این یادداشت کوتاه رو به مناسبت وایرال شدن دوباره فیس اپ می نویسم و همین الان توجهتون رو به یک چیز مهم جلب میکنم.
وقتی درباره اطلاعات و جمع آوری اطلاعات صبحت میکنم، عموما با این جمله مواجه میشم که مگه ما چه چیز مهمی داریم؟ جمله ای که به ایران محدود نیست و شد بهانه ای برای سرپوش گذاشتن روی یکی از مهم ترین مشکلات قرن حاضر.
"کالا شما هستید" یک اصطلاح نسبتا معروف انگلیسیه که در چند کلمه شرح حال بیشتر خدمات رایگان حاضر در عصر امروزه. در ادامه این یادداشت میخوایم این جمله رو باز کنیم...
بیاید یک کاری کنیم، فکر کنیم ببینیم چه اطلاعاتی از خودمون و زندگیمون رو در دسترس خدمات و شرکت ها قرار میدیم؟ از پیام هایی که رد و بدل میکنیم تا عکس هایی از زندگی روزانمون و البته روابط اجتماعیمون. این بخش کوچکیست که در جواب بیشتر ما مشترکه. هنوز هم معتقید چیزی مهمی ندارید؟ پس خیلی کوتاه سری به دنیای داده کاوی (دیتاماینینگ) و هوش مصنوعی میزنیم.
به بیان خیلی ساده داده کاوی یعنی در آوردن الگو های معنا دار از حجم عظیمی از اطلاعات. بذارید براتون یک مثال بزنم، فرض کنید شما با امضای یک قرارداد این اجازه رو میدید که یک دوربین از تمام لحظات زندگی شما فیلم برداری کنه و اون رو برای متخصصینی بفرسته تا از توش ریزترین جزئیات زندگی شمارو در بیارن. آیا شما این اجازه رو میدید؟ من که اینطور فکر نمیکنم! اما احتمالا شما همین حالا این اجازه رو دادید...
همین حالا اینستاگرام به دقت بررسی میکنه شما چه نوع پست هایی رو در چه ساعاتی از شبانه روز با چه الگویی لایک میکنید. ترسناک تر اینکه در داده کاوی و یادگیری ماشین گاها الگو هایی از اطلاعات در میاد که حاصل رفتار ناخودآگاه شماست و خودتون از اون بی خبرید! مثلا ممکنه شما پست های کراش هاتون رو با الگوی خاصی لایک کنید که در داده کاوی به خوبی این تفاوت ها و الگو ها مشخص میشه.
این فقط یکی از هزاران کار هایی که انجام میشه...
این اطلاعات به صورت خام یا تحلیل شده به آژانس های تبلیغاتی فروخته میشه (که عملا سالم ترین نوع کار در این آشوب بازار هست!) و از اونجایی که شما توسط ده ها مشخصه در اینترنت دنبال میشید، فلان فروشگاه اینترنتی میفهمه شما به زودی نیاز به یک چیز خاص پیدا میکنید...
اگر هنوز هم فکر میکنید این ها مسائل مهمی نیستن آخرین بخش یادداشتم رو به کاربرد های پیچیده تر و تاریک تر اختصاص میدم. احتمالا شما هم مثل هرکس دیگه ای از واقعی بودن عکس های فیس اپ شگفت زده شدید، اما تا حالا فکر کردید این فناوری چه کاربرد های دیگه ای داره؟ همین حالا که شما دارید این یادداشت رو میخونید هزاران Crawler و بات در حال چرخیدن در اینترنت و اینستاگرام و ... هستن و عکس های افراد رو دریافت میکنن تا با اون خودشون رو بهبود بدن. نتایج این کار نه در فیس اپ بلکه در تکنولوژی هایی مثل دیپ فیک (ساختن محتوای دروغین مثل عکس، فیلم و صدا جوری که واقعی به نظر بیاد) و تشخیص چهره کاربرد دارن. شما دوست دارید یک دوربین خیلی ساده ترافیک چهره شمارو از چند ده متری تشخیص بده و قدم به قدم ردتون رو بزنه؟
در واقع با هرعکسی ما یک قدم به نابودی حریم خصوصی نزدیک تر میشیم. اما متاسفانه نیمه تاریکی که ما ازش صحبت میکنیم به عکس محدود نمیشه...
در انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا یکی از بزرگترین عواقب موضوع مورد بحثمون رخ داد، به طوری که حجم جنجال رسانه ای بی سابقه بود.
در اون سال شرکت کمبریج آنالیتیکا با استفاده از میلیون ها داده حاصل از فعالیت کاربران در فیسبوک و ... (که لزوما هم شامل داده های محرمانه نمیشدن) به دقت موارد تاثیرگذار بر گروه های مختلف مردم رو استخراج کرد و در اختیار کمپین دونالد ترامپ قرار داد که موجب تاثیرگذاری بی سابقه بر افکار عمومی آمریکا شد. این اطلاعات حاصل پردازش کوچکترین رفتار هایی بود که مردم در شبکه های اجتماعی انجام داده بودن.
طبق چیز هایی که گفته شد رفتار فردی هرکدوم از ما میتونه تاثیرات جمعی داشته باشه و محدود به خودمون نباشه اما در پایان یک سوال مطرح میکنم، امروز شما به راحتی در اینترنت دنبال میشید و رفتارتون در اینستاگرام بر تبلیغی که در یک سایت هندی میبینید تاثیر داره، برنامه ها میتونن روان، شخصیت، ارتباطات و حتی عادات شمارو استخراج کنن و چیز هایی از شما بفهمن که خودتون نمیدونید، گاها میتونن رفتار و تغییرات شمارو در آینده پیشبینی کنن و حالا سوال اینجاست، حتی اگر الان کسی نباشه که یک پروفایل دقیق از زندگی شما تهیه کنه و همون مثال دوربین رو اجرا کنه، آیا امکان این کار در آینده هم وجود نداره؟
فقط فیسبوک و گوگل نیستن که میتونن اسرار زندگی شمارو در بیارن بلکه ابزار کار هایی مثل تشخیص چهره در اختیار هرکسی هست و داده های پابلیکی که از خودتون در اینترنت منتشر میکنید تا حد زیادی کافیه، آیا وقتش نیست در رفتارمون در اینترنت تجدید نظر کنیم؟
