سال ۱۳۹۳ بود. دقیق یادم نیست اما چون خودم را می‌شناسم، مطمئنم گوشه‌ای نشسته‌بودم که ناگهان فکری مغزم را درگیر کرد و آن را یادداشت کردم!
چندین‌روز پیش که مروری بر خاطرات مکتوب می‌کردم، ناگهان چشمم به این نوشته افتاد! یادم هست که علاقه داشتم بدانم اندازه‌های دقیق‌ترِ[۱] این فرضیه چیست.
چندین سال زحمت‌کشیدن، تلاش بی‌وقفه و زندگی بر اساس اصول خاص برای تقویت یک ویژگی و دستیابی به حداکثر توان در آن بسیار شایسته و قابل‌تحسین است. این کاری‌ست که یوسِین بولت برای رسیدن به بالاترین سرعت در دویدن انجام داده است. اراده‌ی وی ستودنی است. یوسین جاماییکایی رکورد ۹/۵۸ ثانیه در دوِ ۱۰۰ متر را دارد[۲] و این یعنی سریع‌ترین انسان در دویدن و دویدن به طور کلی یعنی جابه‌جایی از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر!
میلیون‌ها نفر و حتی می‌توان گفت میلیاردها نفر توجهشان به این رکورد جلب شده و این رکورد دستاورد عظیمی برای انسان می‌باشد؛ هرچند که با پا به دست آمده است! اما در گوشه‌ای ساکت، در مرتعی با گل‌های رنگارنگ و عطرانگیز، موجود کوچکی، بدون ادعا و با سرعتی بسیار بالاتر از انسان در حال تلاش برای درآوردن روزیِ حلال برای خودش و خانواده‌اش و حتی ما انسان‌هاست! تلاشی که نتیجه‌اش محصولی‌ست که انسان مصرف می‌کند تا قوی شود که بتواند خیلی سریع بدود!
اگر مانند من کنجکاو هستید که بفهمید تفاوت سرعت انسان با این موجود چگونه مشخص می‌شود با من همراه شوید. اما اگر از سفر زمینی خسته می‌شوید، با هواپیما به انتهای متن، به مقصد، پرواز کنید!
اندیشه با پرسش آغاز می‌شود. پس:
سوال۱:
بولت این مسافت را با چه سرعتی طی کرده است؟
اندازه‌ها:
هر متر ۱۰۰ سانتیمتر است و هر سانتیمتر ۱۰ میلی‌متر. قد بولت ۱ متر و ۹۵ سانتیمتر است. یعنی ۱۹۵ سانتیمتر یا همان ۱۹۵۰ میلی‌متر.
۱۰۰ متر ۱۰،۰۰۰ سانتیمتر یا ۱۰۰،۰۰۰ میلی‌متر است. زمین مسابقه ۵۱/۲۸ برابر قد بولت است.
۵۱/۲۸=۱۹۵۰÷۱۰۰،۰۰۰
نکته‌ی اضافی۱:
هر کیلومتر ۱۰۰۰ متر است. هر متر ۱۰۰ سانتیمتر. پس هر کیلومتر ۱۰۰،۰۰۰ سانتیمتر یا ۱،۰۰۰،۰۰۰ میلی‌متر است.
زمان:
یک ساعت ۶۰ دقیقه است. هر دقیقه ۶۰ ثانیه و هر ثانیه ۱۰۰۰ میلی‌ثانیه.
تحلیل عبارت کیلومتر بر ساعت:
یک کیلومتر بر ساعت یعنی حدود ۱۶/۶۶ متر در یک دقیقه. یک کیلومتر را به متر تبدیل می‌کنیم و بر تعداد دقایق یک ساعت تقسیم می‌کنیم تا مسافت طی‌شده در یک دقیقه را به‌دست بیاوریم.
۱۶/۶۶=۶۰÷۱۰۰۰
و به همین ترتیب برای مسافت طی‌شده در یک ثانیه، که حدود ۲۸ سانتیمتر است.
۲۸=۶۰÷۱۶/۶۶
نکته‌ی اضافی۲:
برای درآوردن حدودیِ میزان طی‌شده در سرعت‌های مختلف، عددهای به‌دست‌آمده‌ی بالا، در سرعت(به کیلومتر) ضرب می‌شود. مثلاً ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت یعنی حدود ۱/۶۶۶ کیلومتر در دقیقه و یا ۲۸ متر در ثانیه!
یوسین بولت ۱۰۰ متر را در ۹/۵۸ ثانیه دویده است. یعنی ۱۰۰،۰۰۰ میلی‌متر در ۹/۵۸ ثانیه:
۱۰۰،۰۰۰=۱۰×۱۰۰×۱۰۰
و این یعنی حدوداً ۱۰،۴۳۸/۴۱ میلی‌متر در ثانیه!
سرنخ: قد بولت ۱۹۵سانتیمتر و یا ۱۹۵۰میلی‌متر است. پس ۱۰۰متر ۵۱/۲۸برابر قد اوست.
۵۱/۲۸=۱۹۵۰÷۱۰۰،۰۰۰
سوال۲:
بولت یک کیلومتر را در چه زمانی خواهد دوید؟
بولت ۱۰۰ متر را در ۹/۵۸ ثانیه دویده است. پس اگر فرض را بر این بگیریم که سرعت وی ثابت خواهد ماند، یک کیلومتر را در ۹۵/۸ ثانیه(حدود ۱ دقیقه و ۳۵ ثانیه) خواهد دوید.
۱۰۰۰=۱۰×۱۰۰ یا همان ۱ کیلومتر
۹۵/۸=۱۰×۹/۵۸ یا همان ۱/۳۵ دقیقه
سوال۳:
بولت در ۶۰ ثانیه(یک دقیقه) چقدر می‌دود؟
برای جواب‌دادن به این سوال ابتدا باید بدانیم که ۶۰ ثانیه چندتا ۹/۵۸ ثانیه در خود دارد:
۶/۲۶=۹/۵۸÷۶۰
حدود ۶/۲۶ تا!
پس یعنی در یک دقیقه حدود ۶/۲۶ بار می‌تواند ۱۰۰ متر را بدود! به‌عبارت راحت‌تر حدود ۶۲۶ متر:
۶۲۶=۱۰۰×۶/۲۶
سرنخ: هر ساعت ۶۰ دقیقه و هر دقیقه ۶۰ ثانیه است.
بولت در ۶۰ ثانیه ۶۲۶/۳۰ متر می‌دوید. پس در ۶۰ دقیقه ۳۷،۵۷۸ متر می‌دود:
۳۷،۵۷۸=۶۰×۶۲۶/۳۰
به‌عبارت راحت‌تر بولت حدود ۳۷/۵ کیلومتر بر ساعت سرعت دارد![۳]
آن‌همه میلی‌متر که در تبدیل‌ها بود به چه کار می‌آید؟! این‌جاست که پای حیوان خانگی[۴] یوسین به میان می‌آید!
قد یک زنبور عسل کارگر حدوداً ۱۰ میلی‌متر است. طبق گفته‌ی یک سایت مرتبط با زنبور[۵] سقف سرعت یک زنبور را که ۳۲ کیلومتر بر ساعت(۲۰ مایل بر ساعت) است در نظر می‌گیرم، چون بولت سقف سرعت انسان است.
سرنخ: ۱۰۰متر ۵۱/۲۸ برابر قد بولت است.
۱۰۰ متر ۱۰،۰۰۰ برابر قد زنبور عسل است!
سوال۴:
۵۱/۲۸ برابر قد زنبور چقدر است؟
۵۱۲/۸=۱۰×۵۱/۲۸
پاسخ ۵۱۲/۲۸ میلی‌متر یا همان ۵۱/۲۸ سانتیمتر است. یعنی در حالت مساوی، ۵۱/۲۸ برابر قد زنبور عسل می‌شود ۵۱/۲۸ سانتیمتر.
نکته‌ی اضافی۳:
از آن‌جایی که عنوانِ عددِ ۵۱/۲۸ بار را نمی‌دانستم[۶]، نامش را گذاشتم قَدبار! و ۱۰،۰۰۰ که قدبارِ زنبور است، ۱۹۵ تا ۵۱/۲۸ که قدبارِ بولت است را در خود دارد!
سرعت زنبور ۳۲ کیلومتر بر ساعت است. یعنی ۱۰۰ متر را در ۱۱/۲۵ ثانیه طی می‌کند. محاسبه کنیم:
۳۲ کیلومتر ۳۲،۰۰۰ متر است. ۳۲،۰۰۰ متر ۳۲۰ تا ۱۰۰ متر در خود دارد.
هر ساعت ۶۰ دقیقه است و هر دقیقه ۶۰ ثانیه. پس یک ساعت ۳۶۰۰ ثانیه است.
زنبور ۳۲،۰۰۰ متر را در ۳۶۰۰ ثانیه طی می‌کِشد!! ببخشید، طی می‌کند!
یک ساعت(بر حسب ثانیه) را بر تعداد ۱۰۰ مترهای ۳۲،۰۰۰ متر تقسیم می‌کنیم تا زمان طی‌شده‌ی یکی از آن‌ها را به‌دست بیاوریم!
۱۱/۲۵=۳۲۰÷۳۶۰۰
سوال۵:
زنبور ۵۱/۲۸ برابر قد خود را در چه زمانی طی می‌کند؟
زنبور ۱۰،۰۰۰ برابر قد خود را در ۱۱/۲۵ ثانیه طی می‌کرد. ۱۰،۰۰۰ برابر همان ۱۰۰ متر است. این‌جا سانتیمتر مهم است! پس ۱۰۰ متر ۱۰،۰۰۰ سانتیمتر است.
سوال۶:
در ۱۰،۰۰۰ سانتیمتر چند تا ۵۱/۲۸ سانتیمتر وجود دارد؟
۱۹۵=۵۱/۲۸÷۱۰،۰۰۰
۱۹۵تا.
سوال۷:
اگر زنبور ۱۰،۰۰۰ سانتیمتر را در ۱۱/۲۵ ثانیه طی کرده است، یکی از ۵۱/۲۸ سانتی‌مترها را در چه زمانی طی می‌کند؟
معلوم است که باید زمان کل(۱۱/۲۵ ثانیه) را بر تعداد دفعاتی که کل مسیر(۱۰،۰۰۰ سانتیمتر) به مسافت‌های ۵۱/۲۸ سانتی‌متری تقسیم شده است تقسیم کنیم. به این صورت زمان طی‌شده‌ی یکی از ۵۱/۲۸ سانتی‌مترها به‌دست‌می‌آید:
۰/۰۵۷=۱۹۵÷۱۱/۲۵
۵۷ هزارم ثانیه یا همان ۵۷ میلی‌ثانیه!
یعنی اگر زنبور عسل بخواهد مانند بولت، ۵۱/۲۸ برابر قد خود را طی کند، حدود ۱۶۸ بار زودتر از وی این مسیر را طی می‌کند! به‌عبارت دیگر تا یوسین بولت بخواهد یک‌بار ۵۱/۲۸ برابر قد خود را بدود، زنبور ۱۶۸ بار ۵۱/۲۸ برابر قد خود را پرواز کرده است!
سرنخ: در ۹/۵۸ ثانیه که کل زمان بولت است چندتا ۵۷ میلی‌ثانیه -که زمان زنبور برای طی‌کردن مسیر مساوی با قدبار بولت است- وجود دارد؟)
۱۶۸/۰۷=۰/۰۵۷÷۹/۵۸
اما اگر بولت بخواهد ۱۰،۰۰۰ برابر قد خود را طی کند، بر فرضِ ثابت‌ماندن سرعت:
(۱۰،۰۰۰ قدبار چند تا ۵۱/۲۸ قدبار در خود داشت؟! آفرین! ۱۹۵ تا! (نکته‌ی اضافی۳؛ که همچین اضافی هم نبود!))
پس زمان کل بولت را در این تعداد ضرب می‌کنیم:
۱۸۶۸/۱=۱۹۵×۹/۵۸
نتیجه می‌شود ۱۸۶۸/۱ ثانیه، یعنی حدود ۳۱ دقیقه!
۳۱/۱۳۵=۶۰÷۱۸۶۸/۱
۱۸۶۸/۱ ثانیه چند تا ۱۱/۲۵ ثانیه در خود دارد؟
حدود ۱۶۶ تا:
۱۶۶/۰۵=۱۱/۲۵÷۱۸۶۸/۱
و این یعنی:
تا یوسین بولت یک‌بار به اندازه‌ی ۱۰،۰۰۰ برابر قد خود بدود، زنبور عسل ۱۶۶ بار آن مسیر را طی می‌کند! یوسین در نیم ساعت، زنبور در ۱۱ ثانیه!
چکیده‌ی تمام این محاسبات این است که سرعت موجودی مانند زنبور هزاران برابر انسان است و تمام این قدرت به صورت غریزی در این موجود وجود دارد. اما انسان سال‌ها تحمل سختی را نیاز دارد تا به حداکثر سرعت خود که(فعلاً) یک،صدوشصت‌وهشتمِ زنبور است دست پیدا کند!
این، برداشت من از این ایده بود. برداشت، برای شما کاملاً آزاد است...
پاورقی‌ها
[۱] به علت وجود اعشار در اعداد، نتایج به‌دست‌آمده حدودی هستند.
[۲] درباره‌ی یوسین بولت(ویکی‌پدیا)
[۳] ۳۷/۵ کیلومتر بر ساعت میانگینِ سرعت بولت در ۱۰۰ متر است.
[۴] آیا واقعاً بولت چنین حیوان خانگی دارد؟ خیر!
[۵] سایت beehivehero.com (در این سایت اشاره می‌کند که یک زنبور کارگر در مواقع دفاع از کندو درمقابل حشرات مهاجم به حداکثر سرعت خود می‌رسد.)
[۶] شاید ریاضی‌دان‌ها به محاسبات من بخندند اما بدانید و آگاه باشید که با کمترین فهم از ریاضی و با محاسبات ساده این ها را نوشته‌ام! هِر×۳
پی‌نوشت‌ها
یک - از کسانی که ریاضی می‌دانند خواهش می‌کنم درصورت داشتن علاقه، هرجایی در محاسبات اشتباه می‌بینند اصلاح کرده و در صورت لزوم فرمول‌های درست‌تر را به همراه جواب جایگزین کنند. سپاس.
دو - یکی از درس‌هایی که از ریاضی می‌آموزیم این است که بزرگی و کوچکی به اندازه نیست. اعدادی هستند که بسیار بزرگند اما ارزش بیشتری ندارند! مثل ۱،۰۰۰،۰۰۰ میلی‌متر که همان ۱ کیلومتر است. اعدادی وجود دارند که کوچکند اما از اتفاق شگفت‌انگیزی خبر می‌دهند، مثل ۵۷ میلی‌ثانیه! ریاضی می‌گوید که یک عدد در شرایط مختلف، معانی مختلف می‌دهد: ۱۰۰ برای یکی ۵۱ است و برای یکی دیگر ۱۰،۰۰۰! ریاضیات واقعاً شیرین است! کاش هوش ریاضی خوبی داشتم.
م.ق
آغاز ۷ دی‌ماه ۱۴۰۱ - ۰۴:۳۵
انجام ۱۵ بهمن‌ماه ۱۴۰۱ - ۰۲:۰۰
کرج - جهنّم - کف اتاق
