محسن احمدی
محسن احمدی
خواندن ۱۳ دقیقه·۸ ماه پیش

چطور حباب‌های اطلاعاتی واقعیت‌های زندگی ما را شکل می‌دهند؟

زندگی واقعی ما تحت تاثیر پنجره‌های دیجیتالی وسیعی است که روزانه زمان زیادی را در آن‌ها صرف می‌کنیم. این حباب‌های اطلاعاتی به طور عمیقی بر ادراکات و تعاملات ما تاثیر می‌گذارند. پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، که به عنوان مدیوم‌های جهانی مورد ستایش قرار می‌گیرند، اغلب به طور پارادوکسیکال به عنوان یک اکو چمبر عمل می‌کنند - محیط‌های بسته‌ای که در آن‌ها دیدگاه‌های مشابه تقویت و صداهای مخالف خفه می‌شوند. این پدیده، نه تنها باورهای فردی ما را شکل می‌دهد بلکه آگاهی جمعی را نیز به روش‌های ظریف اما قابل توجهی قالب‌بندی می‌کند.

اکو چمبرها یا اتاق‌های پژواک در پلتفرم‌های دیجیتال، تنها محصولات جانبی تعاملات آنلاین نیستند، آن‌ها از طریق الگوریتم‌های پیچیده‌ای که برای پاسخگویی به ترجیحات ما طراحی شده‌اند، مهندسی می‌شوند. این حباب‌های اطلاعاتی دیجیتالی اطمینان حاصل می‌کنند که کاربران عمدتا با محتوایی روبه‌رو شوند که با باورهای موجود آن‌ها همسو است؛ ویژگی‌ای که هدف آن افزایش تعامل کاربران به قیمت از دست دادن مواجهه با تنوع فکری است. این پرورش یکدستی، سوالاتی را مطرح می‌کند که مهمترین آن این است: این اکوچمبرها چگونه بر دیدگاه ما تاثیر می‌گذارند؟ تاثیر آن‌ها بر آزادی افکار ما چیست؟ و چطور باید با آن مواجه شد؟

من در مطلبی که پیش‌تر در اینجا منتشر کرده‌ام، به‌طور مختصر در این‌باره صحبت کرده‌ام اما در مقاله پیش‌رو به بررسی مکانیک اکوچمبرهای دیجیتال خواهم پرداخت و کاوشی عمیق‌تر در پیامدهای روان‌شناختی و اجتماعی آن‌ها خواهم داشت. با بررسی مطالعات موردی از سیاست و سلامت عمومی، تاثیرات واقعی این محیط‌های بیرونی را نشان می‌دهم و در نهایت، استراتژی‌هایی را برای رهایی از این محدودیت‌های دیجیتالی به بحث می‌گذارم و برای رویکردی متعادل که یک رژیم اطلاعاتی متنوع و نقادانه را ترویج می‌کند راهکارهایی را می‌نویسم. ما از طریق این بررسی بر اهمیت مواجهه با این اکو چمبرها، و تشویق به ارزیابی مجدد نحوه مصرف اطلاعات در عصر جدید دیجیتال تاکید خواهیم کرد. و سپس تعریف می‌کنم که عناصر تشکیل دهنده یک اکوچمبر در عرصه دیجیتالی چیست، از چه مکانیکی پیروی می‌کند و تاثیرات عمیق آن بر جامعه و شناخت فردی را مورد بحث قرار می‌دهم. این تنها یک رویکرد ساختارمند است که به دنبال آموزش نیست، بلکه صرفا دانشی را به اشتراک می‌گذارد تا بتوانیم محدودیت‌های تجربه‌های دیجیتال خود را شناسایی کرده و آن‌ها را به چالش بکشیم.

تعریف اکوچمبرهای دیجیتال

اکو چمبرها، همانطور که در دنیای دیجیتال ظاهر می‌شوند، محیط‌هایی هستند که افراد در آن بیشتر به ایده‌ها، ایدئولوژی‌ها و اطلاعاتی دسترسی پیدا می‌کنند که دیدگاه‌های موجود آن‌ها را تقویت می‌کند. این سیلوهای مجازی خودساخته نیستند، آن‌ها توسط معماری خاص پلتفرم‌های دیجیتال به ویژه شبکه‌‌های اجتماعی، شکل گرفته‌اند. درک نحوه تشکیل این اکو چمبرها نیازمند درک رفتار انسانی و زیربنای الگوریتمی پیچیده است.

یک اکو چمبر دیجیتال می‌تواند به تالاری از آینه‌های تشبیه شود که افکار و باورهای فردی را بدون دخالت دیدگاه‌های مخالف بازتاب می‌دهد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که کاربران در معرض انتخابی قرار می‌گیرند، و تنها محتوایی را انتخاب می‌کند که با پیش‌فرض‌هایشان همسو است. شخصی‌سازی تجربه دیجیتال، که می‌تواند تعامل کاربر را ساده‌سازی و بهبود ببخشد، به طور پارادوکسی دامنه اطلاعاتی را محدود می‌کند و یک حلقه بازخورد ایجاد می‌کند که در آن تنها ایده‌های مشابه در گردش و بازگردش است.

شکل‌گیری و تقویت اکو چمبرها عمدتا توسط دو مکانیزم درهم تنیده رانده می‌شود: دستکاری الگوریتمی و الگوهای تعامل کاربر.

  • دستکاری الگوریتمی: پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی از الگوریتم‌های پیچیده‌ای استفاده می‌کنند که با ارائه محتوایی که احتمالا برای فرد جذاب است، تعامل کاربر را افزایش دهند. این الگوریتم‌ها رفتارهای گذشته - لایک‌ها، اشتراک‌ها، جستجوها و حتی مدت زمان صرف شده روی پست‌های خاص - را تجزیه و تحلیل می‌کنند تا خوراک کاربر را شخصی‌سازی کنند. در نتیجه، سیستم محتوایی را که با باورهای موجود کاربر همسوتر است، ترویج می‌دهد و در نتیجه تعصبات شناختی او را تقویت می‌کند.
  • الگوهای تعامل کاربر: کاربران به طور طبیعی به سمت جوامع و محتوایی که بازتاب‌دهنده دیدگاه‌ها و ارزش‌های آن‌ها هستند، جذب می‌شوند. این تمایل توسط ویژگی‌های «لایک‌» و «اشتراک‌گذاری» تقویت می‌شود که دید محتوا را به سمت مطالب محبوب و اغلب جنجالی‌تر یا احساسی‌تر متمایل می‌کند. تعاملات درون این گروه‌های همگن هویت گروهی را تقویت کرده و اعضا را بیشتر از دیدگاه‌های مختلف جدا می‌کند.
  • سفارشی‌سازی محتوا: فراتر از الگوریتم‌ها، سفارشی‌سازی محتوا نقش حیاتی را در این میان بازی می‌کند. کاربران اغلب صفحات یا کانال‌هایی را دنبال می‌کنند که به طور خاص با علایق آن‌ها مرتبط است و منجر به مواجهه با محتوای باریک‌تر (سفارشی‌تر) می‌شود. این سفارشی‌سازی به تبلیغات و گروه‌های پیشنهادی نیز گسترش می‌یابد و اثر اکو چمبر را تقویت می‌کند.

این اکو چمبرهای دیجیتال نه تنها مواجهه با دیدگاه‌های متنوع را محدود می‌کنند، بلکه فعالانه در شکل‌گیری نظرات دخیل هستند و اغلب به قیمت از دست دادن امکان درک جامع از مسائل. همانطور که بحث در مورد تاثیرات روانشناختی و اجتماعی آن‌ها می‌پردازیم، شناسایی خطرات ذاتی ناشی از چنین محیط‌های اطلاعاتی محصول شده نیز ضروری و غیرقابل انکار است.

تاثیرات روان‌شناختی و اجتماعی اکو چمبرهای دیجیتال

اکو چمبرهای دیجیتال نه تنها دیدگاه‌های فردی را بازآرایی می‌کنند، بلکه تاثیر عمیقی نیز بر گفتمان اجتماعی دارند. تلفیق تعصبات شناختی و پیامدهای اجتماعی حلقه بازخوردی ایجاد می‌کند که قطبی‌سازی را تشدید و توانایی جمعی برای گفت‌وگوی انتقادی را کاهش می‌دهد. درک این اثرات برای شناسایی پیامدهای گسترده‌تر محیط‌های اجتماعی ما که به طور فزاینده‌ای دیجیتالی شده‌اند، حیاتی است.

