مسئولیت اجتماعی از آن عباراتی‌ست که تعاریف مختلف و بعضا پیچیده‌ای برای آن ارائه شده است. در پروژه‌ای که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت، سعی کرده‌ایم تعریف ساده و در عین حال جامعی را برای آن در نظر بگیریم:
ما نسبت به دیگران، محیط و شرایطی که با آن مواجه هستیم مسئولیم.
این عبارت از تجربه‌ی ۶ ساله‌ی ما از دو استارتاپی حاصل گشته که به صورت مستقیم با مردم تعامل داشته‌اند. در طول این سال‌ها به خوبی درک کرده‌ایم که معضلات و دغدغه‌های مردم جامعه بسیار زیاد است اما این به معنای منحصر به فرد بودن آنها نیست! یعنی افراد دیگری هم در محله، شهر و یا در سراسر کشور وجود دارند که دغدغه مشابهی با دیگران دارند.
موضوع فوق، موضوع بسیار مهمی‌ست، چراکه به باور ما، روح و هدف مسئولیت اجتماعی از همین نقطه شکل می‌گیرد.
از نظر اجتماعی، مسئول بودن یعنی شهروندان و سازمان‌ها می‌بایست با اخلاق و با حساسیت نسبت به مسائل اجتماعی، فرهنگی و محیطی رفتار کنند. تلاش برای برقراری موضوع مسئولیت اجتماعی، به افراد، سازمان‌ها و دولت کمک می‌کند تا تاثیری مثبت بر پیشرفت، کار، جامعه و در نهایت توسعه پایدار داشته باشند.
با این مقدمه، در ادامه به تشریح پروژه منحصر به فردی خواهیم پرداخت که سعی دارد برای اولین بار در ایران سیستمی را ارائه دهد تا افراد به صورت هدفمندتر، مسئولیت اجتماعی خود را ایفا کنند و در نهایت باعث پیشرفت کشورمان در حوزه‌های مختلف شوند.
با گسترش استفاده از اینترنت و همه‌گیر شدن شبکه‌های اجتماعی، در سال‌های اخیر با واژه‌ای به نام کمپین (پویش) بیشتر از هر زمان دیگری آشنا شده‌‌ایم.
قبلا هرگاه با واژه کمپین مواجه می‌شدیم، ذهن ناخودآگاه به سمت یک حرکت تجاری (یا همان کمپین تبلیغاتی) هدایت می‌شد اما امروزه با درک بیشتر مفهومی به نام مسئولیت اجتماعی، کمپین‌ها ممکن است از یک احساس نیاز مشترک بین گروهی از شهروندان شکل بگیرند.
در ادامه به مهمترین دلایلی که باعث شکل‌گیری یک کمپین می‌شوند نگاهی بیاندازیم:
۱ - نیاز
نیاز و دغدغه‌ای مشترک بین چند نفر، بنیادی‌ترین دلیلی‌ست که باعث می‌شود شهروندان کمپینی را ایجاد کنند. برای مثال استفاده بهینه از آب، کتاب و کتابخوانی، تشویق تیم مورد علاقه و ...
۲ - منحصر به فرد نبودن نیاز
نیازها اصولا منحصر به فرد نیستند. زمانی که افراد به این موضوع پی می برند، تمایل دارند با افرادی که نیاز‌های مشابه دارند، در ارتباط باشند. این ارتباط ممکن است با همکاری طرفین، به یک راهکار و یا یک آگاهی‌رسانی ختم شود.
برای نمونه، در مثال‌های قبلی افراد زیادی وجود دارند که دغدغه‌هایی همچون صرفه جویی و استفاده بهینه آب برای جلوگیری از بحران خشکسالی، پایین بودن سرانه مطالعه کشور، باخت‌های پی‌در‌پی تیم ورزشی مورد علاقه و غیره رو دارند.
۳ - احساس مسئولیت
زمانی که یک فرد و یا گروهی از شهروندان پیرامون یک موضوع خاص احساس مسئولیت می‌کنند، احتمالا ایجاد یک کمپین می‌تواند موثرترین راه برای ایفای مسئولیت اجتماعی باشد.
شاید در نگاه اول به نظر برسد که طراحی و پیاده‌سازی یک کمپین کار ساده‌ای است و می‌توان آن را به تعریف یک هشتگ خلاصه کرد. هرچند این موضوع ممکن است برای بعضی از کمپین‌ها صدق کند، اما با بررسی کمپین‌های مختلفی که در سال‌های اخیر اجرا شده‌اند می‌توان به خوبی دریافت که بسیاری از کمپین‌ها پس از مدتی به نتایج دلخواه نمی‌رسند و منحل می‌شوند.
