با گسترش اینترنت در اقصی نقاط جهان و افزایش کاربران در شبکه‌های اجتماعی، برخی از افراد به دلیل سبک زندگی، تخصص، هنر و .... خود در این فضا بیشتر به چشم آمدند و افراد زیادی آنها را دنبال (follow) کردند. این افراد به علت داشتن تعداد افراد دنبال کننده زیاد، بر قشر خاص و گاه وفادار خود تاثیرگذارند. لذا یه این افراد، اینفلوئنسر (influencer) یا افراد تاثیرگذار می‌گویند.
اما مسئله مورد توجه ما در این مبحث چیست؟
بدیهی است که افراد اینفلوئنسر زیادی در شبکه‌های اجتماعی وجود دارند که به اقدامات تاثیرگذارانه در جهت رسیدن به مقصود خود مشغولند. اساسا این افراد عاقل و بالغ به اختیار و میل خود ابزاری را برای به دست آوردن هدف خود از فعالیت در شبکه‌های اجتماعی برگزیده و به کار گرفته‌اند. با این حال در این میان ما شاهد حضور کودکان اینفلوئنسر در سوشال مدیا هستیم. کودکانی که زندگی آنها علی رغم اختیارشان (یعنی رسیدن به سنی که در مورد تاثیر آنچه که از زندگی آنان برای میلیونها مخاطب در سراسر جهان به نمایش گذاشته می‌شود، آگاهی داشته باشند.) توسط والدین‌شان در انظار عموم قرار می‌گیرد.
کودکانی که گاه تاریخ ایجاد حساب کاربری آنها از سن‌شان قدمت بیشتری دارند، زیرا مادر و پدر با دریافت اولین عکس از سونوگرافی کودک پیجی را ایجاد و عکس را به اشتراک گذارده‌اند.
در این مقاله درباره انگیزش والدین از نمایش زوایای زندگی کودک، مخاطرات پیش‌رو، حریم خصوصی کودکان، تاثیر اجتماعی و روانی کودک اینفلوئنسر در بزرگسالی و وضعیت درآمد مالی کودک خواهیم پرداخت.
تعریف اینفلوئنسر
فعل Influence به معنای تأثیرگذاری است و طبیعتاً ساده‌ترین معادل واژه‌ی Influencer، تأثیرگذار است. هر کس بتواند روی تصمیم و رفتار فرد دیگری تأثیر بگذارد، اینفلوئنسر محسوب می‌شود. البته طبیعی است که وقتی در مقیاس تجاری و در فضای کسب و کار اصطلاح اینفلوئنسر به کار برده شود، به کسانی توجه دارد که می‌توانند بر روی تصمیم و رفتارِ تعداد افراد بیشتری تأثیر بگذارند.
تعریف براون و فیورلا از اینفلوئنسر در فضای اینفلوئنسر مارکتینگ
اینفلوئنسر فردی حقیقی یا حقوقی است که کسب و کار به چشم مشتری به او نگاه نمی‌کند؛ بلکه از او می‌خواهد در مورد برند یا محصولش، محتوا تولید کند یا آن را مستقیماً به مخاطبان خود توصیه کند و در مقابل، به نوعی این تأثیرگذاری را جبران می‌کند.
کودکان اینفلوئنسر
کودکان اینفلوئنسر کودکانی هستن که به واسطه داشتن مهارتی خاص، زیبایی و صرفا تولید محتوای روزانه والدین مورد توجه قرار گرفته‌اند و دنبال کنندگان زیادی پیدا کرده‌اند. معمولا کودکان اینفلوئنسر کودکان زیر 16 سال را شامل می‌‍شوند.
انگیزش والدین از اینفلوئنسرسازی کودکان خود
سایت abs برای روشن شدن این موضوع با دکتر اورلاندو و همچنین دو پدر و مادری که برای فرزندان خود اکانت‌های آنلاین ایجاد کرده‌اند، صحبت کرده است.
