چکیده:
بازار کار رشته برق آنقدر گسترده است که می توان علاوه بر شغل اصلی در شغل دوم نیز فعالیت داشت. شغل دوم مهندسان برق با تنوع زیادی روبرو است. اگر بخواهیم چند مورد از مهم ترین آن ها را نام ببریم می توانیم به تعمیرات سخت افزار های کامپیوتری و طراحی سیستم های رادار و جنگ الکترونیک و همکاری با تیم های پژوهشی و کارشناس فنی یا مدیر تولید اشاره کنیم. با گسترش فناوری و صنایع روز به روز به فرصت های شغلی مهندسان برق افزوده می شود.
امروزه با گسترش فناوری و رشد صنایع کوچک و بزرگ در ایران، مشاغل بسیار زیادی برای رشته های مختلف مهندسی به خصوص رشته ی مهندسی برق به وجود آمده اند. با این وجود، بسیاری از مهندسان برق و فارغ التحصیلان این رشته همچنان در تهران و سایر شهرستان های کشور بیکار هستند و یا شغلی که در آن فعالیت می کنند، درآمد چندان خوبی ندارد. به همین دلیل، بسیاری از مهندسان برق و فارغ التحصیلان این رشته به دنبال یافتن شغل دوم هستند.
رشته ی برق یک از گسترده ترین رشته های مهندسی است که در زمینه های مختلف کاربرد دارد. مهندسی برق از جمله مشاغل مهم و حیاتی در صنایع و مخابرات محسوب می شود. در گذشته، صنایع عمدتاً مکانیکی بودند و به همین دلیل وابستگی بسیار زیادی به مهندسان مکانیکی وجود داشت. با گذشت و زمان و به کارگیری الکتریسیته در صنایع، تعداد دستگاه ها و ابزار های مکانیکی کاهش پیدا کرد و به دنبال آن، صنایع پیچیده تر شدند. در ابتدا، مهندسان برق شاغل در زمینه های مختلف صنعت، همکاری بسیار نزدیکی با مهندسان مکانیک داشتند و این همکاری موجب به وجود آمدن شاخه ی جدیدی از مهندسی به نام الکترومکانیک شد.
اما امروزه، رشته ی مهندسی برق خود جایگاه ویژه ای در علم و صنعت به خود اختصاص داده است. همان طور که می دانید، رشته ی برق در مقطع کارشناسی به چهار گرایش اصلی تقسیم بندی می شود: (1) قدرت؛ (2) الکترونیک؛ (3) کنترل؛ و (4) مخابرات.
1- تعمیرات سخت افزار های کامپیوتری
هر یک از این گرایش ها تفاوت بسیار زیادی از نظر زمینه های کار و فرصت های شغلی با یکدیگر دارند. همین موضوع موجب گستردگی و وسعت زمینه های کاری رشته ی برق شده است. گرایش های رشته مهندسی برق به برخی دیگر از رشته های مهندسی بسیار نزدیک هستند و به همین دلیل فعالیت در زیر شاخه های دیگر مهندسی می تواند به عنوان شغل دوم مهندسان برق در نظر گرفته شود.
به عنوان مثال، گرایش الکترونیک به رشته ی مهندسی کامپیوتر بسیار نزدیک است و مباحث مشترک بسیار زیادی دارند. دانشجویان رشته ی مهندسی برق با توجه به نزدیکی گرایش الکترونیک به گرایش سخت افزار می توانند درس های اختیاری را به منظور آشنا شدن با مسائل الکترونیکی کامپیوتر انتخاب نمایند.
به عبارت دیگر، بسیاری از مشاغل مرتبط با کامپیوتر شاخه ی سخت افزار و کار کردن در شرکت های ساخت، تولید و حتی تعمیرات سخت افزار های کامپیوتری همگی می توانند به عنوان شغل دوم مهندسان برق در نظر گرفته شوند.
علاوه بر صنعت، فرصت های شغلی دیگری در زمینه های مختلف از جمله پزشکی، ساخت وسایل خانگی سیستم های ارتباطی برای مهندسان رشته برق، گرایش الکترونیک، به خصوص الکترونیک دیجیتال، وجود دارند که علاقمندان می توانند کار کردن و فعالیت در شرکت های مرتبط به زمینه های یاد شده را به عنوان شغل دوم مهندسان برق در نظر بگیرند. ورود بسیاری از مهندسان برق گرایش الکترونیک به بحث های مرتبط با تعمیرات تجهیزات پزشکی و وسایل آزمایشگاهی نیز رونق بسیار زیادی پیدا کرده است و مهندسان برق فعال در این زمینه از حقوق نسبتاً بالایی نیز برخوردار هستند. لازم به ذکر است که امروزه بسیاری از مهندسان گرایش الکترونیک در پروژه های مخابراتی همکاری می‌کنند و به مهندسان گرایش مخابرات در ساخت و پیاده سازی طرح های مخابراتی کمک می نمایند.
2- راه اندازی شبکه های ارتباط از راه دور
یکی از سخت ترین گرایش های رشته ی مهندسی برق، گرایش مخابرات است که به دلیل حجم بالای محاسبات به کار رفته در این گرایش، تعداد کمی از علاقمندان به رشته ی برق جذب آن می شوند. همین کم بودن تعداد متقاضیان موجب به وجود آمدن فرصت های شغلی بسیاری زیادی برای فارغ التحصیلان رشته ی برق، گرایش مخابرات می شود.
با این وجود، بسیاری از فارغ التحصیلان این رشته نیز به دنبال شغل دوم هستند. هدف اصلی گرایش قدرت، انتقال اطلاعات است و به همین دلیل، ریاضیات و محاسبات عددی از جایگاه ویژه ای در این گرایش برخوردار هستند. از آنجایی که فارغ التحصیلان گرایش مخابرات، دروس ریاضیات پیشرفته را می گذرانند و از پایه ی نسبتاً خوبی در محاسبات برخوردار هستند، می توانند در زمینه ی آمار و احتمالات نیز فعالیت داشته باشند. همچنین، با گسترش و رشد فناوری موبایل، فرصت های شغلی بسیار زیادی در شرکت های فعال در زمینه‌ی فناوری ها و راه اندازی شبکه های ارتباط از راه دور برای فارغ التحصیلان رشته برق، گرایش مخابرات به وجود آمده است. امروزه شغل دوم مهندسان برق گرایش مخابرات، علاوه بر کار کردن در شرکت های فعال در زمینه ی مسائل مخابراتی، فعالیت و همکاری در پروژه های نظامی است.
3-طراحی سیستم های رادار و جنگ الکترونیک
طراحی سیستم های رادار و جنگ الکترونیک از جمله پروژه های نظامی هستند که فارغ التحصیلان گرایش مخابرات به خصوص مخابرات سیستم می توانند با شرکت های مربوطه همکاری داشته باشند. بسیاری از شرکت های خصوصی یا دولتی نیز در زمینه ی پروژه های مخابراتی غیر نظامی فعالیت دارند که باز هم این مشاغل می توانند به عنوان شغل دوم مهندسان برق گرایش مخابرات معرفی شوند. به طور کلی، فارغ التحصیلان رشته ی مهندسی برق، گرایش مخابرات و الکترونیک، می توانند فرصت های شغلی ایجاد شده در هر یک از وزارتخانه های پست، تلگراف، تلفن، صنایع، دفاع و شرکت های خصوصی یا دولتی وابسته به آن ها را به عنوان شغل دوم خود انتخاب نمایند.
4-نیروگاه ها و شرکت های توزیع مشغول
فارغ التحصیلان مهندسی برق، گرایش قدرت عموماً در نیروگاه ها و شرکت های توزیع مشغول به کار می شوند. با این وجود، شرکت های مشاوره در زمینه ی احداث نیروگاه ها و همچنین شرکت های فعال در زمینه ی انرژی های نو می توانند شغل دوم مهندسان برق گرایش قدرت در نظر گرفته شوند. با توجه به وظایف مهندس برق گرایش قدرت در زمینه ی آشنایی با روش های توزیع و پخش بار در یک کارخانه، ساختمان و یا منطقه و شهر، بازار کار این گرایش محبوب رشته ی مهندسی برق بسیار گسترده و وسیع است.
5- فعالیت در صنایع و کارخانه های مختلف
گرایش کنترل رشته ی مهندسی برق، همان طور که از نامش مشخص است، به علم کنترل رفتار های سیستم های مختلف با توجه به ورودی های داده شده، می پردازد. با توجه به گستردگی سیستم های صنعتی و نیاز شدید به کنترل آن ها، فرصت های شغلی بسیار زیادی برای مهندس برق، گرایش کنترل وجود دارد. مهندسان کنترل علاوه بر کار در صنایع و کارخانه های مختلف از جمله ذوب آهن و سیمان می توانند در زمینه ی خودروسازی نیز فعالیت داشته باشند. فعالیت در شرکت های خصوصی اتوماسیون صنعتی و ابزار دقیق نیز می تواند به عنوان شغل دوم مهندسان برق گرایش کنترل در نظر گرفته شود. از آنجایی که دانشجویان رشته برق گرایش قدرت، واحد های مرتبط با ریاضیات بسیاری زیادی را می گذرانند، پس از پایه ی ریاضی خوبی برخوردار هستند و دانش کامپیوتر مطلوبی نیز دارند، به همین دلیل، مهندسان گرایش کنترل رشته ی برق می توانند در شرکت های کامپیوتری نیز مشغول به کار شوند و از توانایی های خود در زمینه ی کامپیوتری به خصوص حوزه ی کاری کنترل، استفاده نمایند.
6-فعالیت در حوزه های مختلف از جمله مخابرات و پتروشیمی و حمل و نقل
به طور کلی، فارغ التحصیلان رشته ی مهندسی برق با توجه به گستردگی گرایش هایش می توانند در حوزه های مختلف از جمله مخابرات (موبایل، رادیو، تلویزیون و ارتباطات ماهواره ای)، پتروشیمی و نفت، هواپیمایی، سخت افزار کامپیوتر، مهندسی پزشکی (ساخت و تولید دستگاه های پزشکی و وسایل آزمایشگاهی)، نظامی (ارتباطات، ناوبری و سیستم های تسحیلاتی)، ساخت و تولید (ماشین آلات صنعتی و کنترل کننده های منطقی قابل برنامه ریزی)، حمل و نقل (سیستم های الکترونیکی خودرو، سیستم های ردیاب و مسافت سنج)، هوا و فضا (رادار، سیستم های هوانوردی و ارتباطی) و ارتباطات (ارتباط داده ای، کامپیوتر های خانگی، لپ تاپ، کامپیوتر های جیبی، ماشین های خودپرداز بانکی) مشغول به کار شوند.
7-همکاری با تیم های پژوهشی
یکی دیگر از زمینه های فعالیت اضافی مهندسان برق که به عنوان شغل دوم مهندسان برق نیز شناخته می شود، شرکت و همکاری در پروژه های علمی است. شرکت های بسیار زیادی در این زمینه مشغول به کار هستند. مهندسان برق با همکاری در تیم های پژوهشی این شرکت ها می توانند در زمینه های مختلف از قبیل آکوستیک، اپتیک، فیزیک و نانو تحقیق و پژوهش کنند.
فعالیت در چنین مشاغلی علاوه بر به وجود آوردن منبع درآمد دومی برای مهندسان برق علاقمند به این حوزه، موجب افزایش سطح دانش و مهارت های آن ها نیز می‌گردد. گاهی اوقات نیز فرصت های شغلی جدیدی از طریق همین کارهای تحقیقاتی و پژوهشی برای مهندسان برق فعال در این حوزه به وجود می آیند. از دیگر زمینه ها که به عنوان شغل دوم مهندسان برق در نظر گرفته می شود، فعالیت در شرکت ها و سازمان های مشاوره و مدیریتی است. مهندسان برق در چنین مشاغلی دیگر به کار های عملی و علمی نمی پردازند و بیشتر به جنبه های مدیریتی یک شرکت یا سازمان می پردازند. جنبه های مدیریتی در شرکت های تولید، ساخت و طراحی حوزه ی برق می تواند شامل تخمین هزینه ها، مدیریت نیروی انسانی، ارزیابی و بررسی زمان بندی دقیق پروژه، هماهنگی فعالیت تکنسین ها و کارگران و همچنین برنامه ریزی و نظارت بر برنامه های بازرسی، تعمیر و نگهداری باشد.
8- کارشناس فنی یا مدیر تولید
علاوه بر موارد ذکر شده، مهندس برق می تواند مشاغل مرتبط دیگری از قبیل کارشناس فنی، کارشناس مخابرات، کارشناس ابزار دقیق، کارشناس پشتیبان، سرپرست بازرسی، مسئول تاسیسات، مدیر تولید، مدیر کارخانه و غیره را نیز به عنوان شغل دوم مهندسان برق در نظر بگیرد. بسیاری از مهندسان برق نیز به توجه به گرایش انتخابی خود شروع به کسب مهارت و یادگیری نرم افزار های مرتبط می کنند و به عنوان یک کارآفرین ظاهر می شوند.
9- کارشناس فروش
این مهندسان برق علاوه بر کار اصلی خود در سازمان های دولتی یا شرکت های خصوصی، به صورت تیمی کار می کنند و پروژه های مختلفی در زمینه ی تخصصی خود می گیرند. به عنوان مثال، مهندس برقی که در یک شرکت فروش و خدمات پس از فروش دستگاه های CNC مشغول به کار است، می تواند با به دست آوردن مهارت لازم در زمینه ی تعمیر و خدمات این دستگاه ها به صورت خوداشتغالی فعالیت داشته باشند و شغل دومی برای خود ایجاد نماید.
اخیراً شاهد ورود بسیاری از مهندسان برق به حوزه ی فروش بوده ایم. از آنجایی که فروش برخی از کالا های مرتبط با صنعت برق بسیار تخصصی هستند، کارشناس فروش می تواند به عنوان شغل دوم مهندسان برق در نظر گرفته شود که اگر مهندس برق مهارت لازم در زمینه ی فروش را داشته باشد، می تواند درآمد بسیار زیادی داشته باشد.
