چند روز پیش تو یکی از کلاسهایی که شرکت کرده بودم، مدرس یک دستهبندی خیلی ساده ولی درعینحال دقیق از فونتها ارائه داد. تا قبل از اون، همیشه حس میکردم دستهبندی فونتها یه موضوع پیچیده و تخصصیه. اما وقتی این ساختار رو شنیدم، همهچیز برام روشن شد. ( این به این معنی نیست که تخصصی نباشه)
این دستهبندی انقدر واضح و قابلفهم بود که تصمیم گرفتم با شما هم به اشتراک بذارمش. شاید خیلیهاتون باهاش آشنا باشید، ولی گاهی همین توضیح ساده میتونه دید تازهای برای انتخاب فونت در پروژههامون ایجاد کنه.
فونت فقط یک سبک نوشتار نیست. فونتها میتونن احساس منتقل کنن، فضا بسازن، برند تعریف کنن یا حتی تجربه کاربری رو شکل بدن. وقتی فونتها دستهبندی میشن، درواقع به ما کمک میکنن راحتتر بفهمیم:
برای چه کاربردی طراحی شدهان؟
حس و حالشون چیه؟
و کجا باید استفادهشون کنیم؟
در این مقاله، ما فونتها رو بهطور کلی به دو دستهی اصلی تقسیم میکنیم:
فونتهای رسمی (Official)
فونتهای نمایشی (Display)
فونتهای رسمی برای متون طولانی، فضاهای حرفهای و محتوایی طراحی میشن که خوانده شدنشون مهمتر از دیده شدنشونه. این فونتها برای چشم راحتترن و هدف اصلیشون انتقال دقیق پیام در طول زمان و حجم زیاده.
فونتهای رسمی خودشون به دو دستهی مهم تقسیم میشن:
تاریخچه
فونتهای سریف یکی از قدیمیترین انواع فونتن. ریشهشون به روم باستان و کتیبههای سنگی برمیگرده؛ جایی که خطوط انتهایی حروف با قلم و چکش ایجاد میشد تا ظاهر زیباتر و متعادلتری داشته باشن. بعدها با اختراع چاپ در قرن ۱۵ میلادی، این سبک به انتخاب اصلی چاپخانهها تبدیل شد.
ویژگیها
در انتهای حروف، خطهای کوچکی (زائدههایی) وجود دارن که بهشون سریف گفته میشه.
فرم کلاسیک، متقارن و رسمی دارن.
باعث هدایت چشم در طول خطوط میشن و خواندن متون طولانی رو راحتتر میکنن.
در اندازهی کوچک هم خوانایی بالایی دارن.
اینجا نمونه ای از فونت های Serif فارسی رو باهم میبینیم.
سنسریفها برخلاف سریفها، سابقهی طولانی ندارن. اولین بار در قرن ۱۸ دیده شدن، ولی از اواخر قرن ۱۹ و بهویژه قرن ۲۰ با رشد جنبشهای طراحی مدرن مثل باهاوس (Bauhaus) و طراحی سوئیسی، به محبوبیت فوقالعادهای رسیدن. با ظهور صفحهنمایشها، موبایل و وبسایتها، سنسریف به فونت غالب در دنیای دیجیتال تبدیل شد.
ویژگیها
خطوط صاف و ساده دارن و بدون زوائد انتهایی هستن.
مینیمالیستی، واضح و تمیز طراحی شدن.
در اندازههای بزرگ و کوچک خوانایی خوبی دارن.
انعطافپذیر هستن و به خوبی با طراحی مدرن هماهنگ میشن.
اینجا نمونه ای از فونت های Sans Serif فارسی رو باهم میبینیم.
تاریخچه
فونتهای دیسپلی زمانی شکل گرفتن که طراحان و تبلیغکنندگان نیاز داشتن در لحظه مخاطب رو جذب کنن. اولین استفادههای این فونتها به قرن ۱۹ در تبلیغات شهری برمیگرده. با ورود به قرن ۲۰ و ۲۱، فونتهای دیسپلی به آزمایشگاههای خلاقیت تبدیل شدن: هیچ قاعدهای ندارن، فقط باید دیده بشن.
ویژگیها
طراحی اغراقآمیز، خلاقانه و گاه عجیب
مخصوص استفاده در اندازهی بزرگ مثل تیتر، پوستر، جلد کتاب
بههیچوجه مناسب متن طولانی نیستن
میتونن احساسی، مفهومی، بازیگوش، فانتزی یا حتی عجیب باشن
اینجا نمونه ای از از فونت های Display فارسی رو باهم میبینیم.
شناخت دستهبندی فونتها، یکی از قدمهای مهم در مسیر درک بهتر طراحی گرافیکه. با دونستن تفاوت بین فونتهای Display و Official، میتونیم آگاهانهتر انتخاب کنیم و بدون آزمون و خطای زیاد، به نتیجهی دلخواه نزدیکتر بشیم.
فونتهای Display برای وقتی هستن که میخوایم توجه جلب کنیم، تأکید بذاریم، یا به کارمون هویت بدیم. در مقابل، فونتهای Official بیشتر برای انتقال بیواسطه و روان اطلاعات طراحی شدن. هویت یک فونت فقط به شکل ظاهریش نیست، بلکه به نقشی که توی ارتباط با مخاطب بازی میکنه هم بستگی داره.
در نهایت، انتخاب فونت صرفاً یه انتخاب سلیقهای نیست؛ بلکه بخشی از تصمیمگیری استراتژیک توی طراحی حرفهایه. وقتی فونت درست رو توی جای درست استفاده کنیم، انگار بدون حرف زدن، داریم با مخاطب ارتباط مؤثر برقرار میکنیم.
محمدحسن خبیری | طراح گرافیک