1- ساخت یک آلبوم قابل حمل
در یک خانواده، والدین جورجی هفت هفته قبل از تولدش برای او یک پروفایل در شبکه های اجتماعی ایجاد کردند. در ابتدا مادر جورجی از روی کنجکاوی اکانتی ساخت تا ببیند اکانتی به نان و فامیل فرزندش وجود دارد یا نه؟ پس از ساخت اکانت پدر و مادر جورجی عکسهایی از خودشان را در حالیکه جورجی هنوز در شکم مادر بود، در اکانت او پست می‌کردند و برای تولد او پستهای شمارش معکوس منتشر می‌کردند. در این زمان این اکانت 2 هزار دنبال کننده پیدا کرد. مادر جورجی می‌گوید: آنچه برای ما جالب بود تبدیل شدن پیج به یک دفتر خاطرات برایمان بود، من اینستاگرام را برای ضبط خاطرات‌مان دوست دارم، زیرا مانند آلبومی است که همیشه همراهمان است. همچنین او اولین نوه است و پدر و مادرمان برای او خیلی ذوق دارند آنها می‌توانند وقتی بیرون می‌روند، عکسهای فرزندمان را به دوستان‌شان نشان دهند. بنابراین این دلیل دومی است که برخی خانواده‌ها برای فرزندشان در شبکه‌های اجتماعی اکانت ایجاد می‌کنند:
2- اشتراک با خانواده و دوستان نزدیک که دور زندگی می کنند
اما سوال این است یک اکانت خصوصی (private)نمی تواند این ویژگی‌ها را داشته باشد؟ حتما می‌تواند. همانند خانواده جوجویس. آنها برای فرزند سه ساله خود در اینستاگرام یک اکانت ایجاد کرده‌اند که با به دنیا آمدن برادر کوچکترش یه فضایی مشترک برای به اشتراک گذاشتن عکسهای آنان تبدیل شده است. این یک حساب خصوصی با 25 نفر دنبال کننده است که جو می‌گوید از دوستان نزدیک و خانواده نزدیک تشکیل شده است. جو می‌گوید: خصوصا برای خانوادههایی که از یکدیگر دور هسند یا در کشورهای مختلفی زندگی می کنند، این فضای مناسبی برای به اشتراک‌گذاری عکسهای فرزندان‌مان است، زیرا پدر و مادرهایمان اشتیاق دارند عکسهای آنان را ببینند. بنابراین "ما می‌خواستیم تصاویر را به اشتراک بگذاریم، درعین حال آنها را در جایی به عنوان یک رکورد دیجیتالی برای خود نگه داریم.
3- حفظ هویت خود
هر دوی این خانواده‌ها معتقد بودند که حساب کاربری فرزندانشان این امکان را به آنها می دهد تا در اینستاگرام بچرخند، محتواهای مورد علاقه خود را ببینند و محتوای مورد علاقه خود را به اشتراک بگذارند و این تعامل را دوست دارند. مادر جورجی می گوید: اکانت فرزندش به او اجازه می دهد هویت خود را خارج از مادر بودن حفظ کند.
4- منافع تجاری
دکتر اورلاندو معتقد است: ایجاد حساب در رسانه‌های اجتماعی برای کودکان، می تواند با اهداف مالی باشد.
در حقیقت مبالغ تبلیغات در اینفلوئنسر مارکتینگ گاه آن قدر وسوسه‌انگیز است که والدین چشم خود را بر حفظ حریم خصوصی کودک می‌بندند و تمام زوایای زندگی او را به نمایش می‌گذارند یا ساعات زیادی از کودکی او را برای گرفتن عکس یا فیلم به یغما می‌برند.
در واقع این مورد قوی‌ترین انگیزه در خانوادههایی است که زندگی کودکان خود را برای اینستاگرام بسته‌بندی می‌کنند.
کودکان اینفلوئنسر گاه تا میلیونها دلار در ماه درآمد دارند.
در ادامه تعرفه تبلیغ در پیج اینستاگرام کودکان اینفلوئنسر ایرانی را که طبق گزارش dm360.ir منتشر شده مشاهده می‌کنید:
مخاطرات پیش‌روی کودکان اینفلوئنسر
1- اختصاص وقت کمتر والدین به خود کودک
والدین؛ کارگردانان اصلی زندگی آنلاین کودک
این ستاره‌های کم سن و سال، شهرت خود را مدیون کار شدید و شبانه‌روزی والدین‌شان در نتیجه تماس تلفنی آنها با سفارش‌دهندگان و برندهای مختلف در پشت صحنه، هستند. مادران و پدرانی که برای تهیه خوراک مخاطبان پیج، به ثبت روزمرگی زندگی کودکان می‌پردازند. آنها ساعات طولانی را به دکور یا تعویض لباس، عکاسی و فیلمبرداری از زوایای مختلف، برداشت‌های چندین باره، مذاکرات طولانی و نوشتن سناریوهایی برای اجرای تبلیغ می‌کنند. معلوم نیست کودک تا چه اندازه تحت فشار حواس‌پرتی والدین از نیازهای روحی، تغذیه‌ای، سرگرمی و... می‌گیرد؟ حتی ممکن است کودک برای برداشت درست سکانسی از کارگردانی پدر و مادرش اذیت شود.