اکو چمبرها از طیف وسیعی از تعصبات شناختی سوءاستفاده می‌کنند، که در میان آن‌ها تعصب تایید خاص برجسته است. تعصب تایید باعث می‌شود که افراد اطلاعاتی که باورهای پیشین آن‌ها را تایید می‌کند، ترجیح دهند و اطلاعاتی را که با آن‌ها در تضاد است، نادیده گرفته یا توجیه کنند. در اکو چمبرهای دیجیتال، این تعصب به طور مداوم توسط خوراک‌های الگوریتمی که دیدگاه‌های ناسازگار را حذف می‌کنند، تقویت می‌شود، بدین ترتیب اعتقادات را محکم‌تر کرده و احتمال مواجهه با دیدگاه‌های چالش‌برانگیز یا متنوع را کاهش می‌دهد.

برای درک بهتر این سوگیری‌های شناختی اینجا مطلبی نوشته‌ام که می‌توانید آن را بخوانید.

سایر تعصبات شناختی که اکو چمبرها آن‌ها را دستکاری می‌کنند، شامل اثر قطار است. جایی که افراد باورها را به دلیل ادراک آن‌ها به عنوان محبوب یا عرف در گروهشان، اتخاذ می‌کنند و اثر بازگشت، جایی است که شواهد متناقض باعث تقویت باورهای اصلی فرد به جای ضعیف کردن آن‌ها می‌شود. وقتی این تعصبات به طور مکرر فعال شوند، می‌توانند واقعیت را تحریف کرده و برای افراد دشوار سازند که به طور بی‌طرفانه با موضوعات مواجه شوند یا اطلاعات جدیدی را بپذیرند.

تاثیرات اجتماعی اکو چمبرهای دیجیتال از چند جهت قابل بررسی است و عمدتا با افزایش قطبی‌سازی نمود بیشتری پیدا می‌کند. همانطور که افراد به گروه‌های همفکر و ایدئولوژیک می‌پیوندند، زمینه میانه‌روی فرسوده شده و فرصت را برای بروز موقعیت‌های افراطی فراهم می‌کند.

این تقسیم‌بندی بیشتر توسط پدیده تفکیک اجتماعی تشدید می‌شود، جایی که مردم خود را به جوامعی که ارزش‌های مشابهی دارند، متصل می‌کنند تا هویت گروهی و وفاداری را تحکیم کنند. چنین تقسیماتی می‌تواند به ذهنیت «ما در مقابل آن‌ها» منجر شود که به ویژه در جوامع تکثرگرا که همکاری و سازش برای دموکراسی‌های کارآمد در آن ضروری است ویرانگر است.

علاوه بر این، کاهش مواجهه با دیدگاه‌های متنوع نه تنها بر درک فردی تاثیر می‌گذارد، بلکه بر فرآیندهای تصمیم‌گیری جمعی نیز تاثیرگذار است. این امر ایده‌آل دموکراتیک یک اتخاب آگاهانه که لازمه‌ آن اتخاذ تصمیمات براساس طیف وسیعی از دیدگاه‌ها و شواهد است را تضعیف می‌کند و در بلند مدت، می‌تواند منجر به تجزیه اجتماعی شود.

رسیدگی به تأثیرات روان‌شناختی و اجتماعی اکو چمبرها نیازمند تلاش‌های هماهنگی برای ترویج سواد رسانه‌ای و تفکر نقادانه در کنار مداخلات فناورانه برای تنوع‌بخشی به مواجهه در پلتفرم‌های دیجیتال است. همانطور که ما به کاوش در پیامدهای این حباب‌های دیجیتال ادامه می‌دهیم، نیاز به ابزارها و استراتژی‌هایی برای کاهش اثرات آن‌ها بیش از پیش آشکار می‌شود.

