کشف کتیبه ای بخط پهلوی هام دبیره در تیمــــــــــــــره

بمناسبت روز جهانی باستان‌شناسی

 ‏---------------‏

کشف کتیبه ای بخط پهلوی هام دبیره در تیمــــــــــــــره

 ‏ این ششمین کتیبه ی بخط پهلوی است؛ که در تیمره کشف و معرفی می شود. ‏

شاید نخستین کتیبه های خط پهلوی نیم گشته ی دوره ی ساسانیان در کوه های اطراف خمین و گلپایگان ‏‏(دو مورد) کشف و معرفی شده باشند.

 پیام ها و مضامین کتیبه های مکشوفه، موضوعاتی از رخدادهای زیستی مردمانی است؛ که از منظر انسان شناسی ‏فرهنگی، تبار شناسی و جامعه شناسی مردمان عادی و بدور از قدرت های حکومتی بوده اند و جای بسی ژرف نگری و ‏بازنمایی زیستی در حکومت طولانی (۲۲۴‏‎ ‎میلادی تا ۶۵۱ میلادی) ساسانیان می تواند داشته باشند.

 ‏ ما سعی کرده ایم از مشاوره و دانش تخصصی زبان شناسان و دانشمندان خط شناس دوره ی ساسانیان کمک بگیریم و ‏نظریات آنها را با کشفیاتی که طی دو دهه داشته ایم؛ هم سنگ و متوازن کنیم و در کتاب هایی که انتشار داده ایم؛ به ‏علاقه مندان و پژوهشگران معرفی کرده ایم(در اینجا جای دارد؛ از استاد فریدون جنیدی و استاد رسول بشاش سپاس ویژه داشته باشیم).

‏ همه ی کتیبه های مکشوفه، بجز یک مورد با تلاش ها و مطالعات میدانی نگارنده کشف شده اند؛ که متاسفانه در    کتاب ‏های دانشگاهی رد پایی از آنها نیست و میراث فرهنگی ایران هم از وجود آنها بی خبر است.‏

کشف کتیبه هایی با خط های تصویری ‏Pictogram‏ (10000 پ.م. مولاژ آنها در باغ کتیبه های کاخ نیاوران )،     کتیبه ‏هایی با خطوط سطری ‏Linear‏ (2300 پ.م. مولاژ آنها در باغ کتیبه های کاخ نیاوران )، کتیبه هایی با خط های پهلوی ‏هام دبیره و نیم گشته (1800 پ. مولاژ بعضی از آنها در باغ کتیبه های کاخ نیاوران ) و کتیبه هایی با خط های کوفی، ‏عربی و فارسی، که نشان از سیر تطور خط از تصویری تا الفبایی برای نخستین بار در ایران دارد؛ که نگارنده طی بیش از ‏دو دهه موفق به کشف و معرفی آنها شده و بسی جای خوشحالی دارد؛ که توانسته ام کاری کوچک برای معرفی تاریخ و ‏هنر بی نظیر ایران عزیز انجام دهم.‏

در پایان یاد آور شوم؛ که مردمان ایران باستان چقدر رشید و با فرهنگ بوده اند؛ که مردم عادی توان نوشتن چنین زیبا و هنری با خط پهلوی بر دیواره ی کوه ها و تخته سنگ بیابان ها را داشته اند؟!

 با کمال احترام- محمد ناصری فرد

‏ ‏26 مهر 1404 ‏