.
مشکلی که خودم هم باهاش دست و پنجه نرم می کردم و معمولا مجبور می شدم گاهی از نسخه وب برنامه به جای اپلیکیشن استفاده کنم، پیدا کردن نسخه های دیگه از یک کتابِ خاص بود! ژانر کتابها داخل نسخه وب نمایش داده میشن اما داخل نسخه موبایل خبری ازشون نیست. راه حل پیشنهادی من خیلی ساده بود. داخل صفحه مربوط به هر کتاب یک تَب تحت عنوانِ All Editions قرار دادم تا کاربرها به راحتی بتونن نسخه های دیگه رو به صورت لیست شده داخل همون صفحه ملاحظه کنن.
به علاوه ژانر هر کتاب رو به واسطه Chips buttonها زیر هر کتاب قرار دادم. اینجوری اگر کاربر به ژانر کتاب علاقه مند بود، می تونست با انتخاب ِاون چیپس به راحتی به صفحه مربوط به ژانر ِمورد نظر و کتاب هایی که زیر مجموعه‌ش قرار می گیرن هدایت بشه.
ظاهر قدیمی برنامه برای بسیاری از کاربران، ناخوشاینده. آپلود کردن آواتار جدید در نسخه وب به مراتب راحت‌تر از اپ هست و خیلی وقتها برای کاربران ایرانی به مراتب سخت‌تره. یکی دیگه از پر تکرار ترین موارد - به معنای واقعی کلمه- اشاره این دو کاربر به این نکته بود که نمی‌تونستن تاریخ شروع و پایان خوانش یک کتاب خاص رو ادیت کنن. همچنین یه آپشن خیلی مهمی که در سه حالت "Reading", "Want to read و "Read" لحاظ نشده، این بود که هیچ گزینه‌ای وجود نداره که کاربر بتونه به واسطه اون نشون بده که کتابی رو شروع کرده به خوندن اما نصفه و نیمه رهاش کرده. من سعی کردم این دو مورد رو هم در ری‌دیزاین اپ گودریدز لحاظ کنم.
مشکل مهمی که این کاربر بهش اشاره می کنه اینه که داخل نسخه‌ی جدید گودریدز پیدا کردن همه‌ی ریویو ها سخت و گاهی هم گیج کننده‌ست. برای این مشکله چه میشه کرد؟ اینکه به جای طراحی پلکانی، دسته بخش‌های مختلف مانند توضیحات کتاب رو در کنار توضیحات و... قرار بدیم. اینجوری پیدا کردن ریویو ها به محض باز شدن اون صفحه برای کاربر راحت تره و نیازی به اسکرول کردن صفحه تا رسیدن به ریویوها (طبق نسخه کنونی اپلیکیشن) نیست.
این کاربر به تعدادی مشکل اساسی اشاره می کنه. اول عدم امکان به اشتراک گذاری یه کتاب یا پروفایل شخصی. دومین مشکل مربوط به عدم امکان سرچ افراد با آیدی یا اسم‌شون هست. طبق ساختاری که در بسیاری از اپلیکیشن های رایج وجود داره و شما می تونید با سرچ اسم یا آیدی یک نفر به راحتی پیداش کنید.
مورد سوم که برای کاربر گیج کننده‌س عدم امکان یافتن همه ریویوهاست. کاربر سه تا ریویوهای برتر (از لحاظ تعداد لایک و کامنت دریافتی) از یک کتاب رو می‌بینه و دیگه نمی‌تونه دکمه دیدن سایر ریویو ها رو پیدا کنه یا اینکه برنامه از نظر فنی مشکل داره و کل ریویو ها رو بهش نشون نمیده!
مشکلی که این کاربر بهش اشاره می‌کرد دراصل یک ایده خیلی خوب بود. ساخت لیست یا پوشه به دلخواه کاربران برای ادد کردن کتاب ها. همچنین این کاربر از عدم امکان ویرایش دستی کتاب ها به لیست "reading"، "read و "currently reading" اشاره کرده که پوینت مهمیه! به جای اینکه کاربر صفحه مربوط به کتاب مورد نظرش رو باز کنه و با استفاده از منوی دراپ دوان اون رو به پوشه مورد نظرش اضافه کنه، می تونه در پروفایلش به لیست‌های شخصی‌ش دسترسی داشته باشه و اونها رو ادیت یا حتی حذف کنه! این موضوع به نقاط درد کاربر دوم هم مربوط میشد اگه مجددا برگردید بالا و بررسیش کنید.
شما موقع ریویو نوشتن یا ادد کردن یه آپدیت جدید یا به اشتراک گذاشتن یه thought در پروسه خوندن کتاب داخل اپ گودریدز با هیچ ادیتور یا ویرایشگر متنی مواجه نیستید! با اینکه در نسخه وب هم ادیتور دارید اما باید به واسطه اطلاع از کد های HTML از اونها استفاده کنید، مثلا برای بولد کردن یک جمله باید ابتدا و انتهاش تگ <b> رو قرار بدید. این یعنی باید یه دوره پیش نیاز یادگیری برنامه نویسی با کدهای اچ تی ام ال رو گذرونده باشید!!! ?? مگه داریم؟ این مسئله به نظر خود من مشکل و ایراد بسیار بزرگی به حساب می اومد، پس برای رفعش اقدام کردم.
وقتی گودریدز رو باز می کنید، براساس تنظیماتی که از قبل انجام دادید می تونید کلیه آپدیت های انجام شده توسط دوستان تون رو مشاهده کنید؛ اینکه پست چه کسانی رو لایک کردند، چه کامنتی برای سایر ریویو ها گذاشتن و غیره. این موضوع با اینکه می تونه به کاربر کمک کنه تا با افراد جدید ِبیشتری آشنا بشه اما ضروری نیست و موجب به هم ریختن داشبورد میشه. صفحه ای که بعد از ورود کاربر به اپلیکیشن نیاز داریم، حجم نامنظمی از اطلاعاتی نیست که ممکنه بخش بزرگیش به دردش نخورن و مجبور باشه اونقدر اسکرول کنه تا به ریویو های دوستانش برسه! سازماندهی کردن و ایجاد نظم بین اون اطلاعات و حذف موارد غیر ضروری برای ایجاد تجربه کاربری اثر بخش بسیار مفیده.
با انجام تحقیقات اولیه، سراغ اپلیکیشن های مشابه رقیب که امتیازات خوبی گرفته بودن رفتم.
این رقیب سرسخت، آپشن‌های فراوانی در اختیار کاربرانش قرار داده که شخصا خودم موقع بررسی‌شون لذت می‌بُردم. با اینکه بی عیب و ایراد نیست، اما با چند تا فیوچر کوچک تونسته خیلی بهتر از اپلیکیشن موبایل گودریدز در حال حاضر عمل کنه.
اگرچه برخی از آپشن ها و قابلیت های ارائه شده توسط این برنامه مشابه Star Graph بود و در عین حال بسیاری از قابلیت ها رو در اختیار نداشت، اما با این حال خیلی از کاربر ها در نظرات Story Graph قید کرده بودن که ترجیح میدن از bookmory استفاده کنن.
آپشن ها و قابلیت هایی که این برنامه ها در اختیار کاربرانشون قرار میدادند رو داخل جدول زیر آوردم.
عمده مخاطبان اپ گودریدز رو کلیه افراد فعال در این برنامه در نظر گرفتم که حداقل هفته ای یکبار بهش مراجعه میکنن. عمده این مخاطبان:
برای نقشه سفر کاربری که به تازگی از طریق شبکه های اجتماعی (مثل اینستاگرام) متوجه به روزرسانی های اپ گودریدز شده رو در نظر گرفتم که به راحتی می تونه لیست مورد علاقه‌ش رو در این برنامه پیدا کنه. در حال حاضر اگرچه لیست ها یا گروه هایی در اپ وجود دارن که کاربران میتونن ازشون استفاده کنن، ولی پیدا کردنشون با جستجو در کنسول سرچ، تقریبا غیر ممکنه و بسیار رندوم بهش برخورد میکنن؛ اگرچه امکان ذخیره کردن اون لیست هم وجود نداره!
نمودار های User Flow و Information Architecture رو با همدیگه ادغام کردم. ساختار اپ رو به هم نریختم و اون منوهایی که لازم بود سرجاشون بمونن رو حذف نکردم. فقط گزینه هایی که به نظرم لازم بود اضافه و جابجا بشن رو مرتب کردم. همچنین یک منوی همبرگری یا main menu هم در نظر گرفتم. اینجوری کاربر در لحظه ورود به برنامه یا همون صفحه Dashboard میتونه به خیلی از بخش های اپ دسترسی داشته باشه و احساس راحتی بیشتری از کار کردن باهاش بدست بیاره.
بخش خاصی برای نمایش آپدیت های کاربران در نظر نگرفته بودم که در تست و بررسی فهمیدم باید در قالب استوری در زیر کنسول سرچ قرار داده بشه. استوری ها برای کاربران آشنا هستن و نوع محتوای جدیدی به حساب نمیان. به نظرم بهتر بود که به جای دیدن استاتوس ها و نظرات کاربران در قالب ریویو (چیزی که در نسخه کنونی برنامه رایجه)، با استوری ها بین نظرات گذرا و نظرات کامل و جامع کاربران در مورد یک کتاب، تمایز ایجاد کنم.
همچنین کاربر می تونه برای افزودن آپدیت/ نوشته/ افکارش در مورد کتاب مورد نظرش/ پاراگرافی از نویسنده محبوبش و غیره، از دو طریق عمل کنه: 1- از طریق ضربه زدن روی علامت + روی تصویر پروفایلش که در کنار استوری های سایر کاربران قرار گرفته. 2- از طریق انتخاب دکمه Add an update در زیر کتاب مورد نظرش در بخش Currently Reading.
برای اضافه کردن یا ویرایش تاریخ شروع و تاریخ پایان خواندن کتاب ها در ابتدا یک منوی پاپ آپ در نظر گرفته شده بود که با بررسی متوجه شدم میزان دسترسی پذیریش برای کاربران کمه . بنابراین اون رو به صورت یک منوی کشویی که از پایین باز می شه طراحی کردم. در این حالت امکان نمایش تقویم با جزئیات بهن هم امکان پذیرتر شد.
در ادامه ساختارِ سه مورد از صفحات رو به صورت دقیق توضیح میدم و در نهایت سایر صفحات دیگه رو خواهید دید. صفحه اول مربوط به داشبورد میشه؛ صفحه نخستی که هر کاربر بعد از ثبت نام داخل اپلیکیشن باهاش مواجه میشه و از طریق اون میتونه به سایر بخش های اپ دسترسی داشته باشه.
توضیحات هر بخش:
صفحه بعدی متعلق به صفحه اطلاعات یک کتابه. توضیحات به شرحه زیر هست:
صفحه بعدی متعلق به پروفایل کاربری میشه:
در تصویر پایین مابقی صفحات رو می تونین مشاهده کنید.
سعی کردم به رنگ های اصلی اپلیکیشن وفادار بمونم تا برای مخاطب احساس دوگانگی و ورود به محیط کاربری یک برنامه دیگه رو نداشته باشه؛ این حس منتقل بشه که هنوز هم با اپلیکیشن گودریدز در تعامله اما نسخه بهبود یافته‌ش!
برای انتخاب فونت هم به همین شیوه عمل کردم، به علاوه سعی کردم فونتی رو انتخاب کنم که برای کاربر در هر اندازه ای خوانا باشه و حروفی مثل i،e و امثالهم خیلی کوتاه و نامفهوم نباشن.
طبق گفته‌ی اولین کامنتی که از یکی از کاربران در این کیس استادی درج کرده بودم، ایده‌ی گودریدز برای پیدا کردن کتاب ها و دوستان کتابخوان و علامت زدن کتابها و ... عالیه، اما کسب رضایت عمده مخاطبانی که از موبایل برای دسترسی به این برنامه استفاده می کنن، کمک می کنه تا این ایده روز به روز بدرخشه و اپلیکیشن های رقیب تنها با دو آپشن خیلی کوچک و پیش پا افتاده نتونن گوی رقابت را از دستان چنین پلتفرمی بیرون بیارن. رفع مشکلات و گاهی افزودن آپشن های جدید می تونه شکاف عمیق مابین ِکاربران این اپلیکیشن و توسعه دهندگانش را برطرف کند تا اجازه نده این اپ به سرنوشت بسیاری از پتلفرم های از یاد رفته مبتلا بشه.