آبیدین، محقق اجتماعی می‌گوید: والدین در حین ثیت روزمرگی کودک برای تبلیغ سعی می‌کنند تا حد ممکن ساده و طبیعی رفتار کنند. رفتاری که آبیدین آن را آماتوریسم کالیبره شده" (calibrated amateurism) میخواند.
اصطلاحی که بر این موضوع تاکید می کند: "ما راحت راحت هستیم"! زیرا والدین دریافته‌اند هر چه طبیعی‌تر تبلیغ کنند، تاثیرگذاری بیشتری برای ادامه دنبال کردن فالورها دارد.
2- انتشار مادام‌العمر است
دکتر اورلاندو توضیح می‌دهد، وقتی چیزی آنلاین می‌شود، دیگر نمی‌تواند واقعاً حذف شود. حتی اگر شما در یک حساب خصوصی عکسهایی از فرزندتان را منتشر کنید، هرگز نمی‌توانید مطمئن باشید که کسی از آنها اسکرین شات نگیرد و آنها را ذخیره نکند. کودک هنگامی که بزرگ‌تر شود ممکن است برای انتشار برخی از عکس‌ها و ویدئوها توسط والدینش احساس شرمندگی کند. ممکن است این کودک در آینده فرد مهمی در عرصه سیاست، علم یا هنر و ... شود. آن هنگام جزئیات زندگیش توسط خبرنگاران از میان آرشیوها بیرون کشیده خواهد شد. جزئیاتی که شاید مانعی برای ادامه موفقیت او و ... شود. کسی از آینده چه می‌داند؟
3- ایمنی کودک و دیدن عکس‌ها توسط آدم‌های اشتباهی
چه تضمینی وجود دارد که در میان میلیونها آدمی که عکسهای منتشر شده از کودکان را می‌بینند، آدم‌های سادیسمی، پدوفیل، سارق و ... وجود نداشته باشد. والدین با انتشار عکسهای روزمره‌شان اطلاعات زیادی را در اختیار عموم مردم قرار می‌دهند، از آدرس خانه‌شان که حتی از عکسی از خیابان هم قابل شناسایی است تا پارکی که معمولا به آن می‌روند و حتی مدرسه و مهد کودک!
دکتر اورلاندو والدین را تشویق می‌کند تا هنگام به اشتراک گذاشتن تصاویر از فرزندشان به ایمنی او واستفاده از عکس توسط آدم‌های اشتباهی فکر کنند. او می گوید: "مراقب انواع عکسهایی که بارگذاری می‌کنید باشید، باید به همه افرادی که می‌توانند با نیت های ناامن به آن عکس‌ها نگاه کنند و به غریبه‌ها فکر کنید."
4- مامان، بابا پولم را بده! (قانون کوگان)
وقتی والدین از طریق ارسال تصاویر از فرزندان خود درآمد کسب می کنند، دشوار است که بتوان بین آنچه کار و بازی است مرز قائل شد. در حالی که لایحه‌ای Coogan Law وجو دارد و با اطمینان از اینکه والدین آنها درآمد خود را خرج نمی کنند، از بازیگران کودک محافظت می کند، اما برای کودکانی که از طریق اینترنت درآمد کسب می کنند، چنین دستورالعملی وجود ندارد. این مسئولیت به عهده والدینی است که اینفلوئنسران کوچک خود را مدیریت می‌کنند و در قبال آنان مسئولند.
اسم قانون کوگان از جکی کوگان، نام بازیگر خردسال فیلم‌های چارلی چاپلین است. جکی پس از بازی در فیلم چارلی چاپلین معروف شد.
