موسیقی سنتی ایرانی قدمت طولانی مدتی دارد، که به تاریخ قبل از میلاد می رسد و طی زمان ها نسل به نسل و سینه به سینه در بین مردم منتقل شده و بخش هایی که بیشتر مورد پسند عامه مردم بودند، باقی ماندند و به شکل امروزی در آمدند. در زمان ایران باستان سه نوع موسیقی رواج داشت، که شامل موسیقی آیینی یا همان دینی، موسیقی بزمی و موسیقی رزمی بودند.
موسیقی سنتی ایرانی
موسیقی اصیل ایرانی یا همان موسیقی سنتی و یا موسیقی کلاسیک ایرانی و موسیقی دستگاهی، مجموعه‌ای از دستگاه‌ها، نغمه‌ها و آوازها میباشد، که قبل از دوران میلاد مسیح تا به امروز بین مردم ایران جریان داشته و ادامه پیدا می کند.از جمله کشورهایی که در شکل گیری این موسیقی بسیار تاثیر گذار بودند شامل؛ آسیای میانه، افغانستان ،پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و یونان بودند.
نکیسا، باربد، رامتین، از موسیقیدان ها و نوازندگان موسیقی سنتی ایران در دوران ایران باستان بودند. که البته قابل ذکر می باشد ، ردیف های موسیقی اصیل ایرانی به عنوان اولین پرونده مستقل ایران در مهر ماه سال ۱۳۸۸ در فهرست میراث ناملموس جهانی به ثبت رسید.
الفبای موسیقی سنتی ایرانی
گوشه یا مقام: که همان کوچکترین جزء هویت دار از ردیف موسیقی اصیل ایرانی است و شامل آهنگ های قدیمی میشود.
دستگاه:بعضی از گوشه های موسیقی اصیل چون در یک منطقه خاصی قرار گرفتند، حال و هوایی یکسان دارند.تمامی گوشه هایی با حال و هوای یکسان و مشابه،در مجموعه ای جمع‌آوری می‌شوند که به آن دستگاه می گویند.
آواز:مجموعه ای از چندین گوشه،آواز را شکل می‌دهد.که آوازهای متعلق به دستگاه موسیقی اصیل ایرانی شامل: آواز ابوعطا (متعلق به دستگاه شور)، آواز بیات ترک (متعلق به دستگاه شور)، آواز افشاری (متعلق به دستگاه شور)، آواز دشتی (متعلق به دستگاه شور)، آواز بیات کرد (متعلق به دستگاه شور)، آواز بیات اصفهان (متعلق به دستگاه همایون) می باشد.
مرکب خوانی:به مدلی از خواندن که نوازنده از یک دستگاه شروع می‌کند و وارد دستگاه دیگری میشود، به اصطلاح مرکب خوانی می گویند.
نت شاهد: نتی که دارای بیشترین کاربرد در هر دستگاه و آواز است، نت شاهد نامیده می شود.