مطالعات موردی: اکو چمبرها در عمل

اکو چمبرهای دیجیتال تأثیر خود را به روش‌های متعدد و قابل توجهی در بخش‌های مختلف نشان داده‌اند. دو مورد از مهم‌ترین حوزه‌ها - قطبی‌سازی سیاسی و اطلاعات نادرست بهداشت عمومی - نشان می‌دهند که چگونه محیط‌های دیجیتال می‌توانند نظر عمومی را شکل دهند و بر نتایج واقعی جهان تأثیر بگذارند.

نقش اکو چمبرها در قطبی‌سازی سیاسی در کمپین‌های سیاسی اخیر در سراسر جهان به طور فزاینده‌ای مشهود شده است. به عنوان مثال، در طول انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ ایالات متحده، طرفداران نامزدهای مختلف اغلب در جهان‌های اطلاعاتی جداگانه‌ای یافت می‌شدند. پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک و توییتر این تقسیم‌بندی را با ارائه خوراک‌های خبری که باورهای موجود را تقویت می‌کردند، تسهیل کرده و با محدود کردن مواجهه با دیدگاه‌های مخالف، به محیط انتخاباتی قطبی شده کمک می‌کردند. این پدیده منحصر به ایالات متحده نبود؛ الگوهای مشابهی در رویدادهای سیاسی در اروپا، مانند برگزیت، مشاهده شده‌اند که در آن‌ها کمپین‌های هدفمند رسانه‌های اجتماعی تفرقه‌ها را تشدید و اکو چمبرها را تقویت کرده‌اند.

این حباب‌های اطلاعاتی دیجیتال پیام‌های حزبی را تقویت می‌کنند، در حالی که نظرات میانه‌رو یا مخالف را فیلتر می‌کنند و منجر به افزایش تنش‌های سیاسی می‌شوند. به طوری که کمپین‌های سیاسی به طور فزاینده‌ای از تجزیه و تحلیل داده‌ها برای هدف قرار دادن رأی‌دهندگان استفاده می‌کنند، خطر عمیق‌تر شدن شکاف‌های سیاسی از طریق کمپین‌های شخصی‌سازی شده افزایش می‌یابد، که چالشی برای مفهوم گفتگوی سیاسی ملی واحد است.

اکو چمبرها همچنین تأثیرات شدیدی در حوزه بهداشت عمومی داشته‌اند، که به ویژه در طول همه‌گیری COVID-19 مشهود بوده است. اطلاعات نادرست در مورد واکسن‌ها نمونه‌ای تأثیرگذار است. پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، که اغلب به عنوان اکو چمبرها عمل می‌کنند، امکان گسترش سریع اطلاعات غلط در مورد ایمنی و اثربخشی واکسن‌ها را فراهم کرده‌اند. این امر به چالش‌های قابل توجهی در بهداشت عمومی منجر شده است، از جمله تردید در مورد واکسن و مقاومت در برابر آن، که تلاش‌ها برای دستیابی به ایمنی گله‌ای در مناطق مختلف را مختل کرده است.

در مثالی دیگر، گروه‌های خاصی در فیسبوک و کانال‌هایی در یوتیوب به عنوان کانون‌های اطلاعات نادرست ضد واکسیناسیون شناسایی شده‌اند که اعضای آن دیدگاه‌های بدبینانه خود را در مورد واکسیناسیون بدون استدلال‌های علمی کافی منتشر می‌کردند. این وضعیت نشان می‌دهد که چگونه اکو چمبرها نه تنها اطلاعات نادرست را نشر می‌دهند، بلکه جوامعی را که بر اساس تصورات اشتباه مشترک پیوند خورده‌اند، شکل‌دهی کرده‌اند.

این مطالعات موردی نقش قدرتمند اکو چمبرهای دیجیتال در شکل‌دهی به نظر عمومی و تأثیرگذاری بر رویدادهای واقعی جهان را تأکید می‌کنند. در سیاست، آن‌ها می‌توانند مسیر انتخابات و جهت‌گیری‌های سیاستی را تغییر دهند، در حالی که در بهداشت عمومی، می‌توانند تلاش‌های کنترل بیماری و اعتماد عمومی به مداخلات پزشکی را تضعیف کنند. پیامدهای چنین تحریف‌هایی دامنه‌دار است و تأثیری بر ثبات اجتماعی و رفاه فردی دارد.