و در یک سریال برای Metro-Goldwyn-Mayerبازی کرد. او در کودکی توانست 4 میلیون دلار درآمد کسب کند. اما زمانی که 21 ساله شد و میخواست کنترل ثروت خود را به دست بگیرد، زمانی بود که پدرش فوت کرده بود و مادرش به ازدواج مجدد تن داده بود. او در آن زمان با واقعیتی تلخ روبرو شد: هر دلاری که بچه قبل از 21 سالگی به دست می آورد متعلق به پدر و مادرش است. در سال 1938 و پس از شکایت کوگان، قانون‌گذاران به سرعت لایحه مشهور کوگان را تصویب کردند که به موجب آن والدین باید درصدی از درآمد یک مجری کودک را در یک حساب ویژه (اکنون به عنوان حساب کوگان شناخته می شود) کنار بگذارند، جایی که تا رسیدن کودک به بزرگسالی دست نخورده باقی می ماند.
اخیرا و با اقداماتی فردی یه نام پیرس، یوتیوب و اینستاگرام در بیانیه‌هایی جداگانه گفته‌اند در حال بررسی در رابطه با فعالیت کودکان در این شبکه‌ها هستند. البته آنها تا کنون جواب روشن و قطعی در این مورد نداده‌اند. در فرانسه اوضاع متفاوت است و تمام درآمد اینفلوئنسرهای زیر ۱۶ سال تا زمان رسیدن به ۱۶ سالگی در حسابی ویژه نگهداری می‌شود..
5- مخاطرات روانشناسی
روانشناسان معتقدند تأکید زیاد بر ظاهر می‌تواند برای کودک مضر باشد. آنها توصیه می‌کنند: اطمینان حاصل کنید که کودکان زمان زیادی برای خستگی و کثیف شدن دارند، در عوض اینکه همیشه آماده عکس هستند.
در همین رابطه دکتر اورلاندو در مورد نوع هویتی که برای کودکان در شبکه‌های اجتماعی ایجاد می‌کنید هشدار می‌دهد و می‌گوید مراقب باشید که او را با چه هویتی به مردم میشناسانید.
حقیقت این است که زندگی یک کودک اینفلوئنسر اگر چه ممکن است پر از وسایل نو، زرق و برق، پول و هیجانات باشد، با این حال جنبه‌هایی تاریک نیز خواهد داشت که برخی از آنها در بزرگسالی و در هنگام قرار گرفتن در اجتماع نمود پیدا خواهد کرد. متوقف کردن در خیابان برای عکس گرفتن، انگشت نما شدن در مدرسه و ... می‌تواند معضلات روحی را برای فرد پدید آورد.
فارغ از سن‌شان هم ترسناک است.
تصور کنید کودکان اینفاوئنسر خواندن را یاد بگیرند، عکس العمل آنان از خواندن کامنت‌های منفی و فحش‌های رکیک در مورد خودشان چیست؟
حتی کامنت‌هایی که به ابراز علاقه می‌پردازند، نیز می‌توانند تاثیر منفی بگذارند. تصور کنید کودک از خواندن پیام‌های دلگرم کننده راضی و خشنود باشد و فکر کند میلیون ها دوست و رفیق دارد، اما در دنیا واقعی با چنین واکنشی روبرو نشود و دچار تعارض گردد.
کودکان اینفلوئنسر؛کودکان کار؟
آیا کودکان اینفلوئنسر؛ کودکان کار هستند؟
برای پاسخ به این سوال چند نمونه واقعی را ذکر خواهیم کرد:
در سال 2017 مادر کودک اینفلوئنسر، زویی میوشی در یک پست نوشت: او بیشتر وقت‌ها به دوربین نگاه نمی‌کند، در این مواقع و برای برطرف کردن این مشکل از عینک آفتابی استفاده می‌کنم. (این موضوع چیزی جز این است که بچه علاقه‌ای به مشارکت نداشته است؟)
زیان بدن زویی را در تصویر زیر ببینید:
در روایتی دیگر، "بی فیشر"، مادر سه پسربچه معروف اینستاگرامی می‌گوید: معمولا هیچ اجباری در عکاسی از آنها نیست، مگر سفارش تبلیغ باشد، آن وقت گرفتن عکس اجباری است و درآن روز به آنها آبنبات چوبی می‌دهیم تا راضی به عکاسی شوند.
این دو مورد که بازگو کننده اجبار کودکان به کار هستند، ناخوشایند است اما هرگز به اندازه مورد جدیدی که می‌خواهم بگویم شما را ناراحت نخواهد کرد.
ماشل هابسون زن 47 ساله اهل آریزونا به جرم آزار 5 فرزند از 7 فرزند خود متهم شد. ضرب و شتم، اسپری فلفل، گرسنگی کودکان 6 تا 15 ساله، اتهامات وحشتناک این مادر بود.