برای شکست کمپین‌ها هم دلایل متفاوتی می‌تواند عنوان شود اما به صورت خلاصه، موارد زیر می‌تواند در موفقیت یک کمپین تاثیر مستقیم داشته باشد.
۱ - دانش کافی؛ راهکار پیشنهادی
اساسا نیاز می‌تواند نیرو محرکه‌ی خوبی باشد اما نمی‌تواند دلیل خوبی برای موفق شدن یک کمپین باشد. شخص و یا سازمانی که تمایل دارد یک کمپین موفق ایجاد کند، می‌بایست اشراف قابل قبولی به آن نیاز و راه حل‌های احتمالی آن داشته باشد. آگاهی رسانی پیرامون یک نیاز و یا یک معضل، قابل تقدیر است اما چیزی که باعث می‌شود یک کمپین نتایج قابل قبولی را کسب کند، موضوعی ورای آگاهی‌رسانی است. ایجاد کنندگان کمپین برای موفق شدن کمپین‌شان می‌بایست راه‌حلی در اختیار دیگران قرار دهند.
۲ - ارتباط همگانی
هنگامی که یک کمپین ایجاد می‌شود، از آن به بعد مختص سازندگانش نیست! این موضوع بسیار مهمی‌ست که در اکثر کمپین‌های ایرانی نادیده گرفته می‌شود. سایر مخاطبان هم باید این فرصت را داشته باشند تا در کمپین مربوطه ابراز وجود کنند.
با توجه به مثال‌های قبلی، مجددا به موضوع آب اشاره کنیم. در زمان خاصی از سال، کمپین‌های متعددی ایجاد می‌شوند و تعدادی از هنرمندان هم با گفتن جملاتی که برای بسیاری از شهروندان تکراری‌ست، سعی دارند تاثیر مثبتی برای استفاده بهینه‌ی آب داشته باشند، اما کمپین مربوطه به نتایج دلخواه نمی‌رسد و پس از مدتی تا سال بعد و شروع مجدد تب و تاب بحران خشکسالی، منحل می‌شود. دلیل اصلی این موضوع هم، شاید رسانه‌ی یک طرفه‌ای باشد که توسط این کمپین‌ها ایجاد می‌شود و سعی دارد بدون ارائه راهکار و شریک ساختن مردم در آن حرکت، مطالبی همیشگی را به شهروندان بازگو کند.
۳ - کار عملی
با توجه به مطالب قبلی، مخاطبان یک کمپین علاوه بر آگاهی‌رسانی به یکدیگر، می‌بایست به سمت کار عملی سوق داده شوند. مثلا برای موضوع بحران آب، صرفا راهکار پیشنهادی و ارتباط همگانی بسنده نمی‌کند و باید تدابیری اندیشیده شود تا مخاطبان بتوانند طرح‌هایی خلاقانه برای صرفه‌جویی در آب ارائه دهند و دیگران را آگاه کنند.
این سه مورد، از لازمه‌های یک کمپین هدفمند و تاثیرگذار بودند. موارد زیاد دیگری هم در شکست و یا موفقیت یک کمپین نقش دارند که می‌توان آنها را در پارامترهای زیر خلاصه کرد:
- کانال‌های ارتباطی مشخص
- جامعه هدف مشخص
- طراحی و برنامه‌نویسی
- دانش رسانه‌ای کافی
- تولید محتوای غنی
- روابط عمومی قوی برای شناسایی و همکاری با سازمان‌های مرتبط با کمپین و چهره‌های شاخص
آیا برای حمایت و یا حل کردن یک معضل کوچک و یا بزرگ در محله یا شهر، باید حتما تیم‌هایی برای تولید محتوا، طراحی، برنامه‌نویسی و همچنین کانال‌های ارتباطی قوی داشت؟!
با توجه به توضیحاتی که در بخش‌های قبلی ارائه شد، هرچند با توجه به رشد روز افزون شبکه‌های اجتماعی به این نتیجه رسیده‌ایم که راه‌اندازی یک کمپین می‌تواند برای حمایت از یک حرکت و یا حل یک معضل مفید باشد، اما به دلیل موارد متفاوتی که پیش روی کاربران اینترنت قرار می‌گیرد، احتمالا یا از ایجاد یک کمپین منصرف می‌شوند و یا کمپینی می‌سازند که پس از مدتی منحل می‌شود.
