بهترین روش سرمایه گذاری در ایران بستگی به شرایط عمومی کشور، سیاست‌های پولی دولت، شرایط بازارهای ارز، طلا، بورس و مسکن دارد. جمع‌بندی تمام اطلاعات موجود در این موضوعات می‌تواند پاسخ سوال " بهترین روش سرمایه گذاری در ایران" را به ما بدهد.
شرایطی مانند آنچه در ابتدای سال 97 رخ داد (افزایش افسارگسیخته قیمت دلار) تحلیل سرمایه گذاری و بازارهای سرمایه را مشکل می‌کند. بازار مسکن، بورس یا ارز و طلا تفاوتی ندارد، همه ما در نهایت به دنبال بهترین سرمایه‌گذاری در ایران می‌گردیم، یعنی بالاترین سود، کم‌ترین ریسک و بیشترین نقدشوندگی ممکن.
در اینجا قصد نداریم موارد اخلاقی سرمایه گذاری و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی آن بر کشور را تحلیل کنیم. قصد ما بررسی بازارهای سرمایه‌ای کشور طی 20 سال گذشته و پاسخ به سوال "بهترین سرمایه گذاری در ایران" است. سرمایه گذاری که بیشترین سود ممکن را به ما برساند.
قبل شروع باید چند نکته را باهم مرور کنیم. در حالت کلی سرمایه‌گذاری وقتی معنی دارد که سرمایه‌گذاری شما سودی بیش از نرخ تورم ایجاد کند. برای مثال اگر تورم ماهانه 25 درصد باشد و سرمایه شما ماهانه 20 درصد سود کسب کند، به مرور زمان سرمایه شما ارزش خود را از دست خواهد داد.
برای مقایسه بین بازارهای سرمایه و یافتن پاسخ پرسش" بهترین روش سرمایه گذاری در ایران" برای هر بازار سرمایه، شاخصی را در نظر خواهیم گرفت.
برای به‌دست‌آوردن مقدار تورم از شاخص قیمت مصرف‌کننده استفاده می‌کنیم. اگر بازدهی مورد سرمایه‌گذاری از تورم کمتر باشد، سرمایه‌گذاری را زیان‌ده در نظر می‌گیریم. برای بازدهی‌های بیشتر از تورم به هزینه فرصت سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنیم. یعنی آیا موردی سود‌آورتر از انتخاب ما وجود داشته است؟
سود بانکی را به‌عنوان سرمایه‌گذاری بدون ریسک در نظر می‌گیریم. توجه کنید که سکه، دلار و سهام نقدشونده‌تر از سپرده پنج‌ساله هستند. برای آن‌که نقدشوندگی کم‌ترین تاثیر را بر محاسبات ما بگذارد، از نرخ بهره سپرده یک‌ساله استفاده می‌کنیم.
برای دلار و سکه، مبنای محاسبه قیمت در بازار آزاد است.
برای زمین از شاخص قیمت زمین تهران استفاده می‌کنیم. مبنای محاسبه، آماری است که بانک مرکزی منتشر می‌کند. نرخ اجاره سالانه آپارتمان را برابر ۷ درصد بهای ملک در نظر می‌گیریم.
برای محاسبه بازده بورس از شاخص کل استفاده می‌کنیم. از آنجایی که در سال ۱۳۷۷ صندوق ETF با درآمد ثابت وجود نداشت، یک صندوق فرضی با درآمد ثابت ۲۰% را با شاخص کل مقایسه می‌کنیم.
با توجه به نکات بالا در مقایسه بازارهای سرمایه طی 20 سال گذشته به نتایج قابل توجهی خواهیم رسید.
نمودار بالا میزان بازدهی بازارهای سرمایه را طی 20 گذشته در ایران نشان می‌دهد.
برخلاف تصور، بازارهای طلا و ارز بازدهی بسیار کمتری نسبت به بازار بورس و بازار مسکن داشته‌اند. شاید نوسانات سال‌های اخیر باعث ایجاد این ذهنیت غلط در ذهن عموم شده باشد.
بررسی نمودارها نشان می‌دهد انتخاب دلار یا دیگر ارزها به عنوان گزینه سرمایه‌گذاری، انتخاب پرریسک و کم بازده‌ای است.
نوسانات شدید، قابل پیش‌بینی نبودن، احساسی بودن بازار ارز و تاثیرپذیری بسیار بالا از تحولات سیاسی چند مورد از دلایلی است که دلار را از گزینه‌های انتخاب به عنوان بهترین روش سرمایه گذاری در ایران دور می‌کند.
علاوه بر تمام موارد بالا باید نگهداری و نقد شوندگی هم به معایب سرمایه‌گذاری در بازار ارز اضافه کنیم. تغییر قوانین خرید و فروش ارز توسط بانک مرکزی، ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را از گذشته هم بیشتر کرده است.
بازار سکه و طلا در کشور ما رفتاری شبیه به بازار ارز دارد. در نمودار 20 سال گذشته نیز روند رشد بازار طلا قابل مشاهده است. طلا شاید اوضاع بهتری نسبت به دلار داشته باشد ولی سرمایه گذاری بی دردسری نیست. نقد شوندگی و نگهداری از این نوع سرمایه مشکل است. در بلندمدت سرمایه‌گذاری در بازار طلا گزینه بدی نیست ولی در 20 سال گذشته " بهترین روش سرمایه گذاری در ایران" نبوده است.
روش‌های جدید مانند خرید صندوقهای طلا مانند صندوق عیار، اگر قصد سرمایه‌گذاری در بازار طلا را داشته باشید روش مناسبی است.
بازار مسکن از گذشته به صورت سنتی در کشور ما بازار پربازده‌ای به حساب می‌آمده است. براساس تحلیل بازارها و نمودار بالا، جدی‌ترین رقیب بازار بورس، مسکن بوده است.
شاید مسکن سرمایه‌گذاری پربازده‌ای باشد ولی شروع سرمایه‌گذاری در آن نیاز به سرمایه اولیه بسیار زیادی دارد. بخصوص در شرایط فعلی و پس از رشد شدید قیمت‌ها.
نقد شوندگی نیز دومین ضعف بازار مسکن است. اگر دید بلندمدت داشته باشید و عجله‌ای برای نقد کردن سرمایه خود نداشته باشید مسکن می‌تواند " بهترین روش سرمایه گذاری در ایران" باشد.
صندوقهای سرمایه‌گذاری زمین و مسکن نیز یکی از راهکار‌های رونق‌بخش بازار مسکن و روش‌های سرمایه‌گذاری هستند.
در باور برخی از ما سود بانکی نوعی سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید. براساس آمار، در شرایطی که نرخ تورم پایین باشد سودهای بانکی می‌توانند سرمایه گذاری قلمداد شوند ولی در شرایط فعلی و نرخ تورمی که با آن روبه‌رو هستیم سود بانکی ارزش پول و سرمایه شما را حفظ نخواهد کرد.
نرخ بهره بانکی طی سال‌های ۷۴ تا ۸۴، ۱۰ درصد یا پایین‌تر از آن بوده در حالیکه تورم از ۲۰ درصد بیشتر بوده است. از طرف دیگر از سال ۸۴ تاکنون با اینکه نرخ بهره از ۱۵ تا ۲۴ درصد بوده، تورم بصورت متوسط سالیانه از ۲۰ درصد فراتر رفته است.
در نتیجه بازدهی واقعی سپرده بانکی در عمل نزدیک به صفر بوده است. علاوه بر این نه تنها سود بانکی در حال حاضر به هیچ وجه متناسب با سودآوری بانک‌ها نبوده بلکه در سال ۹۷ با تورم ۹/۲۶% ، بازدهی این سپرده‌ها به هیچ وجه متناسب با افزایش قیمت کالاها و خدمات نیز نبوده است. در نتیجه، سرمایه گذاری در سپرده‌های بلند مدت بانکی در عمل سودی را نصیب سپرده گذار نکرده است.
تصویر زیر تحلیل بازارهای سرمایه طی 20 سال گذشته است (بدون احتساب بورس).
بازار سرمایه در ایران تفاوت‌های زیادی با بازارهای سرمایه دیگر کشورها دارد. طی سالیان گذشته اما بورس رفته رفته جایگاه خود را پیدا کرده است و در جذب سرمایه نیز موفق بوده است.
جذابیت بازار بورس علاوه بر بُعد سرمایه‌گذاری به سازنده بودن آن است. جذب نقدینگی و به گردش درآوردن آن در بدنه تولید کشور مزیتی است که دیگر بازارهای سرمایه در ایران کمتر از آن برخوردارند.
آمار و ارقام بدون شک بورس را به عنوان بهترین روش سرمایه گذاری در ایران معرفی می‌کنند.
علاوه بر جذابیت بازار بورس، تنوع روش‌های سرمایه‌گذاری در این بازار خود مزیت دیگری است.
سرمایه‌گذاری مستقیم، اگر دانش، تجربه و وقت کافی را دارید و روش غیر مستقیم و صندوقهای سرمایه‌گذاری، اگر وقت و دانش و تجربه خرید و فروش سهام را ندارید، دست شما را در انتخاب مدل سرمایه‌گذاری باز گذاشته است.
در پایان اگر بخواهیم تمام صحبت‌ها را جمع‌بندی کنیم، براساس آمار و ارقام بازار بورس بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری است. اگر دید بلندمدت داشته باشید بدون شک بورس بهترین گزینه خواهد بود ( هیچ چیز قطعی نیست و تحلیل‌ها براساس داده‌های گذشته است)
این داستان جایی جذاب‌تر می‌شود که نمودار صندوقهای سرمایه‌گذاری با شاخص بورس مقایسه کنیم.
همانطور که در تصویر مشخص است این صندوق‌ها ( در تصویر برای نمونه صندوق سرمایه گذاری پیشرو انتخاب شده است) از شاخص کل بورس هم بازدهی بیشتری داشته‌اند.
سرمایه‌گذاری کار ساده‌ای نیست. رصد بازارها، داشتن تحلیل از گذشته، حال و آینده بازارهای سرمایه، قدرت تصمیم‌گیری به موقع، وقت، دانش و تجربه همگی از چالش‌های جدی سرمایه‌گذاری است.
یک مربی مالی با داشتن تمام ویژگی‌های بالا می‌تواند به شما در انتخاب بهترین روش سرمایه گذاری در ایران کمک کند.
