Mohammad Sedaghati Jahromi
Mohammad Sedaghati Jahromi
خواندن ۵ دقیقه·۴ سال پیش

بازار جهرم، محمد صداقتی جهرمی

موازی با خیابان منوچهری جهرم، بازار تاریخی شهرستان جهرم به عنوان نماد هویت و قدمت شهرستان وجود دارد که بیش تر حجره‌های آن به صنف پارچه‌فروشی اختصاص دارد. این بازار شباهت زیادی به بازار وکیل شیراز دارد و به وسیله حاج محمدحسین خان جهرمیدر اواخر دوران زندیه ساخته شده و در دوره‌های بعد مرمت شده است. این بازار از ارزنده‌ترین و بهترین نمونه‌های معماری دوره زندیه محسوب می‌شود به طوری که گنبد مرتفع چهارسوق آن از نمونه‌های جالب و کم‌نظیر طاق‌زنی است. بازار جهرم 3 کاروان سرای تقریبا مخروبه دارد که هرکدام در یک راستا قرار دارد ولی هم اکنون نیز به عنوان انبار مورد استفاده قرار می گیرد. نور این بازار در گذشته و امروزه نیز تا حدودی از طریق دریچه‌های تعبیه شده در بالای حجره‌ها تامین می‌شده است.تمام قسمت‌های بازار جهرم در محل چهار سوق به 4 جهت اصلی شمال، جنوب، غرب و شرق ارتباط دارد و اکثر مغازه‌ها در همین قسمت جمع بوده و فقط یک قسمت از آن به بازار مس گرها متصل می‌شود و دیگر مغازه ها به صنف پارچه فروشان تعلق دارد.بازار مس گرها نیز در شرق بازار اصلی قرار دارد. در گذشته این بازار مسقف نبوده است. در این قسمت مس گران و آهن گران به تولید صنایع دستی اشتغال دارند ولی تعداد آن ها اندک است اما مثل گذشته تولیدات آن ها نیز متقاضی دارد.

درباره ی معماری بازار می توان به حجره بندی های یکسان نیز اشاره کرد و بی تردید نمی توان از سقف گنبدین مانند آن که پوششی از جنس گل و کاه دارد به راحتی گذشت. نمای بیرونی بازار آن قدر چشم نواز است که بی اغراق می توان گفت که نسبت به نمای داخلی دست کمی ندارد. بی بدیل ترین خاطرات حقیر درباره ی نمای بیرونی بازار به روزهای بارانی شهرستان جهرم بر می گردد که پس از بارندگی، به دلیل وجود بذرهای باقی مانده، سقف بازار کاملا به رنگ سبز در می آمد.

فارغ از توضیحات عام درباره ی این بازار که بیش تر به معماری آن برمی گردد، قلم نویسنده شما را با مردی آشنا می کند که قریب به 50 سال است در این بازار با همتی مثال زدنی، دستانی توانمند و لبانی سپاسگزار از شکر خداوند مسئوایت عینیت بخشیدن به یکی از جالب ترین صنایع دستی بازار را به دوش می کشد. مردی دوست داشتنی، خوش رو و گشاده دست.آقای حیدر نیکو سخن گیوه می دوزد و هم چنان نیز مشتری های ثابتی دارد. حجره ای کوچک اما دلی بزرگ دارد. در این چندسالی که وی را می شناسم بیش تر به این نکته پی می برم که روح بزرگ و همت متعالی نصیب همه ی انسان های روی این کره ی خاکی نشده است. تمامی کسبه ی بازار او را این گونه می شناسند و دوستش دارند.

گیوه (در زبان محلی به آن ملکی یا ملکین می گویند./melkin/)یکی از پای پوش های سنتی ایران است که بسیار راحت و برای آب و هوای گرم و خشک بسیار مناسب است. گیوه یکی از جالب ترین صنایع دستی ایران است.ترکیب سنت و مدرنیته را در سفارش و ساخت گیوه احساس کردم. می توانی شماره ی پا و طرح مورد نظرت را سفارش دهی ولی هم چنان به شیوه ی سنتی گیوه بپوشی. این است نقطه ی طلاقی عصر ما و عصر پدران ما. گیوه زیره پارچه ای به نام شیوه دارد که دوام و مقاومت آن بسیار زیاد است و یک رویه نخی. رویه ی گیوه را با سوزن رویه بافی و نخ پنبه ای محکم و دولا می بافند.گیوه باف از بالای رویه ی ملکی با چند رج که دور سر نخ بافندگی می اندازد آغاز می کند و سپس ردیف های پشت سر هم به آن اضافه می کند و آن را به تدریج از اطراف توسعه می دهد. وقتی طول مورد لزوم به دست آمد و به اندازه کافی بافته شد پاشنه آن را آغاز می کند. بهترین گیوه ها از نخ ظریف پنبه ای دولا بافته شده و نقش های هندسی زیبایی که سوراخ های کوچکی به هنگام بافت در آن درست شده دارد که بافت این گیوه ها بیش تر طول می کشد.

وقتی از بازار سرپوشیده جهرم گذر می کنی حتماً صدای چکش های تنها بازماندگان هنر و حرفه مس گری به گوش می رسد. آن ها مانده اند تا گواه تاریخ و قدمت جهرم باشند.سمت شرقی بازار میزبان صنایع دستی تولیدی مس گران است که هنوز هم چندین نفری هستند که به شیوه ی کاملا سنتی تولیدات خود را عرضه می کنند و متقاضیان این صنعت هم چنان از ظروف مسی استفاده می کنند.

با وجود بازار وکیل شیراز در مرکز استان فارس، خواهرخوانده ی این بازار در شهرستان جهرم کمی مورد بی لطفی قرار گرفته است. این بازار در سال 1352 نیز از سوی وزارت فرهنگ و هنر با شماره 950 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. به همت مسئولین اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی همان فضای سنتی سال های دور را به همراه دارد و تا حدود زیادی دست نخورده باقی مانده است.


جهرمفارسبازار جهرممعماریگیوه
دوس دارم ارزش آفرین باشم.ارگنایزر تدکس جوانان خیابان زند شیراز.مترجم چنتا دونه کتاب.طراح تجربه پرزنتیشن.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید