چند وقت پیش یکسری مطالب راجع به علم لذت بردن و از دکتر آذرخش مکری عزیز میخوندم برام جالب بود امروز میخوام خلاصه ای راجع به اونا بنویسم.
برام خیلی جالب بود و سوال بود که چرا بعضی اوقات حس میکنم از هیچی لذت نمیبرم یا توی اطرافیانم مشاهده میکنم کمتر چیزی براشون لذت بخشه ؟
نکته ای که جالبه اینه که آدمها لزوما افسرده نیستن ولی تو زندگی لذت نمیبرن خیلی از اوقات روان شناسان نمیتونن این 2 را تفکیک کنند و نکته ای که جالبه اینه که داروهای روان تاثیر چندانی روی این موضوع نداشتن و بیشتر روانشناسی (BATA(Behavioural activation treatment for Anhedonia) موثر بوده تا دارو حتی خود لذت نبردن از زندگی علت افسردگی میتونه باشه تا معلول. روشی که روان شناسا به کار میبرن توی درمان افسردگی معمولا با حذف علائم منفیه ولی در این روش هدف بالا بردن لذت و شادی توی زندگی هست که کمتر استفاده میشه.
از دیدگاه نوروساینس به به مسئله نگاه کنیم یه دلیلش میتونه این باشه که لذت از هورمونی به نام دوپامین ترشح میشه و تو جامعه امروزه دوپامین هایی که دور و برمون هستن خیلی زیاد شدن و سطح لذت و بالاتر میبرن و با چیزهایی ساده دیگه احساس لذت نمیکنیم. مثلا دسترسی شکلات توى قديم مثل الان انقدر راحت و حتى ارزون نبود دسترسی به فیلمای پورن یا مواد روان گردان که دوپامین بسیار زیادی ترشح میکنند و برای مغز لذت بخش هستش به این سادگی نبود و وقتی آستانه دوپامین بالا بره ، چیزهای ساده کمتر برای ما لذت بخش خواهد بود.
اما این موضوع دلایل خیلی متفاوت دیگری میتونه داشته باشه.
اولین موردی که بررسی کردن که میتونه لذت بردن ما از زندگی و وقایع دور برمون بیشتر کنه تنوع لذت هستش.
روانشناسی به نام پیتر لوینسون طی بررسی هایی که داشته متوجه میشه مراجعانی که کمتر لذت میبرن لذت محدود دارن و تعداد مواردی که آدما در ماه برای لذت بردن وقت میذارن تنوع زیادی نداره مثلا فقط سفر فقط بازی و ... هر چه تنوع لذت بیشتر باشه باعث میشه آدما از کامفورت زون بیرون اومده و لذت های جدیدی کشف کنند و رابطه معناداری با لذت بردن از زندگی داره براشون حتى معتادان یکی از دلایلی که نمیتوانند مواد را ترک کنند این موضوع بیان کردن که که اگر دلخوشی های دیگه ای داشته باشن میتونن لذت مواد رو بذارن کنار این مورد برای سیگار و هرچی که اعتیاد دارن صدق میکنه. پس علاوه بر اینکه چقدر از هر فعالیت لذت بردی چقدر توزیعش غیر متمرکزه هم مهمه.
حتی تحقیقات نشون داده قدرت ترک یک لذت منفی با این که چقدر تنوع لذت داری همبستگی زیادی داره. وقتی سیگار و میذاری کنار این که چقدر لذت های متنوع داری امکان ترک سیگار چندبرابر میشه. چون دلخوشی های دیگه داری .
اما برسیم به بحث لذت خیلی از ما لذت رو فقط اون لحظه ای که مصرف میکنیم میدونیم ولی علم لذت چیز دیگه ای میگه و لذت فقط مصرف کردنش شامل نمیشه
لذت رو به 4 بخش زیر تقسیم میکنه:
1-Reward Consumption
2-Reward Anticipation
3-Reward Learning
4-Reward Valuation
مورد 2 تا 4 به سیستم دوپامین مغز ربط داره ولی یک این شکلی نیست.
بخش اول که خود لذت هستش و زمانی که ما داریم ازش لذت میبریم و مطرح میکنه.
اما 3 مورد دیگه رو کمتر بهش توجه کردیم.
Reward Learning :
یادگیری پاداش یعنی وقتی لذت بردی بعدا یاد لذت تو ذهنت مونده باشه. مثلا مسافرتی که 30 روز قبل رفتی و با تمام جزئیاتش یادت مونده باشه و بتونی با جزئیات توصیف کنی و مزه اش هنوز زیر زبونت باشه.
یادگیری لذت خیلی تاثیر گذاره که اون پاداش و تکرار کنی. اگه کارخوشایند و فراموش میکنی امکان این که افسردگیت کم بشه پایین میاد.برای این موضوع خاطره نویسی و ثبت لذت ها با جزئیات رو خیلی توصیه کرده اند.
Reward Anticipation :
این بخش لذت به این بحث اشاره داره که قبل از انجام اون لذت انتظاراتتنو پایین بیارید تا تو ذوقتون نخوره و بعدش بالاتر از چیزی که فکر میکردی بهت خوش گذشته باشه. اگه انتظاراتت از قبل بالا باشه، با چیزهای ساده دیگه خوشحال نمیشی وبدیهی میشن. به جاش خیال پردازی کن وشوقتو بالا ببر. آنتی سی پیشن نه اکسپکتیشن
Reward Valuation :
چقدر حاضرین تلاش کنید تا اون لذت و دوباره تجربه کنید و زمان جدا برای لذتهای جدید میذارید. یعنی خودتون proactively دنبال لذتهای جدید هستید تا این که دیگران بهتون بگن لذتهای جدید رو تجربه کنید و همش منتظر بقیه هستید چیزی که دیدن توی بیمارا معمولا بیمارا انتخاب و انتظار لذت توشون مختله ولی اگه مجبورشون کنی لذت میبرن.مهمونی نمیاد ولی میاد لذت میبره چقدر در زمان هایی که تحت فشار هستی نمیذاری لذت هات کم بشه یا سعی میکنی مثلا با کمتر کردن هزینه هات لذت هایی که آلترناتیو هستن و حفظ کنی.
البته این پاداشها میتونن شکل های مختلفی داشته باشن فقط سفر و بازی نیستش مثل غذا ، فیدبک مثبت ، رسیدن به هدفی و... باشه.
Physical rewards, such as food, sex, and physical touch
Social rewards, such as positive social feedback and enjoyable social interactions;
Mastery-oriented rewards, such as meeting a goal or mastering a skill
Recreational rewards, such as spending time outdoors or participating in a hobby
در ادامه یسری راه حلهای دیگه ای علاوه بر قبلیا که میتونه برای بالا بردن لذت موثر باشه رو مطرح میکنه :
Savoring :
یعنی حواس پنچگانه ات رو با جزئیات و در لحظه متوجه اشون باشی. موقع خوردن غذا یا هرچی یهو و تند تند فقط نخورید . اول بو کنید چشماتونو ببندید بعد ببینید یاد چی میفتید. ماگش یاد چی میندازه قشنگ در لحظه باشی. قبلش چه حسی داشتی توی لحظه انجامش و بعدش چه حسی داری در لحظه بودن و لذت بردن از جزئیات زندگی و خارج شدن از اتوپایلت بودن مغز.
یافتن وجه مثبت زندگی : توی هر اتفاق بدى وجه مثبتشو پیدا کنی.
مالكيت حس مثبت : یعنی چقدر خودت نقش داشتی؟ تو رفتی بیرون ، تو پول دادی و.... به خاطر همین یه توصیه خوب اینه که دستاوردا و کارهای خوبتونو هر روز بنویسید.
تصور وقایع مثبت : یعنی خیال پردازی مثبت ، فانتزی بسازی.
آرزوی سلامتی و شادی برای خودت و افرادی که ازشون متنفری بخشش توی زندگی تعريف و شکر گذاری اشاره میکنه که توی جوامعی که همه فقیرن حسادت زیاده دوست ندارن بقیه شاد باشن یا خوشحال با قدردانی از بقیه میتونی حسادت و کم کنی. تشکر کردن نه فقط به بقیه ، بلکه به خودت هم حس خوبی میده پس به خاطر خودت از بقیه تشکر کن !
Dabbling :
یعنی توی هر چی خواستی برو سرک بکش!! پذیریشش هر چند ناخوشایند باشه. سرزنش نکنی خودتو لذت های جدید برات ایجاد میکنه.
ذات گرایی لذت هم میتونه باعث لذت بشه.
مثلا ارزش بعضی چیزها نه به واسطه ارزش خودشون به واسطه ارزش لمسشون سرایت میشه مثلا سنگ مقدس. بخش زیادی از هدونیسم ما از اینه که خودساخته است . مثلا پیراهن رونالدو نه به واسطه ارزش ذاتی کالا بلکه به واسطه فردی دیگر اون پیراهن ارزشمند شده معمولا تاریخچه ، شهرت تقدس در لذت از اونا تاثیر گذاره بخشی از لذت زایی ناشی از القا دیگران می باشد. صرف مواجهه منجر به افزایش لذت میشه دیدن هر چی بیشتر در معرض موسیقی باشی علاقت به اون سبک از موسیقی بیشتر میشه
یه کارایی دیگه لذت ها و هنر ها اتصال گروهیه اگه لذتی باعث اتصال افراد بشه به خاطر عضو شدن به اون گروهه. دلیلی که فکر میکنن نوجوانان به موسیقی هایی که والدین گوش میدادن نمیدادن اینه که چون هویت گروهشون نیست و آهنگ های قبلی به قولی صاحاب دارن و هویت مستقلی برای نوجوانا درست نمیکنه گوش نمیدن ترجیح میدن آهنگ هایی گوش بدن که هویت مستقل براشون تعریف میکنه.