همه بچه‌ها یه پلیس گفته بودند که بایستی در تولیدمحتوای کانال یوتیوب مادرشان با 600-700 هزار دنبال کننده مشارکت می‌کرده‌اند و در صورت سریاز زدن از این کار به شدت تنبیه می‌شده‌اند. آنها همچنین گفتند مادرشان آنها را از تحصیل محروم کرد تا در فیلمبرداری‌های سریالی او به صورت تمام وقت شرکت کنند.
یوتیوب در واکنش به این کودک‌آزاری اکانت حساب ماشل هایسون را بست. ماشل هابسون در حالی این اتهام را قبول نمی‌کرد که یک فرم مالیاتی از گوگل نشان داد او تنها در سال 2018 از کانال یوتیوب خود 300 هزار دلار درآمد داشته است.
صفحات اجتماعی پرطرفدار برای حیات خود، نیازمند خوراک محتوایی جذاب هستند. والدین در جهت تولید این خوراک، گاه دانسته یا ندانسته به روحیات فرزند خود آسیب می‌زنند تا فالوورهای خود را از دست ندهند.
برای نمونه کول و ساوانا لابرانت در روز اول آوریل به منظور تهیه ویدئویی با مضمون "دروغ آوریل" به دخترشان
رز 6 ساله به دروغ گفتند چون از سگش خوب مراقبت نکرده است، سگ را به کسی دیگر خواهند داد. بغض ناباورانه رز و گریه او باعث شد کاربران واکنش شدیدی بدهند و رفتار مادر و پدر رز را زیر سوال ببرند تا حدی که پدر و مادر ویدیو را پاک کرده و بابت این اتفاق عذرخواهی کردند.
وینا دوبال، استاد حقوق دانشگاه استرالیا در کالیفرنیا، متخصص در حقوق کار و اقتصاد شرکت‌های بزرگ، می‌گوید: این چیزی فراتر از سرگرمی و بازی است. آنها در حال انجام کار هستند و اگر از آن کار درآمدزایی می‌شود، پس آن کودکان مستحق دستمزد برای آینده خود هستند.
چرا برندها علاقه دارند با اینفلوئنسرهای کودک کار کنند؟
1- حضور برندها در زندگی واقعی کودکان و با حالتی طبیعی، موجب اطمینان خاطر خانواده‌هاست.
2- همچنین کودکان دوست دارند تقلید و کپی کنند، بنابراین دیدن کودک دیگری که استفاده از اسباب بازی‌ها یا وسایل خاصی را تحسین می‌کند، اغلب یک روش مطمئن برای تبلیغ است.
3- کودکان اینفلوئنسر در مقایسه با اینفلوئنسرهای بزرگسال، جذابیت خاصی دارند. آنها بانمک و شیرین‌زبانند. ما حتی از تماشای محتوای تبلیغاتی آنها نیز لذت می‌بریم و این روی رفتار خرید ما تاثیر می‌گذارد. برندها نیز به‌دنبال همین هستند.
والدین کودکان اینفلوئنسر چگونه از آنها حمایت کنند؟
درمورد خطرات، چالش‌ها و ... به آنها آگاهی بدهند.
فرق بین دوست و خانواده واقعی و دنبال کنندگان مجازی را برایش روشن کنند.
به او اطمینان خاطر بدهند تا همیشه به عنوان یک دوست در کنار او هستند حتی در هنگام بروز اشتباهات احتمالی از سوی او.
حرف‌های او را یشنوند، او را به اجبار مجبور به انجام کاری نکنند.
از راهنمایی مشاوران و روانشناسان همواره بهره بگیرند.
نویسنده: محدثه انبیائی
منابع:
https://motamem.org/%d8%a7%db%8c%d9%86%d9%81%d9%84%d9%88%d8%a6%d9%86%d8%b3%d8%b1-%d9%85%d8%a7%d8%b1%da%a9%d8%aa%db%8c%d9%86%da%af/
https://meidaan.com/archive/author/aylarrazaqi
https://www.abc.net.au/everyday/considerations-starting-a-social-media-account-for-your-child/11524188
https://www.theatlantic.com/family/archive/2019/02/inside-lives-child-instagram-influencers/583675/
https://www.theguardian.com/media/2019/apr/24/its-not-play-if-youre-making-money-how-instagram-and-youtube-disrupted-child-labor-laws
