وقتی صحبت از حقوق و دستمزد می‌شود، ناخودآگاه یاد کارگران پرتلاشی میفتیم که در هر زمینه‌ای مشغول به فعالیت هستند. این کارگران در قبال کاری که انجام می‌دهند، توقع دریافت دستمزد عادلانه‌ای را هم دارند. این موضوع با توجه به وضعیت تورم و اقتصاد نابسامان کشور، جایگاه بسیار مهم و حساسی دارد. چرا که در صورت عدم توجه به این موضوع، موجبات نارضایتی کارگران فراهم شده و این در نهایت به ضرر کارفرماها و چرخ تولید خواهد بود. قصد داریم در این مطلب نگاهی متفاوت‌تر و از جنبه‌های مختلف به این موضوع مهم داشته باشیم.
کارفرما برای رسمی‌تر شدن فرایند پرداخت و اجرایی کردن قرارداد، باید سیستمی برای پرداخت حقوق و دستمزد کارگران تدارک ببیند. این سیستم باید در هر برند، کارخانه، سازمان و ... اجرایی شود. این سیستم باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ به طور کلی در آموزش حقوق و دستمزد به طراحی این سیستم اشاره می‌شود. سیستم حقوق و دستمزد باید طوری طراحی شود که:
برای حقوق و دستمزد تعاریف متعددی وجود دارد. به طور کلی وجوه یا مبلغی که برای انجام کاری معین در بازه زمانی مشخص پرداخت می‌شود، حقوق یا دستمزد نام دارد. به بیان دیگر وقتی کارگر و کارفرما قراردادی باهم می‌بندند، متهعد به اجرای برخی قوانین می‌شوند. کارگر باید فعالیت‌هایی که به او محول شده به درستی انجام دهد. از طرف دیگر کارفرما باید طبق قرارداد، مبلغی را به عنوان دستمزد به کارگر پرداخت کند.
حقوق و دستمزد ممکن است به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه پرداخت شود و بستگی به توافق بین کارگر و کارفرما دارد. به این نکته هم توجه داشته باشید که محاسبه اضافه کاری به حقوق و دستمزد اضافه می‌شود. در صورت عدم پرداخت دستمزد توسط کارفرما، کارگر می‌تواند اقدام قانونی انجام دهد.
مزایا به پاداش‌های نقدی و غیرنقدی گفته می‌شود که به صورت منظم یا در مناسبت‌های مختلف، توسط کارفرما به کارگران پرداخت می‌شود. یکی از معروف‌ترین انواع مزایا، عیدی کارگر است. مشمولان قانون کار با دستگاه‌های دولتی در دریافت عیدی باهم تفاوت‌هایی دارند. کارکنان دولت عیدی خود را در پایان هر سال دریافت می‌کنند، اما عیدی کارگران قانون کار، فرمول خاص خود را دارد. عیدی کارگران مشمول قانون کار، دو برابر آخرین حقوق دریافتی اوست.
طبق قانون کار هیچ کارگری نباید کمتر از حداقل دستمزد تعیین شده دریافت کند. به این ترتیب عیدی به هیچ وجه نمی‌تواند از دو برابر حقوق کمتر باشد. البته برای دریافت عیدی هم شرایطی وجود دارد. برای مثال کارگر باید حداقل یک سال در کارگاه مشغول به کار باشد. کارگرانی که کمتر از یک سال مشغول فعالیت باشند، عیدی به مراتب کمتری دریافت می‌کنند.
همانطور که تا اینجا متوجه شدید، محاسبه و پرداخت عیدی قوانین خاص خود را دارد. مبلغ عیدی به هر میزانی که باشد، معاف از پرداخت مالیات است. البته میزان عیدی با مزایای دیگر جمع شده و مالیات کلی به حقوق و مزایای کارگر تعلق می‌گیرد.
حقوق و دستمزد کارگران، بخش عمده‌ای از هزینه‌های شرکت را شامل می‌شود. به همین دلیل باید به دقت مورد بررسی و محاسبه قرار بگیرد. اگر این مهم به درستی انجام نشود، ممکن است خسارات و هزینه‌های سنگینی را به مجموعه اقتصادی وارد کند. همچنین باعث بروز اختلافات شدید بین کارفرما و کارگران می‌شود.
با این اوصاف نقش حسابدار در محاسبه و پرداخت حقوق و دستمزد کارگران اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. حسابدار با به کارگیری سیستم دقیق حقوق و دستمزد، جزئیات حقوق و مزایای هر کارگری را مشخص می‌کند. به این ترتیب رضایت کارفرما و کارگر جلب می‌شود. همچنین انگیزه کار در کارگان افزایش پیدا می‌کند و از اطلاعات ذخیره شده هم برای تهیه گزارشات مالی استفاده می‌شود.
همانطور که می‌دانید، کارکنانی که طبق قوانین وزارت کار مشغول فعالیت هستند، کارگر نامیده می‌شوند و مشمول حقوق و مزایا بر اساس قوانین کار خواهند بود. مزایایی که به کارگران پرداخت می‌شود انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
به مزایایی می‌گویند که به صورت نقدی پرداخت می‌شود. این نوع مزایا ممکن است به صورت ماهانه یا سالانه به حساب کارگران واریز شود. این نوع مزایا را در لیست حقوق و مزایا ثبت می‌کنند. ازجمله مزایای مستمر نقدی، می‌توان به حق اولاد، حق مسکن، حق ایاب ذهاب، حق مقام و ... اشاره کرد.
به مزایایی می‌گویند که به صورت مستمر پرداخت می‌شود، اما نقدی نیست. این نوع مزایا هم ممکن است به صورت ماهانه یا سالانه پرداخت شود. ازجمله مزایای مستمر غیرنقدی، می‌توان به بن کالا، مسکن واگذاری شده از طرف کارفرما، بن خرید خواروبار و ... اشاره کرد.
به مزایایی گفته می‌شود که به صورت نامنظم و غیرمستمر به کارگران اعطا می‌شود. درواقع زمان مشخص و دقیقی برای پرداخت این نوع مزایا وجود ندارد. ازجمله مزایای غیرمستمر، می‌توان به هزینه سفر، اضافه کار، فوق‌العاده ماموریت، عیدی و ... اشاره کرد.
به ساعاتی که کارگر در محیط کار بیش از زمان توافق شده مشغول به فعالیت می‌شود، اضافه کار می‌گویند. البته طبق ماده 59 قانون کار، کارگر باید تمایل به اضافه کاری داشته باشد؛ در غیر این صورت کارفرما حق اجبار برای اضافه کاری ندارد. همچنین کارفرما موظف است تا حقوق اضافه کاری را بر اساس 40 درصد بیشتر از دستمزد هر ساعت کار عادی محاسبه و پرداخت کند.
با این اوصاف فرمول محاسبه اضافه کار هم به این صورت است :
اضافه کار = (ساعات اضافه کاری × 140% × (33/7÷ مزد ثابت روزانه))
مزد ثابت روزانه = 30 ÷ مزد ثابت ماهانه
مزد ثابت ماهانه = حقوق پایه + پایه سنوات + مزایای به تبع شغل
همچنین فعالیت در روز تعطیل برای کارگران اجباری نیست و اگر کارگری قصد کار در این ایام را دارد، باید 40 درصد بیشتر از ساعات کار عادی حقوق و دستمزد دریافت کند. اگر کارگر در روز تعطیل کار نکند، حقوق وی به صورت عادی محاسبه و در پایان ماه به حساب او واریز می‌شود.
اگر اطلاعات کافی در خصوص نحوه محاسبه و پرداخت حقوق و مزایای خود ندارید، بهتر است به یک مشاور کاربلد و زبده اعتماد کنید. شرکت‌ها و متخصصان زیادی در این زمینه مشغول به فعالیت هستند. موسسه حسابداری محاسبان، یکی از بهترین آموزشگاه‌های حسابداری اصفهان و قوانین مربوط به آن است. شما می‌توانید پرسش‌ها و مسائل حقوق و دستمزد خود را با محاسبان بهترین آموزشگاه حسابداری اصفهان در میان بگذارید.
حداقل دستمزد مبلغی است که توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود و هیچ فرد و نهادی حق کاهش آن را ندارد. درواقع حداقل دستمزد باید در ازای کار یا فعالیت انجام شده به کارگر پرداخت شود. به نوعی می‌توان گفت که دریافت حداقل دستمزد از طرف قانون کار برای کارگر تضمین می‌شود. از طرف دیگر این حداقل حقوق و دستمزد، باید به گونه‌ای باشد که کفاف هزینه‌های زندگی کارگر و خانواده او را باتوجه به شرایط اختصاصی بدهد.
همانطور که می‌دانید، شرایط اقتصادی در کشور ما مدام در حال تغییر است. به همین دلیل شورای عالی کار سالانه جلسه‌ای را برگزار و حداقل حقوق کارگران را تعیین می‌کند. بعد از تعیین حداقل حقوق توسط شورای عالی کار، همه نهادها، شرکت‌ها، کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و کارفرماها موظف به پرداخت آن می‌شوند.
در ماده 41 قانون کار، صراحتا به این موضوع اشاره شده است. بر این اساس شورای عالی کار مرجع اصلی تصمیم‌گیری در مورد تعیین حداقل دستمزد کارگران ایرانی است. همچنین شورای عالی کار، میزان افزایش سطوح دیگر حقوق و مزایا را هم تعیین می‌کند. به هر حال این شورا باید بر اساس این مولفه‌ها اقدام به تعیین حداقل دستمزد کارگران بکند:
شورای عالی کار را اعضای مختلفی تشکیل می‌دهند. وزیر کار و رفاه اجتماعی، ریاست این شورا را برعهده دارد. سه نفر از نمایندگان کارگران و سه نفر هم از نمایندگان کارفرماها در این جلسه حضور دارند. همچنین دو نفر از افراد مطلع و آگاه به مساثل اجتماعی و اقتصادی هم در این جلسه حاضر می‌شوند. همه اعضا به جز وزیر کار و رفاه اجتماعی هر دو سال یک بار انتخاب می‌شوند. این شورا موظف است تا حداقل حقوق کارگران را بر اساس وضعیت اقتصادی کشور تعیین کند.
شورای عالی کار به ریاست وزیر کار و رفاه اجتماعی، حداقل دستمزد روزانه در سال 1401 برای کارگران را معادل 1.393.250 ریال اعلام کرد. با این اوصاف حداقل دستمزد کارگران در ماه، چیزی در حدود 56.797.000 ریال خواهد بود.
این شورا همچنین میزان حق اولاد، پایه سنوات، بن کارگری و حق مسکن را هم افزایش داده است. البته نسبت افزایش موارد اعلام شده برای کارگران متاهل و دارای فرزند به مراتب بیشتر خواهد بود.
برای این که روی مباحث مربوط به حقوق و دستمزد مسلط باشید، بهتر است با قوانین مربوط به آن آشنایی پیدا کنید. قانون کار مباحث ویژه‌ای را در خصوص حقوق و دستمزد کارگران مطرح کرده است که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
حقوق و دستمزد کارگران یکی از مهم‌ترین مباحثی است که در حسابداری مطرح می‌شود. حقوق کارگران باید بسیار دقیق محاسبه شود تا هیچگونه نارضایتی از سمت او وجود نداشته باشد. وقتی کارگر از پرداختی دستمزد رضایت کافی داشته باشد، قطعا انگیزه کار بیشتری هم خواهد داشت. شورای عالی کار هم هر ساله مبلغی را به عنوان حداقل دستمزد کارگران تعیین می‌کند. هیچ نهاد یا ارگان و کارفرمایی حق ندارد از میزان تعیین شده، مبلغ پایین‌تری به عنوان دستمزد به کارگر پرداخت کند. البته این قوانین مربوط به کارگرانی می‌شود که طبق قانون کار فعالیت می‌کنند. همچنین میزان افزایش مزایای کارگران نیز در این شورا مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مطلب به بررسی حقوق و دستمزد و مزایای کارگران و نحوه محاسبه آنها پرداختیم.