از طرفی، اگر فردی از معضل زباله ریختن در محله‌شان رنج ببرد، چگونه می‌تواند این موضوع را حل کند؟ یا چگونه یک نفر می‌تواند از بازیگر مورد علاقه‌اش دعوت کند تا در فلان فیلم بازی کند؟ یا شاید در نگاه اول مضحک به نظر برسد اگر یک نفر تصمیم بگیرد مشکل ترافیک در خیابان‌شان را حل کند! موضوع برای درختکاری، حمایت از تیم مورد علاقه، خرید گروهی از کتاب یک نویسنده خوب و ... چطور است؟
چگونه می‌توان برای هزاران مورد مشابهی که با آن مواجه هستیم، راهکار ارائه داد؟ و یا چگونه می‌توان افرادی که دغدغه مشابهی دارند را در محله و یا نقاط جغرافیایی متفاوت شناسایی کرد؟ آیا برای رسیدگی به هر کدام از این دغدغه‌ها باید کمپینی را از صفر ساخت؟ و آیا اصلا ایجاد کمپین برای ما مقدور خواهد بود و به منابع متفاوتی از جمله منابع فنی، مالی، نیروی انسانی و ... دسترسی داریم؟
هرگاه صحبتی از رشد و ترقی جامعه به میان می‌آید، به دنبال آن عبارت مسئولیت اجتماعی هم مطرح می‌شود. در رابطه با مسئولیت اجتماعی تعاریف بسیاری مطرح شده اما ما در اپلیکیشن مهمه، تعریف خیلی ساده و در عین حال قدرتمندی برای مسئولیت اجتماعی مطرح کرده‌ایم. از نظر ما کل تعاریف مربوط به مسئولیت اجتماعی را می‌توان در جمله زیر خلاصه کرد:
هرکدام از ما فردی برای خود، و فردی برای جامعه هستیم!
مهمه بستری برای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی فردی و سازمانی در ابعاد، موضوعات، مناطق و شهرهای مختلف است که ایده خلاقانه آن برای اولین بار اجرا شده است.
اپلیکیشن مهمه به کاربران این امکان را می دهد تا به سادگی و بدون نیاز به دانش فنی، کمپین‌هایی را در محله و یا شهر خود ایجاد کنند و به راحتی به جامعه هدف خود دسترسی داشته باشند. همچنین کاربران می‌توانند با مشارکت در کمپین‌های مورد علاقه، باعث ترند (محبوب) شدن آن شوند.
کاربران در اپلیکیشن مهمه قادر خواهند بود در محله و یا شهر خودشان یک کمپین ایجاد کنند. پس از آن، جامعه هدف این کمپین (هم‌محلی‌ها و یا همشهریان) مطلع خواهند شد و در صورت علاقه‌مندی می‌توانند به کمپین مربوطه بپیوندند.
همراهان این کمپین با استفاده از سیستم اشتراک‌گذاری ویدیو که در اپلیکیشن مهمه وجود دارد، می‌توانند تجربیات و یا راهکارهای خود را پیرامون موضوع مطرح شده برای دیگران منتشر کنند. دیگران هم می‌توانند به ویدیوهای مربوطه امتیاز دهند و ویدیویی که فکر می‌کنند مهمتر از دیگر ویدیوها است را ترند (محبوب) کنند.
در اپلیکیشن مهمه، کاربران قادر خواهند بود در موضوعاتی مختلف، کمپین‌های منطقه‌ای و یا شهری ایجاد کنند. این کمپین‌ها ممکن است با اهدافی از جمله راهکار و رفع یک مشکل فرهنگی-اجتماعی، حمایت از یک تیم ورزشی، تشکر برای یک اقدام خوب، اطلاع رسانی و یا ... ساخته شوند. کمپین‌هایی از این قبیل:
کاربران می‌توانند بسته به نیاز، علاقه و یا معضلات خود، به کمپین‌های مختلف بپیوندند. کاربران از این طریق با جامعه‌ای در ارتباط خواهند بود که دغدغه‌ای همانند آنها دارند. یک کار حمایتی همانند پیوستن به یک کمپین برای خرید گروهی از یک کتاب‌فروشی و یا حل یک معضل مثل زباله‌های محله.
کاربران می‌توانند برای کمپین‌های مورد علاقه‌ی خود، محتوایی شامل متن، عکس و ویدیو ارسال کنند و باعث ترند (محبوب) شدن این کمپین‌ها بشوند. این محتواها ممکن است در مورد یک راهکار، تجربه و یا مواردی شبیه به آن باشد.
کاربران قادر خواهند بود به ویدیوهای مورد علاقه امتیاز مثبت دهند تا بیشتر دیده شوند. به این ترتیب راهکار، تجربه و یا نظر گفته شده در ویدیو، مورد استفاده افرادی که کمپین مربوطه را دنبال می‌کنند قرار خواهد گرفت.
در ادامه از شما دعوت می‌کنم ضمن نصب مهمه از کافه بازار و استفاده از آن، دو محتوای تجربه استارتاپی مهمه و همچنین مسئولیت اجتماعی؛ فرشته‌ای گم شده در میان ستارگان را هم مطالعه بفرمایید.