شکستن حباب: استراتژی‌های فرار از اکو چمبرهای دیجیتال

برای مقابله با اثرات اکو چمبرهای دیجیتال، هم افراد و هم پلتفرم‌ها باید گام‌های پیشگیرانه‌ای بردارند. رسیدگی به این مسائل نیازمند آگاهی، اقدام عمدی و تنظیمات فناورانه است. در اینجا، استراتژی‌هایی را ترسیم می‌کنم که می‌تواند به رقیق کردن تعصبات متمرکز و گسترش افق‌های اطلاعاتی کاربران کمک کند.

استراتژی‌ها برای افراد

  • تنوع‌بخشی به منابع اطلاعاتی: یکی از مؤثرترین راه‌ها برای فرار افراد از اکو چمبرها، جستجوی فعال و تعامل با انواع منابع خبری است، به ویژه آن‌هایی که توانایی به چالش کشیدن دیدگاه‌های آن‌ها را دارند. اشتراک در خروجی‌های خبری مختلف، دنبال کردن متفکران از سراسر طیف‌های سیاسی، و شرکت در بحث‌های خارج از منطقه راحتی (کانفورت زون) می‌تواند به کاهش اثرات اکو چمبرها کمک کند.
  • سواد رسانه‌ای بحرانی: توسعه مهارت‌ها در سواد رسانه‌ای می‌تواند افراد را قادر سازد تا اطلاعات جانبدارانه را شناسایی کنند و مکانیزم‌های پشت پرده کیوریشن محتوا در پلتفرم‌های دیجیتال را درک کنند. استفاده از برنامه‌های آموزشی که به کاربران آموزش می‌دهند تا منبع را زیر سؤال ببرند، واقعیت‌ها را بررسی کنند و زمینه اطلاعاتی که مصرف می‌کنند را درک کنند، نیز در این مسیر حیاتی هستند.
  • مشارکت در گفتگوی دقیق: تشویق به گفتگوهای باز با افرادی که نظرات متفاوتی دارند می‌تواند افراد را با دیدگاه‌های جایگزین مواجه سازد و انزوای ایجاد شده توسط اکو چمبرها را کاهش دهد. مشارکت در گفتگوهای محترمانه و سازنده به ایجاد درک و همدلی فراتر از تفاوت‌ها کمک می‌کند.

نقش پلتفرم‌ها

  • شفافیت و بازطراحی الگوریتمی: پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی می‌توانند نقش قابل توجهی در تخریب اکو چمبرها با افزایش شفافیت الگوریتم‌های کیوریشن محتوای خود و کاهش وابستگی به معیارهای تعامل که محتوای جنجالی و قطبی‌کننده را ترویج می‌دهند، ایفا کنند. بازطراحی این الگوریتم‌ها به منظور معرفی طیف وسیع‌تری از دیدگاه‌ها می‌تواند به ایجاد محیط اطلاعاتی متعادل‌تر کمک کند.
  • ترویج محتوای متنوع: پلتفرم‌ها قابلیت ترویج محتوایی را دارند که شکاف‌های ایدئولوژیک را پُر کند.پلتفرم‌ها می‌توانند با برجسته‌سازی مقالات، ویدیوها، و بحث‌هایی که چندین جنبه از یک موضوع را ارائه می‌دهند، کاربران را تشویق کنند تا با طیف وسیع‌تری از ایده‌ها روبه‌رو شوند.
  • اجرای و اعمال سیاست‌ها: پیاده‌سازی و اجرای سیاست‌هایی که به هدف قرار دادن اطلاعات نادرست و سخنان نفرت‌پراکن بدون تجاوز به آزادی بیان می‌پردازند، می‌تواند به حفظ گفتگوی دیجیتالی سالم کمک کند. بازرسی‌ها و به‌روزرسانی‌های منظم این سیاست‌ها، بر اساس داده‌های جدید و تحولات فضای دیجیتال، ضروری است.

تلاش‌های جمعی

خروج از اکو چمبرهای دیجیتال تنها مسئولیت افراد یا پلتفرم‌ها نیست، بلکه نیازمند تلاش‌های جمعی از معلمان، سیاست‌گذاران، توسعه‌دهندگان فناوری، و رهبران جامعه است. با پرورش محیطی که دیدگاه‌های متنوع و تفکر نقادانه را ارزشمند می‌شمارد، جامعه می‌تواند اثرات مخرب اکو چمبرها را خنثی کند.

در یادداشت، من به بررسی تأثیر فراگیر اکو چمبرهای دیجیتال بر ادراک و تعامل ما با جهان پرداختم. این حباب‌ها، که توسط دستکاری الگوریتمی تسهیل شده و توسط انتخاب‌های انتخابی خودمان تقویت می‌شوند، نه تنها ورودی‌های اطلاعاتی ما را محدود می‌کنند بلکه به شیوه‌های عمیقی باورها و رفتارهای ما را شکل می‌دهند. پیامدهای زندگی درون این اکو چمبرها از قطبی‌سازی سیاسی افزایش‌یافته تا اطلاعات نادرست بهداشت عمومی متغیر است، که هم بر هماهنگی اجتماعی و هم بر سلامت فردی ما تأثیر می‌گذارد.

حیاتی است که هم افراد و هم پلتفرم‌ها استراتژی‌هایی را به کار بگیرند که محیط دیجیتالی سالم‌تر و فراگیرتری را ترویج کنند. برای افراد، تنوع‌بخشی به منابع اطلاعاتی، افزایش سواد رسانه‌ای، و مشارکت در گفتگوی باز گام‌های ضروری برای شکستن محدودیت‌های اکو چمبرها هستند. برای پلتفرم‌ها، تعهد به شفافیت الگوریتمی، ترویج محتوای متنوع، و اجرای دقیق سیاست‌ها می‌تواند تشکیل و تأثیر این حباب‌های دیجیتالی را کاهش دهد.

همچنین تشویق به فرهنگ گفتگوی باز و نقادانه و تمایل به کاوش و درک دیدگاه‌های متنوع در این میان ضروری است. با انجام این موارد، نه تنها زندگی خود را غنی‌تر می‌کنیم بلکه به جامعه‌ای آگاه‌تر، همدلانه‌تر و متحدتر کمک می‌کنیم.

بیایید همه ما برای دیدگاهی گسترده‌تر و آینده‌ای روشن‌تر، این حباب‌ها را، یک کلیک به نوبت، بترکانیم.

  • کانال تلگرام برای موضوعات مدیریت پروژه و مدیریت محصول کمتر فعال هست ولی هست. برای اینکه باهم در ارتباط باشید می‌تونید اونجا رو داشته باشید تا آگهی‌هایی که گاها تو این حوزه وجود داره و اونجا می‌فرستم یا مطالب تخصصی‌تر در حوزه مدیریت پروژه و مدیریت محصول رو اونجا دنبال کنید.
  • کانال تلگرام جدیدی راه انداختم که کمی خارج از حال و هوای کار و فضای غیر رسمی‌تر هست و چیزهایی که بیشتر بهش علاقه دارم یا نوشته‌ها و داستان‌های کوتاه رو اونجا می‌فرستم. اگه دوست داشتید اینجا عضو بشید.
  • یه خبرنامه انگلیسی هست با موضوع آزادی‌های فردی و اجتماعی و تقریبا هر کتاب، فیلم یا مقاله‌ جذابی که ببینم و البته مرتبط به موضوع باشه رو اونجا در قالب پست‌های هفتگی ارسال می‌کنم. روی سابستک هست و می‌تونید عضو بشید.
  • جدیدترین کتابی هم که توی آمازون منتشر کردم رو از اینجا می‌تونید بهش دسترسی داشته باشید. (البته توی استورهای دیگه آمازون هم در کشورهای دیگه در دسترس هست)

همچنان اگر کاری داشتید با من هم می‌تونید از طریق کانال‌ها یا تلگرام با من در ارتباط باشید و هر سوالی که فکر می‌کنید ممکنه بتونم بهتون جواب بدم یا راهنمایی بکنم هم بهتون کمک می‌کنم قطعا.

بهداشت عمومیرسانه‌های اجتماعیسواد رسانه‌ای
مدیر پروژه، مدیر محصول، اسکرام مستر با سابقه مدیریت محصول/پروژه‌های موفق و البته گاهی هم ناموفق:-)
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید